Stao no pao, superlag frao Saongdal

Ja, eg veit det er 29 kampar att og at mykje kan endra seg :). Men akkurat no er det lov å suga på karamellen som Sogndal så overraskande serverte oss i går. Og ekstra godt smakte den sidan absolutt alle "ekspertane" har tippa Sogndal nord og ned i år. Som det heiter i supportersangen tittelen er henta frå: "Dere er for små, hvordan skal nå dette gå?".

Norges beste supportersang har me i alle fall, og akkurat no har me også Norges beste fotball-lag.

Difi: Farleg flørting med lukka nettsamfunn

Difi har gjort ei undersøking av bruken av sosiale medium i forvaltninga og introduserer der eit begrepsapparat for temaet. Dei deler sosiale medium inn i opne og lukka møteplassar og vidare definerer dei

• Dialogbaserte møteplassar (Facebook, Google+, Origo)
• Avsendarstyrte møteplassar (bloggar)
• Prosjekt- og saksbehandlarstøtte (
• Lytte- og deleverktøy (rss)
• Digitale dugnadsarenaer 

Facebook open møteplass??

Difi er derimot uklare på kven av desse som er opne og lukka. Dei kallar Facebook ein open, dialogbasert møteplass, og det er her eg meiner dei feilar totalt. Begrepsavklaringa deira tilslører meir enn den avdekkjer, og er difor ikkje berre dårleg, men direkte uheldig.

Inndelinga i opne og lukka møteplassar tilslører eit viktig overordna spørsmål: korleis skal forvaltninga bidra til eit ope og ikkje lukka Internett?

Å kalla Facebook for ein open møteplass tilslører det faktum at tenesta er ei innhegning av den opne web-en (”walled garden”). Dette er ei alvorleg utvikling som Difi burde problematisert, men som i staden blir underslått med begrepet open, dialogbasert møteplass. Facebook er det sosiale mediet der dette blir tydelegast, og der det er størst grunn til å åtvara mot ei uheldig utvikling. Facebook, og andre tilsvarande system, er for alle praktiske føremål lukka samfunn på nettet.

Internett ikkje naturgitt ope

Internettet er ikkje eit naturfenomen som vi tilfeldigvis har fått i hendene og som vil vera uforanderleg i all vår tid. Internett vann fram i konkurranse mot andre, lukka plattformer (Teleselskapa sine OSI-baserte nettplanar, IBMs SNA-nett, AOL & Compuserve m.fl.) og det er ikkje gitt at den opne arkitekturen skal halda fram. Tvert om er utviklinga på nettet i dag egna til å uroa dei av oss som meiner at eit fritt og ope nett er viktig. Utviklinga går i retning meir lukka tenester, og sosiale medium som Facebook er ein viktig del av dette. 

Forvaltninga har eit ansvar for internett-utviklinga også

Eg meiner Difi har ei viktig oppgåve i å formidla heile biletet av Internett-utvikling til forvaltninga, og då må bruk av sosiale medium setjast inn i ein overordna samanheng som handlar om kva utvikling vi ønskjer på nettet. Forvaltninga bør vera varsame med plattformer som i sin natur stengjer informasjon for visse brukargrupper. Facebook og tilsvarande medium er glimrande til sine føremål, særleg som plattform for dei personlege og private relasjonane, men tvilsame som kanalar for offentleg informasjon.

Altinn - frå vondt til verre

Altinn har gått frå vondt til verre. Ytelsesproblema har vore tydelege i fleire år, og det kan verka som Altinn har følgt opp Drillo-filosofien om å vera best utan ball: Best utan brukarar. Denne gangen er det mykje verre sidan personvernet er korrumpert. Det er noko som ikkje kan tolast.

Alle egga i ei korg
Problema med Altinn reiser mange spørsmål. Eit av dei er om sentralisering er svaret på IT-utfordringane. Uansett korleis Altinn blir framstilt, er det ei sentralisert teneste som har samla mange oppgåver som tidlegare var spreidde. Det har mange fordelar, og så har det nokre store ulemper. For å sitera filosofen Martin Heidegger: ”Den som tenkjer stort, feilar stort”. Når svært mykje blir samla ein stad, vil eit alvorleg problem bli veldig omfattande pga. Bør Altinn heller tenkjast distribuert for å unngå ”single point of failure” og også fordela presset på systemet?


Skal alt inn i Altinn?
Eit anna problem er freistinga ved å gjera Altinn til den altomfattande e-forvaltningsløysinga. Det verkar som ein har tenkt "tek du den så tek du den". Men ved å inkludera stadig meir i Altinn, introduserer ein også stadig større kompleksitet og det blir vanskelegare å finna feil. Det er grunn til å minna om National Health Service i Storbritannia som nyleg stoppa all vidare utvikling av National Programme for IT. Det er kanskje eit av dei største, sentralistiske IT-prosjekta som finst, og det feila stort.


Avhengig av ein leverandør
Heilt sidan starten på Altinn, i 2000-2001, har Accenture vore leverandør av utviklingstenester. Alt har skjedd etter offentlege innkjøpsreglar, men dei reglane kan ikkje hindra ei leverandørbinding som i det lange løpet kan bli svært uheldig. Eg meiner Brønnøysundregistera har vorte altfor avhengige av Accenture, og kompleksiteten til Altinn tilseier at det ikkje skal bli lett for andre aktørar å komma inn. I slike store IT-prosjekt er det veldig viktig å tenkja langt fram og prøva å unngå leverandør-innelåsing. Sannsynlegvis burde det vore fleire leverandørar inne, sjølv om det også har sine utfordringar.

Altinn i nettskya?
Problemet med ytelse har vore tydeleg lenge. Kvar gang presset aukar i form av mange samtidige brukarar, feilar Altinn. Og det skjer trass i at systemet er dimensjonert for å tola den store pågangen som skjer nokre få ganger i året. Men det offentlege betalar for denne kapasiteten heile året, sjølv om den berre blir brukt nokre få dagar.

Det er her nettskya (cloud computing) har sin styrke. Betalingsmodellen er slik at du berre betalar for det du brukar, uansett om det er 100 brukarar eller 1 million. Stordriftsfordelane inneber i tillegg at systemet maskin- og kommunikasjonsmessig er i stand til å ta store toppar. Men sjølvsagt kan ikkje kapasiteten hindra programmeringsfeil. Den store utfordringa med nettskya er sikkerheit og personvern. Så lenge ein ikkje er heilt trygg på plasseringa av data, blir det vanskeleg for offentleg sektor å ta i bruk teknologien. Spørsmålet er om ei norsk nettsky kan vera i alle fall eit mellomsteg? Teknologirådet sitt prosjekt ”Norge i nettskya” prøver å finna svar på dette og andre spørsmål.

Norge.no og Miside - forslag til utvikling

I tidlegare bloggpostar, både på denne bloggen og på Vestforsk-bloggen, har eg skrive om den sørgjelege tilstanden til Norge.no og Miside. Då er det berre rett og rimeleg at eg også kjem med tankar om kva som kan gjerast. Eg trur ikkje det er for seint å redda tenestene, men det hastar fordi dei har vore så vanskjøtta.

Brukarundersøkinga 2011
Det viktigaste argumentet for å framleis satsa på Norge.no og Miside er Difi sine eigne brukarundersøkingar som viser at folk ikkje finn lettare fram i offentleg informasjon og tenester på nettet. Undersøkinga frå 2011 viser tydeleg at det framleis er behov for vegvisarar på nettet. Andre land som Danmark og Storbritannia, som også er leiande på e-forvaltning, satsar på sentrale vegvisarar til mylderet av informasjon og tenester.

Ny teknologi med meir bruk av smart-telefonar og nettbrett betyr at skjermane blir mindre, og det blir i utgangspunktet endå vanskelegare å få oversikt og navigera. Til saman blir dette gode argument for ei satsing på forbetra vegvisarar i form av ei kombinert Norge.no + Miside. Eg kan ikkje sjå at argumenta frå Difi er baserte på kunnskap me har om innbyggjarane og deira behov, snarare framstår dei som synsing og politisk prega utspel.

Difi-strategi frå 2009
Difi si eiga oppsummering av strategi-innspela i 2008 var "ein innbyggjarportal med ein tydelegare profil". Dei framheva at ein innbyggjarportal vil dekkja behov som andre tilbod ikkje dekkjer, verken kvar for seg eller som heilskap:

• gjer det lett å finna fram - naturleg utgangspunkt
• viser samanhengar på tvers av forvaltninga og deler den same informasjonen med etatane slik at dei kan nytta den i sine portalar
• gjer innsyn enkelt - innsyn i eigne data på tvers av forvaltninga
• foredlar tenestetilbodet ved samanstilling av tenester
• fyrtårn for brukarretting: tilgjengelegheit og klart språk
• legg til rette for deltaking i demokratiet

Alle punkta over må lesast med ei samanslåing av Norge.no og Miside i minnet. Det var utgangspunktet for strategiarbeidet.

Eg kan ikkje sjå at nokon av punkta er adresserte av andre tiltak i forvaltninga, og tilrådingane er slik sett like gyldige i dag som for 3 år sidan. Men løysinga må sjølvsagt reflektera dei endringane som trass alt har skjedd på det teknologiske området.

Vestlandsforsking og Bouvet sitt innspel

I Vestlandsforsking og Bouvet sitt innspel frå mars 2008 lanserte vi to alternativ for den langsiktige utviklinga (3-5 år); ein "sentral" modell og ein "distribuert" modell. Felles for begge alternativa var følgjande tiltak:

• Utvida innsyn, også for kommunal informasjon
• Samfunnsboka 2.0 - brukarmedverknad (kopling av svarteneste, ofte stilte spørsmål m.m. med tenesteinformasjon)
• Tenesteoversikt som ein naturleg del av ein informasjonsportal
• Satsing på fellestenester som meldingsboks og kalender

Av dei to langsiktige modellane tilrådde vi den distribuerte:

• distribuerte tenester heller enn sentraliserte
• hovudfokus på fellestenester og felleskomponentar som byggjesteinar for forvaltninga
• meirverdi gjennom samanstilling og samordning av tenester og informasjon
• harmonisering av brukargrensesnitt på eit anna nivå (tilrådingar som t.d. Elmer)

Vegvisar-rolla sentral

Den distribuerte modellen kan minna om den utviklinga Hans Chr. Holte i Difi nemner i intervju med Computerworld, der han seier at tida for sentrale portalar er over og at felleskomponentar er det ein må satsa på. Det er ein viktig skilnad her, for i vårt forslag til distribuert løysing ligg det også inne ei vegvisar-teneste. Vi hoppar altså ikkje over den viktige vegvisar-rolla, slik Difi ser ut til å gjera.

Integrering av opne data
Difi har eit viktig arbeid på området opne data. Her har dei ei like klar vegvisar-rolle som for annan informasjon, og opne data bør handterast på same måte som annan informasjon. Det viktigaste er ei rådgjevings- og oversiktsteneste.

Los som felleskomponent
For å laga ein oversikt over offentlege tenester, uansett i kva form (informasjon, lenker, skjema), må det baserast på ein struktur. Om det så er ei alfabetisk opplisting, er det også ein form for struktur. Los vart utvikla som ei forbetring av prosjektet Livs-IT; vegvisar til offentlege informasjon basert på livssituasjonar. Målet vart snevra inn til offentlege tenester, både tenestene i seg sjølv og informasjon om dei. Det teknologiske fundamentet vart også forbetra. I staden for eit system basert på eit stivt hierarki og opning for å kategorisera på alle nivå i hierarkiet, vart Los modellert som ein tesaurus. Her er emneorda det sentrale, og strukturen (hierarkiet) berre ein av fleire navigeringsmåtar. Ei omfattande tilleggsordliste (= hjelpeord) er også ein sentral del av navigeringa.

Kva er alternativet til Los?
Dersom Difi bestemmer seg for ikkje å bruka Los, må kontrollspørsmålet vera: Korleis har dei tenkt å strukturera informasjons- og tenesteoversikten? Har dei tenkt å finna opp eit nytt hjul? Det kan godt henda det er lurt, men då må det argumenterast for kvifor det er betre enn å basera seg på eit system som finst, og som rundt 1/3 av kommunane alt brukar.

Tre års ørkenvandring og offentleg sløsing

Det fortvilande er at Difi har brukt tre år og ikkje komme av flekken når det gjeld desse tenestene. Endå verre: eit utviklingsarbeid vart sett i gang i 2010, men stoppa i 2011. Altså er det sikkert brukt eit par millionar kroner på ingen ting (lønn til prosjektleiar, innleige av konsulentar). Dette er alvorleg av minst to grunnar:

1. Det er offentlege midlar som ikkje bør sløsast bort
2. Norge.no og Miside hadde sårt trengt ei oppdatering langs linjene som er omtalt over

Analyse av internsøk - Search Site Analysis

Eksempel etter idé av Are Halland, Netlife Research

Internt søk stinkar! Det er opplese og vedteke, og det stemmer. Det er veldig rart at eit generelt søk på web-en (Google osv.) skal fungera betre enn eit internt søk på ein avgrensa nettstad. På ein avgrensa nettstad burde vi ha mykje betre kontroll på resultatet av søk, men det har vi ikkje.

Informasjonsarkitekt Lou Rosenfeld
Lou Rosenfeld, kjent frå "Information Architecture for the World Wide Web" som han skreiv saman med Peter Morville (Isbjørn-boka,  referanseverket for IA), har omsider fått ferdig boka "Search Analytics for Your Site Conversatins with Your Customers". Den har vore i emning i fleire år. Lou Rosenfeld arbeider både som IA-konsulent og som forlagseigar/-redaktør gjennom forlaget Rosenfeld Media. Forlaget har fleire interessante bøker.

Dialog med brukarane
Som undertittelen seier, er internsøket er det nærmaste vi kjem ein dialog med brukarane av nettstaden vår. Vi kan finna ut ein god del ved hjelp av tradisjonell web-analyse, men det er først i søkefeltet brukarane seier rett ut kva dei lurer på. Dessverre er nettstads-ansvarlege flest veldig dårlege til å ta opp denne dialogen, og gullgruva blir liggjande uopna.

Analyse og forbetring
Boka tek føre seg den naturlege syklusen i å forbetra nettstaden på dette området:

1. Analyse av data
   - Mønster (Pattern Analysis)
   - Feil (Failure Analysis)
   - Sesjonar (Session Analysis)
   - Analyse av brukarane (Audience Analysis)
   - Målbasert analyse (Goal-based Analysis)
   
2. Forbetring av nettsøk
   - Forbetring av søkefunksjonen
   - Forbetring gjennom navigasjon og metadata
   - Forbetring gjennom betring av innhaldet

Først og fremst praktisk

Innhaldet er på ingen måte "rocket science". Dette er veldig praktisk, og det viktigaste er at folk blir klar over ressursane dei har i form av loggfiler. Analyse av søkelogg bør inngå som ein standard del av nettstad-analyse i det heile (analyse av web-statistikk).

Lou Rosenfeld tilbyr også nokre verktøy for å massera loggfiler og trekkja ut viktig informasjon. Det er m.a. eit Perl-skript for å trekkja ut informasjon, og eit Excel-ark for å analysera det i etterkant.

Bør du kjøpa boka? Nei, ikkje med mindre du har ein nettstad med ganske stor aktivitet og der det er veldig mykje å henta på ein grundig analyse av søkeloggen.

Skattekort blues

Det er når eg ein sjeldan gang har behov for å bruka offentlege tenester at eg ser at det dessverre står att mykje ugjort. Og det skortar på enkle ting, såkalla lågthengjande frukter.

Eg skulle sjekka skattekortet for 2012 for å finna trekkprosent til bi-arbeidsgjevar. Eg gjekk inn på skatteetaten.no og etter ein del styr klarte eg til slutt å logga inn via Minside (skal spara det til eit anna blogginnlegg). Eg trudde då at eg ville få tilgang til opplysningane som vart sende som brev tidleg på året, men det einaste eg fekk opp var bestilling av nytt skattekort.

Her er det som skulle vore på plass for lenge sidan:

1. Opplysningane i skattekortet tilgjengelege når du loggar inn
2. Mulegheit til å skriva ut ditt eige skattekort

Dette er det eg vil kalla "no-brainer" og eg kan ikkje forstå at det ikkje alt er ordna. Med ein bitteliten del av alle Altinn-millionane (milliardar?) burde det kunna ordnast relativt raskt.

Takk til Tesla

Foto: Tesla Motors Inc./Wikipedia

Tesla Roadster har gitt el-bilen eit sårt tiltrengt image-løft, nesten som Apples design-løft i IT-bransjen. Den har vist oss det vi visste frå før: bil handlar meir om følelsar enn fornuft. Dessverre har ikkje forkjemparar for el-bilen skjønt dette, og produserer den eine Bestemor Duck-bilen etter den andre (Think, Buddy, Reva - alle ser rævva ut!).

Slutt med 2 500 selde eks.
No er det slutt for Tesla Roadster, og sjølv om salet ikkje har vore meir enn 2 500, har den gjort eit formidabelt inntrykk og løfta el-bilens status enormt. Som auto motor und sport skriv har Tesla Roadster forbetra verdas miljø like lite som Ferrari 458 Italia har forverra den. Men image og utstråling har til og med vore høgre enn for ein Ferrari. 2 500 eksemplar er forresten ganske bra i dette bilsegmentet. Det er få Ferrari-modellar som sel like mykje.

Elon Musk og Martin Eberhard
Serie-gründer Elon Musk saman med Martin Eberhard gjorde noko smart då dei sette saman Tesla Roadster av ganske vanlege komponentar. Først tok dei ein Lotus Elise, vippa ut motoren og sette inn ein pakke standard Li-Ion-batteri, av same typen som dei som sit i den berbare pc-en din. Utstrålinga burde såleis delast med Lotus, men dei har vore flinke til å skjula akkurat det. Og sjølvsagt måtte det litt meir modifikasjonar til enn det eg antydar over. Resultatet vart oppsiktsvekkjande: ein sportsbil som aksellererer 0-100 km/t på under 4 sek., toppfart ca 210 km/t og med opp mot 400 km rekkevidde. Alt dette er tal for standardversjonen.

Rimeleg supersportsbil
Prisen stod også i stil med ytelse; over 100 000 dollar/euro, og i Norge 720 000,- (ingen avgifter ved import og den årlege avgifta er berre kr 390,- som er persondelen av ansvarsforsikringa). Det finst ein del brukte Tesla, både på rubrikk.no og på finn.no i prisklassen 570 - 670 000,-. Du får ikkje billegare supersportsbil i Norge, viss du er villeg til å ta litt risiko.

Tesla Model S overtek
Lisensavtalen med Lotus hadde ei grense på 2 500 bilar, og når denne grensa no er nådd, er det Tesla Model S som overtek. Det er ein standard 4-dørs el-bil med eit design som ein kva som helst annan bil i øvre middelklasse, verken til begeistring eller irritasjon. Men no skal Tesla Motor tena pengar..