 |
Det offisielle flagget for
byen og delstaten Berlin |
Følgjande tre stader bør stå på lista di over ting du bør sjå i Berlin:
1. Riksdagsbygningen
2. Topographie des Terrors
3. Bauhaus-museet
Dei to første stadene omtalar eg under, den tredje kjem i eit eige blogginnlegg om bauhaus.
Berlin im Winter
Når ein reiser til Berlin i midten av mars, er det med eit lite håp om at våren kanskje såvidt har komme dit. Men nei, det var surt og kald, særleg på grunn av vinden. Berlin ligg ope til, og vinden får godt tak enten den kjem frå nord eller aust, eller vest også for den del.
Berlin som historisk by
Berlin er ein by full av historie, og knapt nokon annan by kan visa til så mykje dramatikk som denne byen. Det som særleg har sett spor dei siste 100 åra, er siste verdskrig og delinga mellom aust og vest. Over alt i byen er det minner om muren som delte byen frå august 1961 til november 1989. Det er ikkje så rart, for det er ikkje så mange år sidan, og det er enno vanskeleg å fatta både at den vart reist, men også omfanget og dramatikken.
 |
Den aust-tyske"Ampelmann" har
vorte eit symbol på tidl. Aust-Berlin |
Potsdamer-konferansen
Berlin var byen der russarane møtte dei allierte i april/mai 1945. Sovjetstyrkane rykte fram langt raskare frå aust enn dei allierte frå vest, og Berlin vart difor liggjande i den aust-tyske delen. Delinga av Tyskland, og Berlin, vart avgjort på Potsdamer-konferansen i september 1945 og var ein avtale mellom dei fire allierte maktene USA, Sovjet, Storbritannia og Frankrike. Berlin vart delt i fire sektorar med kvar av dei allierte som ansvarleg for sin del. Spenninga mellom Sovjet og dei andre allierte hadde bygt seg opp alt under krigen, og var tydeleg under fredsforhandlingane.
Die Luftbrücke
Den kalde krigen etter 1945 utvikla seg fort, og alt i 1948 prøvde Sovjet å blokkera tilgangen til Vest-Berlin for dei andre. Det resulterte i den kjende luftbrua, Luftbrücke, der dei allierte på vestsida sette i gang ein storstilt flyoperasjon for å sikra forsyningar til Vest-Berlin. Flyplassen Tempelhof vart det sentrale punktet for forsyningar; den ligg så å seia inne i byen. Flyplassen var i bruk heilt fram til 2008, men er i dag eit stort friluftsområde og minnesmerke over den kalde krigen og særleg den dramatiske situasjonen i 1948/49.
Flughafen Berlin Brandenburg "Willy Brandt"
Berlin og flyplass har i det heile mykje kaos og drama knytt til seg. I dag er det Schønefeld og Tegel som er hovudflyplassane; den siste ganske nær bysentrum den også. Etter planen skulle den nye Flughafen Berlin Brandenburg "Willy Brandt" ha opna for lengst, men etter ein serie problem og kaos (er dette Tyskland??) har dei opprinnelege planane vorte skrinlagde og ein har vedteke å starta på nytt.
Dei mange skandalane kring flyplassutbygginga har gjort at dette prosjektet er kalla Tysklands største utbyggingsskandale ("Deutschlands grösste Skandal-Baustellen"). Som Die Welt ironisk skriv i omtalen av omtalen: "Bisher flogen nur die Chefs" - hittil er det berre sjefane som har flydd..
Det har gått frå gale til verre og det har altså enda med ein Ctrl-Alt-Delete! Det blir ikkje lenger snakka om opningsdato, og totalkostnadene kan i følgje Die Welt bli over 8 mrd. euro (tilsvarer i skrivande stund ca. 70 milliardar NOK!). Opprinneleg skulle flyplassen ha opna i 2012, etter at planlegginga starta i 2006. No vil ingen seia noko om opningstidspunkt, sjølv om 2017 uoffisiselt blir nemnt.
17. juni 1953
I juni 1953 vart dei ein stor oppstand i den austlege delen av Berlin, mot dei sovjet-dominerte styresmaktene. Det starta med ein streik blant bygningsarbeidarar og utvikla seg til store demonstrasjonar. Oppstanden spreidde seg også til andre byar i Aust-Tyskland. Styresmaktene måtte setja inn sovjetiske stridsvogner for å knusa opprøret, og 55 personar mista livet i aksjonen den 17. juni. Denne datoen har seinare vorte minnedag i Tyskland, og hovudgata gjennom Tiergarten heiter 17. mai-gata (Straβe des 17. Juni).
Die Mauer
Mellom 12. og 13. august 1961 sperra DDR alle grenseovergangar mellom aust- og vest-Berlin. Frå delinga i 1945 og fram til då hadde over 3 millionar aust-tyskarar flykta til vest. Sjølv om 1 million hadde reist andre vegen, var nettotapet stort og kunne ikkje halda fram. I tida etter 13. august vart muren reist mellom det austlege og vestlege Berlin, og ordren til grensevaktene i aust var å skyta for å drepa. Mange vart då også skotne og drepne i fluktforsøk i perioden 1961 - 1989. Den overraskande sperringa ga mange bisarre utslag. Mellom anna var 1300 barn på besøk hjå familiar i Aust-Berlin. Dei kom ikkje tilbake til Vest-Berlin før tre månader seinare!
 |
Illustrasjon til museet Topographie
des Terrors |
Topograpie des Terrors
Både minne frå siste verdskrige og den kalde krigen kan studerast ved Topograpie des Terrors, eit nytt museum like ved Checkpoint Charlie. Bak restar av muren ligg museet med utstilling av bilete og dokument frå siste verdskrigen. Det er ganske rystande å sjå dette, sjølv om mykje er kjent. Mennesket er i sanning ei krigersk ape!
Reichstagsgebäude
Riksdagsbygningen var saman med Brandenburger Tor målet for dei sovjetiske styrkane i april-dagane i 1945. Stalin hadde gitt klar ordre om at Riksdagsbygningen skulle vera teken før første mai, for på den dagen skulle det sovjetiske flagget vaia på bygningen. Det heldt berre såvidt, men 1. mai 1945 hadde dei sovjetiske styrkane til general Zjukov teke bygningen. Dagen før hadde Adolf Hitler teke sitt eige liv i Førar-bunkersen.
 |
Reichstagsgebäude - Riksdagsbygningen
Påskrifta "Dem Deutscher Volke" kom i 1916 og var omstridd:
keisar Wilhelm II likte ikkje den demokratiske tonen.. |
Riksdagsbygningen vart opna i 1894 og husa parlamentsforsamlinga, Diet, fram til 1933 då store delar av bygningen vart øydelagt i brann. Ein brann som Hitler utnytta grovt for å forfølgja uskuldige, særleg kommunistar og jødar. Etter krigen var bygningen nærmast totaløydelagt, og restane av det gamle tårnet vart sprengt bort. Restaureringa starta etter samlinga av Tyskland i 1990 og vart leia av den kjende britiske arkitekten
Sir Norman Foster. Den nye glaskuppelen på toppen av bygningen har vorte ein stor turistattraksjon og er genial. Rundt 40 millionar menneske har besøkt riksdagsbygningen etter opninga!
Tanken bak minner litt om vårt eige Operahus; eit bygg som alle kan ta i bruk. For å sleppa å stå i kø, bør du
søkja om tilgang via nettet og skriva ut nødvendige papir. Både bygningen, kuppelen og utsikten frå den, er spektakulær.
 |
Gangbrua som går i spiralform til toppen av glaskuppelen -
eit "must" for alle som reiser til Berlin! |
Andre attraksjonar som Brandenburger Tor og Checkpoint Charlie er unødvendig å nemna, der vil du hamna uansett om du er i Berlin.
Bauhaus
Eit museum du kanskje ikkje har på lista, men som kan tilrådast, er Bauhaus-museet, eller som det fulle namnet er: "
Bauhaus Archiv - Museum für Gestaltung". Det ligg nær den sørvestlege delen av Tiergarten. Det kjem ein eigen bloggpost om Bauhaus.
