IBM i 100

IBM feirer 100 år og reknar med det oppstarten til 1911 og samanslåinga av dei fire selskapa the Tabulating Machine Company, the International Time Recording Company, the Computing Scale Company og the Bundy Manufacturing Company. Det nye selskapet fekk namnet the Computing Tabulating Recording Company. Først i 1924 skifta dei namn til International Business Machines (IBM).

Den velkjende logoen, her henta frå Wikipedia, fekk si noverande utforming i 1967. Den er eit av verdas mest kjende varemerkje, sjalusi-forma initialar i skrifttype City Medium.

Stadig i endring, men med tydelege verdiar
At eit teknologiselskap kan sjå tilbake på 100 års historie, er ganske fantastisk. Som det også blir sagt i essayet trykt i Wall Street Journal i juni i år, var berre to av dei 25 største selskapa i 1900 å finna i 1960. Og av dei 25 største selskapa i 1960 er berre seks å finna i dag. Det handlar mykje om å byggja for framtida, og det er noko IBM har vore flinke til. I tillegg til konstant vilje og evne til endring og tilpassing, har ein sterk bedriftskultur forankra i ein stolt tradisjon, vore det viktigaste.

Den sterke bedriftskulturen i IBM er først og fremst Thomas J. Watson si forteneste. Han leia selskapet frå 1914 til 1956 og var den som bygde fundamentet for konsernet. Han vart etterfølgt av sonen, Thomas J. Watson Jr. Evna til å endra seg i takt med omgivnaden og samtidig halda fast på kjerneverdiane, formulerte TJW Jr. slik:

“I believe that if an organizationis to meet the challenges of a changing world, it must be prepared to change everything about itself, except its beliefs.”

IBM er i dag sterkare enn nokon gong, etter ein del vanskelege år på slutten av 1990-talet og starten av 2000. Dei har hatt ei enorm betydning for IT-utviklinga, og dette er berre nokre av dei viktige bidraga deira dei siste 40-50 åra:

FORTRAN
FORmula TRANslation - FORTRAN - var det første høgnivå programmeringsspråket og vart presentert i 1957. Fram til den tid innebar programmering koding i maskinkode og difor tilpassing til kvar einaste datamaskin. Med FORTRAN vart det nesten "write once - run everywhere", i alle fall gjaldt det for alle datamaskiner som hadde FORTRAN-kompilator.

CICS
Customer Information Control System - CICS - er eit mellomvare-system (program) som handterer transaksjonar. Dagens finanssystem ville vore utenkjelege utan CICS, og det er framleis sentralt rundt om.

RISC
Reduced Instruction Set Compuer - RISC - er ein meir effektiv og optimalisert arkitektur for prosessoren i ei datamaskin. Tanken bak arkitekturen er ei slags 80/20-haldning: Reduser talet på instruksjonar til dei 20 % mest brukte, og dei vil til gjengjeld blir utførte mykje raskare.

DES
Data Encryption Standard - DES - vart utvikla av IBM på 1960- og 70-talet og vart ein offisiell krypteringsstandard i USA i 1977. DES har vore arbeidshesten i moderne kryptering i fleire tiår, ikkje minst i finanssektoren (minibankar ++). Som sikkerheits-guru Bruce Schneier seier: “Almost all of the encryption algorithms ... can trace their roots back to DES.”

Computer Science som fag
IBM har alltid sett forsking og utvikling (FoU) i høgsete, og har fostra mange framståande forskarar. Tett kopling til akademia har vore eit varemerkje frå tidleg av, og i 1945 opna dei the Watson Scientific Computing Laboratory ved Columbia University. Året etter vart den første IT-utdanninga (Computer Science Curriculum) tilbydd.

Fraktal-geometri
IBM-forskaren Benoît Mandelbrot vart verdskjend etter publisering av det som seinare vart kalla "fraktal-geometri". Det er ei matematisk løysing på ikkje-Euclidske geometriske førekomstar, vanlege i naturen. Eit eksempel er kystlinja til eit land. I grove trekk kan den beskrivast med Euclidsk geometri, men til meir ein forstørrar målestokken, til større blir irregularitetane i høve vanleg geometri. Men visse mønster blir gjentekne tilsynelatande uendeleg, og det er dette fenomenet som blir kalla fraktalar og fraktal-geometri.

PC-en
I august 1981 presenterte IBM den første PC-en (den første som brukte DOS operativsystem), og "historia vart endra for alltid". PC-en sette standarden for all utvikling innan personlege datamaskiner, og takka vera den opne arkitekturen og ingen patent-barrierer, vart det fritt fram for andre å kopiera og forbetra produktet. Den opne arkitekturen var heilt avgjerande, men mykje tyder på at det var IBM si eiga undervurdering av kva betydning PC-en ville få, som gjorde at den vart så open. PC-en og val av MS-DOS markerte også for alvor starten for Microsoft - ein allianse som seinare vart endra til at dei to vart knallharde konkurrentar (Windows mot OS/2).

Magnetstripa (på kort)
For denne oppfinninga gjeld i høgste grad at "bak ein kvar stor mann, står ei kvinne". IBM-ingeniør Forrest Parry streva i 1969 med å kombinera ein magnetisert tape-bit med eit kort for å laga eit identitetskort for CIA. Han nemnde problemet for kona som tilfeldigvis stod og strauk klede (skjortene hans, sannsynlegvis:). Ho føreslo å bruka eit strykejarn, og det gjorde han. Voila - magnetkortet var oppfunne!

DRAM
Forskar Bob Dennard ved IBM laga det første ein-transistor-minnet midt på 1960-talet og kalla det "Dynamic Random Access Memory". Det er nesten unødvendig å seia at dette revolusjonerte utviklinga av datamaskiner. Alle som har sett kor stor skilnad det er å ha data/program i minnet kontra på lagringsmedium, veit kva ytelses-dimensjonar me snakkar om.

UPC strekkode
Universal Product Code - UPC -  vart oppfunnen i 1973 og har hatt enorm innverknad innan alt av varehandel og transport. Strekkoden som symbol er i sanning universell og lett gjenkjenneleg. Men sjølve strekkoden vart alt teken patent på i 1949, av N. Joseph Woodland. Han begynte seinare i IBM, men var då ved Drexel Institute of Technology. Men strekkoden låg urørt heilt til rundt 1973 då laser-scanning var begynt å ta form. Først med kombinasjonen strekkode og laser-scanning, vart UPC ein realitet.

Også mistak
IBM er store nok til også å innrømma at dei har teke feil nokre gonger. Eg trur ikkje IBM hadde vore der dei er i dag, om dei ikkje hadde den evna også. Sjølv nemner dei OS/2 som eit feilgrep. Det vil seia, sjølve OS/2 var ikkje eit feilgrep, men å halda fast på operativsystemet så lenge etter at brukarane hadde forkasta det, var ei feilvurdering.

Dei nemner også IBM PCjr som ein monumental fiasko. Oppfølgjaren til den originale PC-en var tenkt å bli ein kjempesuksess, men vart det motsette. Prodigy var ei online-teneste på linje med AOL og CompuServe. På det meste hadde dei nesten 500 000 abonnentar (1990), men så kom World Wide Web og slo knock out på dei lukka online-tenestene. IBM omtalar sjølv tenesta som "ahead of its time", men her er dei litt for lite ærlege. Sanninga er at proprietære løysingar som Prodigy, AOL og CompuServe ikkje hadde sjanse mot dei opne Internet-standardane.

Dersom det skal hellast litt malurt i jubileumsbegeret er det nettopp at IBM først og fremst har fremja sine eigne produkt og "standardar". Lenge var IBM synonymt med bransjestandard, og det vart sagt at "ingen hadde mista jobben for å ha valt IBM". Deira verdsomspennande kommunikasjonsstandard heitte SNA (Systems Network Architecture) og var i direkte konkurranse med TCP/IP. Internett kom like bardust på IBM som på mange andre store føretak, Microsoft inkludert.

Seinare har IBM innsett verdien av opne standardar og fri programvare og har gjort Linux til ei storsatsing internt. IBM leverer no like mykje programvare-løysingar bygt på fri programvare som på eigne lukka plattformer. Igjen eit godt eksempel på kor flinke dei har vore til å tyda utviklingsteikna og tilpassa seg dei. Dei har alle mulegheiter til å oppleva nye 100 år om dei held fram som dei har gjort.