The Good Earth - Den gode jord

Dette er boka Sylvi Listhaug og Jan Tore Sanner bør lesa i julehelga. Ja, den bør i grunnen lesast av heile regjeringa. Den handlar om verdien av (mat-)jorda og er like aktuell i dag som då den kom ut i 1931.

Pearl S. Buck
Forfattaren Pearl S. Buck (Sai Zhenzhu var hennar kinesiske namn) budde mesteparten av av dei første 30 åra av livet i Kina ettersom ho var dotter til misjonærar. Ho hadde såleis inngåande kjennskap til landet og miljøet ho skildra i dei tre bøkene som utgjer Den gode jord-trilogien.

Wang Lung
Bøkene handlar om den fattige bonden Wang Lung som sakte, men sikkert arbeider seg opp til stor godseigar. Han startar med ein liten åkerlapp og sidan han var så fattig, var ein slave det einaste alternativet for giftarmål. Faren avtalte med godseigaren i området og Wang Lung gjekk av stad for å henta si tilkommande kone, O-lan. Faren meinte det var viktig at ho ikkje var pen å sjå på for det ville distrahera han frå å arbeida hardt. Og O-lan var ikkje spesielt pen, og det gjorde i grunnen ikkje noko for Wang Lung, men den største skuffelsen var at ho hadde store føter.. I Kina skulle jenter ha bittesmå føter og dei vart snørte saman tidleg for å oppnå det idealet.

Frå aukande velstand til nesten død
Familien til Wang Lung vaks raskt og han hadde snart tre barn; to gutar og ei jente. Men så slo veret seg vrangt og det vart uår og hungersnaud. Familien stod i fare for å svelta i hel og måtte dra sørover til ein av byane der mora og barna tigga medan Wang Lung sprang med rickshaw i gatene. Først etter ein oppstand og storming og plyndring av den lokale rikmannen, hadde Wang Lung og familien nok pengar til å dra tilbake til jorda. Wang Lung var berre på rett stad til rett tid, det same var O-lan, og med mykje flaks fekk dei med seg både pengar og smykke nok til å etablera seg på nytt.

Frå fattig bonde til rik mann
Wang Lung hadde halde på jorda, endå han og familien var på nippet til å svelta i hel. Og med pengar og edelsteinar frå "revolusjonen" i byen var han snar om å omsetja verdiane i meir jord. Han kjøpte jord av den lokale godseigaren som i sin ekstreme ekstravaganse og dekadanse hadde eit forbruk langt over inntektene og som dermed måtte selja jord for å finansiera eksessane.

Overgangen frå fattig til rik gjekk ikkje heilt utan problem for Wang Lung. Han tok etter ein del av skikkane på den tida og skaffa seg ei kone til, ei skikkeleg luksus-kone, med dei problema det førte med seg. Men trass i eit aukande forbruk og meir luksus, heldt han fast på ein ting: jorda måtte aldri seljast. Alt materielt kunne andre ta frå deg; jorda kunne dei aldri ta. Og jorda var den som til sist ga dei mat og velstand.

I bok nummer to ("Sons") og tre ("A House Divided") handlar det om korleis sønene etter kvart sel unna jorda og gradvis set alt over styr. Dei handlar stikk i strid med formaningane frå faren; det siste han seier til dei er at uansett kva dei gjer må dei aldri selja jorda.

Nobelprisen i litteratur
Pearl S. Buck fekk nobelprisen i litteratur for trilogien "The Good Earth" i 1938. Komitéen grunngav tildelinga slik:

By awarding this year's Prize to Pearl Buck for the notable works which pave the way to a human sympathy passing over widely separated racial boundaries and for the studies of human ideals which are a great and living art of portraiture, the Swedish Academy feels that it acts in harmony and accord with the aim of Alfred Nobel's dreams for the future.

Det er uråd å ikkje tenkja på Knut Hamsuns "Markens grøde" når ein les "Den gode jord". Grunntonen er den same: Tilbake til naturen og til jorda som grunnlaget for all velstand. Også "entreprenøren" som byggjer seg opp frå ingenting til velståande mann, er den same enten han heiter Isak Sellanrå eller Wang Lung.

Pearl S. Buck er kanskje ikkje like framstegs-fiendtleg som Hamsun i sine skildringar, men elles har bøkene veldig mykje til felles.

Bøkene er elles lesne på Kindle Paperwhite - ei interessant oppleving som eg skal skriva meir om seinare.