Dei enkelte prentasjonane er lagde ut på www.fagforbundet.no/ska
Eric Breit, seniorforskar Arbeidsforskningsinst. (AFI):
Sjølvbeteningsløysingar: Er det "brukarvennleg" å gjera jobben sjølv?
Byggjer på eit prosjekt der dei har undersøkt om innbyggjarane har fått tilstrekkeleg god informasjon om den nye pensjonsreforma. Sjølvbetening er ein vesentleg del av iverksetjinga av reforma, og AFI vil undersøkja om denne måten fungerer tilfredsstillande.
Kva er sjølvbetening i denne samanhengen og korleis påverkar den kvaliteten på rettleiinga?
Datamaterialet er djupneintervju med NAV-tilsette pluss brukartestar med innbyggjarar og fokusgrupper med dei same.
Kva er sjølvbetening i denne samanhengen?
- klarare separasjon av første- og andrelinje, der førstelinje i stor grad er basert på nettløysingar (både generell og personifisert informasjon)
- tidlegare "pensjonsspesialistar" er flytta over i andrelinje for saksbehandling
Fallgruver i informasjonsprosessen
- Interesse: Er alle interesserte i å bruka denne metoden?
- Tilgang: Store problem med bruken av MinID
- Forståing: Vanskar med å forstå begrepa som blir brukte
- Refleksjon: Vanskar med å overføra dei generelle råda til eigen situasjon
- Rettleiing: Interesse for å gå vidare i prosessen
Alt i alt viser det seg at det er eit stort behov for personleg rettleiing! Mange var villige til å betala for dette.
Dei som har størst problem er dei som har kompliserte oppteningshistoriar, meir enn alder (eldre meir interessert, naturleg nok).
Kva påverkar kvaliteten på rettleiinga?
1. Teknologi
+ gir store mulegheiter (gevinstar for NAV, auka tilgjenge, meir informasjon på ein stad, samanlikn.mulegh. [kalkulatorar m.m.])
-
2. Plassering av pensjonskompetanse
+ tydeleg skilje mellom første- og andrelinje
+ reindyrking av generalist-rollen ved NAV-kontora (har også opna for ein ny marknad for konsulentar på området)
- vanskeleg for førstelinje å svara på kompliserte spørsmål
-
3. Formatet på rettleiinga
+ meir effektiv arbeidsfordeling
+ meir føreseieleg kor langt ein kan gå i rettleiingsprosessen
+ delvis målbart system
- press på kortare transaksjonar (bruka mindre tid på brukarane)
- brukarar med kompliserte problemstillingar har behov for informasjon frå fleire kjelder og etatar (NAV sine system snakkar i liten grad med andre pensjonssystem)
Konklusjonar:
Petter Bae Brandtzæg, seniorforskar SINTEF:
Kva med dei som ikkje kan eller vil bli "digitale borgarar"?
18 mnd er gj.snittsalderen for møtet med Internett/ta i bruk nettet
Norge er den mest avanserte nasjonen i verda med tanke på digitale brukarar
- dei som er utanfor her, er skikkeleg utanfor
The Internet of Everything - Internett blir integrert i alt, og omvendt. Skiljet mellom det fysiske og det digitale blir viska ut.
Digitale skilje
- eldre
- utstøytingsprosess: ikkje lik tilgang til informasjon for alle
- kva med digitalt førsteval?
Papir: helst eldre
Fjernsyn: meir likt fordelt, men det skjer ein overgang til strøyming blant yngre
50 % av dei mellom 67-79 brukar nettet dagleg. Men kva med dei over 80? Dei finst ikkje i statistikken, og det blir stadig fleire av dei.
Det er i dag mellom 400 og 600 000 som ikkje brukar Internett her i landet.
Oppleving av kommunikasjonsteknologi blant eldre:
- ansikt-til-ansikt idealtypen
- a"lle" har mobil
- kristik til sosiale medium
- Skype og e-post er populært
Grupper:
Er det eit problem?
- demokratisk problem
- menneskerett-problem
- sosiale problem
- problem i arbeidslivet
Vil den digitale kløfta bli mindre med tida, nå innbyggjarane blir meir digitalt vande?
Nei, me har ein aldringseffekt som gjer at eldre vel å ikkje ta i bruk det nyaste av teknologi
Randi R. S. Flesland, adm. dir. Forbrukarrådet:
Kommunane på nett
Testar alle 428 kommunane i landet på
- service
- tilgjengelegheit
- informasjonskvalitet
Internett, telefon og e-post
Totalt over 18000 sjekkpunkt vurderte
Kvar kommune har fått 19 henvendingar fordelt på seks sektorar
- tlf. må bli teken innen 1 min.
- e-post må bli svart på innan 5 dagar (3 av 10 kommunar svarte ikkje i det heile!)
Sosiale tenester
- barnevern (70)
- gjeldsrådgiving (41)
Kultur og fritid
- idrett
Barn og skule
- SFO (67)
- barnehage (87)
Tekniske tenester
- byggjesak
Pleie og omsorg
- sjukeheim
- heimehjelp
Informasjonstenester
- klagemulegheiter
Kommunane skårar best på barnehage, dårlegare på barn/skule og SFO
Beste kommunar:
1. Rollag (88,9)
2. Stange (83,6)
3. Fyresdal (83,6)
Fylke:
1. Oslo (68,1)
2. Telemark (67,1)
3.
Berre 36 av 428 kommunar får godkjent (meir enn 75 %).
Store kommunar skårar best (men 3 av dei 4 beste kommunane er små).
Frå starten i 2005 til 2013 har skilnadene mellom kommunane vorte mindre.
Dei fleste svarer godt på enkle førespurnader.
Fleire kommunar har nedfelt i målsetjinga at dei skal skåra godt på Forbrukarrådet sin test. Asker kommune er ein av dei, og dei er best over heile perioden 2005-2013
Tre R-ar:
- Rask: tlf maks 5 min, e-post maks 5 dagar, internett maks 2 min søking etter kvart element
- Relevant: spørsmåla er konkrete, då må svara vera det også. Ikkje svar på det som ikkje blir spurt om
- Rett: Kunnskapsspørsmål skal svarast på med rett fakta. Er kommunen i tvil, skal dei finna ut av det
Problemområde:
1. Fragmenterte nettsider
- kva er krava til ei kommunal nettside?
- kvifor ikkje ein felles mal for kommunale nettsider?
2. Teknologi for funksjonen
3. E-post er post
4. Ny tid, ny kultur
Ingunn Bakkene Cowan, avd.dir. Lånekassen:
Ei reise gjennom ein digital sjølvbeteningsfunksjon
Har 950 000 kundar, ikkje brukarar.
138 mrd. i utlånsportefølje
29 mrd i inn- og utbet. årleg
1 mill. saker årleg
304 mill. kr til drift - 314 årsverk
Moderniseringsprosessen starta med St.mld. 12 (2003-2004)
Resultat:
- halvert saksbehandlingstid (frå 16 til 8 dagar)
- frå 1,5 mill. tlf.henvend. til 540 000
- kundesenter med 36 årsverk
- 275 000 fleire kundar
- 60 færre årsverk
- red. sjukefråver og betre arb.miljø
- gevinstrealisering 2014: 70 mill. kr (som blir tilbakeført til statskassen)
84 % vel no el. signering
Visjon: Lånekassen skal bli oppfatta som den mest moderne offentlege verksemda i Norge
[Min kommentar: Heile presentasjonen ber preg av at Lånekassen eigentleg ønskjer å vera ei privat verksemd. Ikkje eitt ord om den offentlege oppgåva og forankringa]
Spørsmål og diskusjon knytt til innlegga så langt
Eg: Har Forbrukarrådet vurdert samarbeid med Difi på kommunetesting, sidan det er ein god del overlapping?
Randi Flesland: Har ikkje vurdert eit slikt samarbeid fordi dei oppfattar undersøkingane som ulike
Får Lånekassen sin 24/7-strategi følgjer også brukarstøtta (som evt. må utvida svartida)?
Nei, dei har faste opningstider for kundesenteret og har ikkje vurdert det.
Kor stor del av Lånekassen sine brukarar vel digitale løysingar?
Det er mindre enn ein prosent som brukar papir, så for alle praktiske føremål er det 100 % på digitale løysingar
Ingunn Bakkene Cowan: I mange tilfelle blir personvernet betre ivareteke med digitalisering. Eksempel: No blir informasjon om sjukmelding berre henta som ein prosentsats (frå NAV?) mot tidlegare der brukarane gjerne sende mange tilleggsopplysningar (diagnose, epikrise ++).
Spørsmål/kommentar frå salen: Student som har søkt om studielån og fått opplyst at saksbehandlingstida er 2 mnd! :)
Nina Viksæter Aulie, IKT-direktør NAV:
Formar NAV teknologien eller er det omvendt? Om betydninga av IKT for NAV-reforma
NAV betalar ut 13.000,- kr i sekundet gjennom heile året!
> 300 IT-system
12 kjernesystem
19.000 tilsette
3 mill. brukarar
Smidig utvikling - TOGAF - distribuerte løysingar
Målet for NAV er å automatisera enklare oppgåver, sentralisera desse og kombinert med auka sjølvbetening frigjera arbeidskraft som kan brukast til å hjelpa folk inn att i arbeidslivet.
Viktig at IKT-løysingar er i ein slik stand at dei ikkje er til hinder for politiske endringar!
Felleskomponentar er viktig også for NAV
Offentlege standardar
Sikker digital e-post
eDag
Svaret på det innleiande spørsmålet er forøvrig ja. NAV både påverkar og blir påverka.
Margunn Aanestad, prof. ved Inst. for informatikk, UiO:
Kvifor er store IKT-system så vanskelege å lykkast med?
Eit godt eksempel på gamle IKT-system som vanskeleggjer politiske endringar er den nye straffelova. Det er eit stort demokratisk problem!
Me må også våga å snakka om IKT som eit problem, ei utfordring (men det er nesten fråverande i offentleg omtale av IKT).
Me manglar "lærebøker" for komplekse IKT-prosjekt!
Verkelegheita er kaotiske, rotete tilstandar, med mange bindingar til gamle system. Men nesten alle rettleiarar osv. tek utgangspunkt i ei perfekt verd.
Aktuelle bøker:
"From control to drift"
"Risk , complexity and ICT"
Me høyrer ofte "det trengst sterkare styring!"
Eksempla samla "IKT og samhandling i helsesektoren" problematiserer dette synet.
Ikkje "utrulling", men lokal "rotfesting" av ny teknologi
- tilpassing, eksperimentering og læring etter implementasjon
- endring av IKT-løysing, arb.rutinar, organisering
Nasjonale, sentralt styrte initiativ
Utfordring: "Kollektive handlingsdilemma"
- individuell rasjonalitet -> kollektiv irrasjonalitet
- "sitja på gjerdet"
Tradisjonell tilnærming er sårbar overfor denne typen
EPJ i Danmark
Sundhedsstyrelsen
- grunnstruktur for EPJ
- vart avslutta etter nokre år
Vejle, Viborg og Århus amt
- standardisert utveksling av pasientdata
- i dag: e-journal i sundhed.dk
Eksempel på ei lettvektsløysing som har vakse seg stor
- problemløysande snarare enn visjonære
- prioritering og sekvensering av mål, ikkje alt på ein gang
- koplar investeringar og gevinstar
- mindre avh. av eksterne partnarar
"Kultivering av installert base"
- kultivering, som motsats til konstruksjon
- "bootstrapping": bruk det du har
- fleksible standardar
Karakteristikkar av vellykka prosjekt
- gir rom for langvarige prosessar prega av læring, ikkje ovanfrå og ned
- tek omsyn til eksisterande system
- tenkjer ikkje "utrulling", men "innrullering"
Eksempel på helsesystem i Afrika:
Det går an
IKT er ikkje berre verktøy eller virkemiddel, men ei utfordring i seg sjølv
- vi må leva med kompleksitet
- standardisering og "sterkare styring" er ikkje vidundermedisin
- alternative strategiar er muleg og viser gode resultat: byggja ut frå enkle, fungerande system, ikkje starta med store, overordna planar og prosessar
Åge Andresen, prosjektleiar for EDAG, Skatteetaten
EDAG hovudprosjekt
EDAG = Elektronisk dialog med arbeidsgivar
Det er så enkelt som at dei opplysningane ein arbeidsgjevar treng, og også skal rapportera inn, skal samordnast slik at dei slepp å forhalda seg til tre ulike etatar i slike spørsmål.
Skatteetaten, NAV og SSB samarbeider om prosjektet
Der det i dag er tre ulike innrapporteringar frå arbeidsgjevarar, skal det bli ei innrapportering av lønns- og tilsettinformasjon (inkl. arb.giv.avg og forskotsskatt).
Skatt:
Lønns- og trekkoppgåve
Årsoppg. for arb.giv.avg.
Teminoppg. for arb.giv.avg. og forskotstrekk
SSB:
Oppgåve til lønnsstatistikk
NAV:
Melding om arbeidsforhold til Aa-registeret
Alle desse rutinane blir erstatta av ei felles ordning (a-melding).
Sjølv om kommunane er viktige i skatteinnkrevjingsprosessen, er dei ikkje deltakarar i prosjektet. Men m.a. som stor arbeidsgivar i tillegg til rolla som skatteinnkrevjar, får det store følgjer for dei.
Leif Skiftenes Flak, Universitetet i Agder
Er det nok samhandling til å få ut gevinstane av IKT-investeringane?
Mål i offentleg sektor er ulike mål i næringslivet
- intern effektivisering (rasjonalisering) - [efficiency]
- ekstern effektivisering (ekstern nytte) - [effectiveness]
- demokrati - [democracy]
Men me landar ofte i ein effektiviseringsdiskusjon; det demokratiske perspektivet forsvinn fort. Det er eit val me har, det treng ikkje vera slik. Gevinstrealisering som metode, har eit likeverdig fokus på dei tre områda. Eit mål for demokrati kan t.d. vera openheit i prosessar (digitalt innsyn) og deltaking i politiske prosessar.
Tenestetrappa føreset ein samanheng mellom kompleksitet/grad av samhandling og gevinstpotensial.
Mål -> gevintar -> verkemiddel for å realisera gevinstane
Samhandlingsmåla frå 80-talet kunne gjerne vore henta frå dagens IT-planar, ikkje mykje har endra seg.
Samhandling i dag
- deling av data
- infrastruktur
- felleskomponentar
- arkitekturprinsipp
- forvaltningas IT-standardar
- arkitekturrammeverk (verksemdsarkitektur?)
- informasjonsstruktur
- samhandlingstenester
Modningsmodell for samhandling
Eric Breit, seniorforskar Arbeidsforskningsinst. (AFI):
Sjølvbeteningsløysingar: Er det "brukarvennleg" å gjera jobben sjølv?
Byggjer på eit prosjekt der dei har undersøkt om innbyggjarane har fått tilstrekkeleg god informasjon om den nye pensjonsreforma. Sjølvbetening er ein vesentleg del av iverksetjinga av reforma, og AFI vil undersøkja om denne måten fungerer tilfredsstillande.
Kva er sjølvbetening i denne samanhengen og korleis påverkar den kvaliteten på rettleiinga?
Datamaterialet er djupneintervju med NAV-tilsette pluss brukartestar med innbyggjarar og fokusgrupper med dei same.
Kva er sjølvbetening i denne samanhengen?
- klarare separasjon av første- og andrelinje, der førstelinje i stor grad er basert på nettløysingar (både generell og personifisert informasjon)
- tidlegare "pensjonsspesialistar" er flytta over i andrelinje for saksbehandling
Fallgruver i informasjonsprosessen
- Interesse: Er alle interesserte i å bruka denne metoden?
- Tilgang: Store problem med bruken av MinID
- Forståing: Vanskar med å forstå begrepa som blir brukte
- Refleksjon: Vanskar med å overføra dei generelle råda til eigen situasjon
- Rettleiing: Interesse for å gå vidare i prosessen
Alt i alt viser det seg at det er eit stort behov for personleg rettleiing! Mange var villige til å betala for dette.
Dei som har størst problem er dei som har kompliserte oppteningshistoriar, meir enn alder (eldre meir interessert, naturleg nok).
Kva påverkar kvaliteten på rettleiinga?
1. Teknologi
+ gir store mulegheiter (gevinstar for NAV, auka tilgjenge, meir informasjon på ein stad, samanlikn.mulegh. [kalkulatorar m.m.])
-
2. Plassering av pensjonskompetanse
+ tydeleg skilje mellom første- og andrelinje
+ reindyrking av generalist-rollen ved NAV-kontora (har også opna for ein ny marknad for konsulentar på området)
- vanskeleg for førstelinje å svara på kompliserte spørsmål
-
3. Formatet på rettleiinga
+ meir effektiv arbeidsfordeling
+ meir føreseieleg kor langt ein kan gå i rettleiingsprosessen
+ delvis målbart system
- press på kortare transaksjonar (bruka mindre tid på brukarane)
- brukarar med kompliserte problemstillingar har behov for informasjon frå fleire kjelder og etatar (NAV sine system snakkar i liten grad med andre pensjonssystem)
Konklusjonar:
- Stort sett fungerer sjølvbeteninga greitt (for personar med enkle/enklare problemstillingar og behov)
- Større utfordringar knytt til problemstillingar med samansette behov, og for brukarar med låg IT-kompetanse
- Viktig å sikra nødvendig pensjonskompetanse på NAV-kontora for brukarar som ønskjer personleg rettleiing
- Meir spissa informasjon for sårbare grupper, evt. kombinert med opplæring
Petter Bae Brandtzæg, seniorforskar SINTEF:
Kva med dei som ikkje kan eller vil bli "digitale borgarar"?
18 mnd er gj.snittsalderen for møtet med Internett/ta i bruk nettet
Norge er den mest avanserte nasjonen i verda med tanke på digitale brukarar
- dei som er utanfor her, er skikkeleg utanfor
The Internet of Everything - Internett blir integrert i alt, og omvendt. Skiljet mellom det fysiske og det digitale blir viska ut.
Digitale skilje
- eldre
- utstøytingsprosess: ikkje lik tilgang til informasjon for alle
- kva med digitalt førsteval?
Papir: helst eldre
Fjernsyn: meir likt fordelt, men det skjer ein overgang til strøyming blant yngre
50 % av dei mellom 67-79 brukar nettet dagleg. Men kva med dei over 80? Dei finst ikkje i statistikken, og det blir stadig fleire av dei.
Det er i dag mellom 400 og 600 000 som ikkje brukar Internett her i landet.
Oppleving av kommunikasjonsteknologi blant eldre:
- ansikt-til-ansikt idealtypen
- a"lle" har mobil
- kristik til sosiale medium
- Skype og e-post er populært
Grupper:
- kritiske seniorar
- ikkje relevant, ikkje tid
- ser nytten, men manglar kompetanse (undersøking frå 2004 viste at 1 av 4 slutta i arbeidslivet pga. problem med å ta i bruk ny teknologi)
Er det eit problem?
- demokratisk problem
- menneskerett-problem
- sosiale problem
- problem i arbeidslivet
Vil den digitale kløfta bli mindre med tida, nå innbyggjarane blir meir digitalt vande?
Nei, me har ein aldringseffekt som gjer at eldre vel å ikkje ta i bruk det nyaste av teknologi
Randi R. S. Flesland, adm. dir. Forbrukarrådet:
Kommunane på nett
Testar alle 428 kommunane i landet på
- service
- tilgjengelegheit
- informasjonskvalitet
Internett, telefon og e-post
Totalt over 18000 sjekkpunkt vurderte
Kvar kommune har fått 19 henvendingar fordelt på seks sektorar
- tlf. må bli teken innen 1 min.
- e-post må bli svart på innan 5 dagar (3 av 10 kommunar svarte ikkje i det heile!)
Sosiale tenester
- barnevern (70)
- gjeldsrådgiving (41)
Kultur og fritid
- idrett
Barn og skule
- SFO (67)
- barnehage (87)
Tekniske tenester
- byggjesak
Pleie og omsorg
- sjukeheim
- heimehjelp
Informasjonstenester
- klagemulegheiter
Kommunane skårar best på barnehage, dårlegare på barn/skule og SFO
Beste kommunar:
1. Rollag (88,9)
2. Stange (83,6)
3. Fyresdal (83,6)
Fylke:
1. Oslo (68,1)
2. Telemark (67,1)
3.
Berre 36 av 428 kommunar får godkjent (meir enn 75 %).
Store kommunar skårar best (men 3 av dei 4 beste kommunane er små).
Frå starten i 2005 til 2013 har skilnadene mellom kommunane vorte mindre.
Dei fleste svarer godt på enkle førespurnader.
Fleire kommunar har nedfelt i målsetjinga at dei skal skåra godt på Forbrukarrådet sin test. Asker kommune er ein av dei, og dei er best over heile perioden 2005-2013
Tre R-ar:
- Rask: tlf maks 5 min, e-post maks 5 dagar, internett maks 2 min søking etter kvart element
- Relevant: spørsmåla er konkrete, då må svara vera det også. Ikkje svar på det som ikkje blir spurt om
- Rett: Kunnskapsspørsmål skal svarast på med rett fakta. Er kommunen i tvil, skal dei finna ut av det
Problemområde:
1. Fragmenterte nettsider
- kva er krava til ei kommunal nettside?
- kvifor ikkje ein felles mal for kommunale nettsider?
2. Teknologi for funksjonen
3. E-post er post
4. Ny tid, ny kultur
Ingunn Bakkene Cowan, avd.dir. Lånekassen:
Ei reise gjennom ein digital sjølvbeteningsfunksjon
Har 950 000 kundar, ikkje brukarar.
138 mrd. i utlånsportefølje
29 mrd i inn- og utbet. årleg
1 mill. saker årleg
304 mill. kr til drift - 314 årsverk
Moderniseringsprosessen starta med St.mld. 12 (2003-2004)
Resultat:
- halvert saksbehandlingstid (frå 16 til 8 dagar)
- frå 1,5 mill. tlf.henvend. til 540 000
- kundesenter med 36 årsverk
- 275 000 fleire kundar
- 60 færre årsverk
- red. sjukefråver og betre arb.miljø
- gevinstrealisering 2014: 70 mill. kr (som blir tilbakeført til statskassen)
84 % vel no el. signering
Visjon: Lånekassen skal bli oppfatta som den mest moderne offentlege verksemda i Norge
[Min kommentar: Heile presentasjonen ber preg av at Lånekassen eigentleg ønskjer å vera ei privat verksemd. Ikkje eitt ord om den offentlege oppgåva og forankringa]
Spørsmål og diskusjon knytt til innlegga så langt
Eg: Har Forbrukarrådet vurdert samarbeid med Difi på kommunetesting, sidan det er ein god del overlapping?
Randi Flesland: Har ikkje vurdert eit slikt samarbeid fordi dei oppfattar undersøkingane som ulike
Får Lånekassen sin 24/7-strategi følgjer også brukarstøtta (som evt. må utvida svartida)?
Nei, dei har faste opningstider for kundesenteret og har ikkje vurdert det.
Kor stor del av Lånekassen sine brukarar vel digitale løysingar?
Det er mindre enn ein prosent som brukar papir, så for alle praktiske føremål er det 100 % på digitale løysingar
Ingunn Bakkene Cowan: I mange tilfelle blir personvernet betre ivareteke med digitalisering. Eksempel: No blir informasjon om sjukmelding berre henta som ein prosentsats (frå NAV?) mot tidlegare der brukarane gjerne sende mange tilleggsopplysningar (diagnose, epikrise ++).
Spørsmål/kommentar frå salen: Student som har søkt om studielån og fått opplyst at saksbehandlingstida er 2 mnd! :)
Nina Viksæter Aulie, IKT-direktør NAV:
Formar NAV teknologien eller er det omvendt? Om betydninga av IKT for NAV-reforma
- NAV etablert i 2006
- "ein skjerm i staden for tre"
- ikkje mykje rydding på bakrommet - ikkje tid!
- etableringsprogram budsjett 3 mrd kr (inkl. IKT)
- Reform av arbeid, velferd og inkludering
- kvalifiseringsprogram
- arbeidsevnevurdering
- arbeidsavklaringspengar (AAP)
- endring i oppfølging av sjukefråver
- Pensjonsreforma (nytt lovverk 01.01.2011)
- nytt lovverk 01.01.2011 (ny IKT-løysing, ny organisering)
- pernsjonsprogrammet budsjett knapt 3 mrd kr
- Ny uføretrygd frå 01.01.2015
NAV betalar ut 13.000,- kr i sekundet gjennom heile året!
> 300 IT-system
12 kjernesystem
19.000 tilsette
3 mill. brukarar
Smidig utvikling - TOGAF - distribuerte løysingar
Målet for NAV er å automatisera enklare oppgåver, sentralisera desse og kombinert med auka sjølvbetening frigjera arbeidskraft som kan brukast til å hjelpa folk inn att i arbeidslivet.
Viktig at IKT-løysingar er i ein slik stand at dei ikkje er til hinder for politiske endringar!
Felleskomponentar er viktig også for NAV
Offentlege standardar
Sikker digital e-post
eDag
Svaret på det innleiande spørsmålet er forøvrig ja. NAV både påverkar og blir påverka.
Margunn Aanestad, prof. ved Inst. for informatikk, UiO:
Kvifor er store IKT-system så vanskelege å lykkast med?
Eit godt eksempel på gamle IKT-system som vanskeleggjer politiske endringar er den nye straffelova. Det er eit stort demokratisk problem!
Me må også våga å snakka om IKT som eit problem, ei utfordring (men det er nesten fråverande i offentleg omtale av IKT).
Me manglar "lærebøker" for komplekse IKT-prosjekt!
Verkelegheita er kaotiske, rotete tilstandar, med mange bindingar til gamle system. Men nesten alle rettleiarar osv. tek utgangspunkt i ei perfekt verd.
Aktuelle bøker:
"From control to drift"
"Risk , complexity and ICT"
Me høyrer ofte "det trengst sterkare styring!"
Eksempla samla "IKT og samhandling i helsesektoren" problematiserer dette synet.
Ikkje "utrulling", men lokal "rotfesting" av ny teknologi
- tilpassing, eksperimentering og læring etter implementasjon
- endring av IKT-løysing, arb.rutinar, organisering
Nasjonale, sentralt styrte initiativ
Utfordring: "Kollektive handlingsdilemma"
- individuell rasjonalitet -> kollektiv irrasjonalitet
- "sitja på gjerdet"
Tradisjonell tilnærming er sårbar overfor denne typen
EPJ i Danmark
Sundhedsstyrelsen
- grunnstruktur for EPJ
- vart avslutta etter nokre år
Vejle, Viborg og Århus amt
- standardisert utveksling av pasientdata
- i dag: e-journal i sundhed.dk
Eksempel på ei lettvektsløysing som har vakse seg stor
- problemløysande snarare enn visjonære
- prioritering og sekvensering av mål, ikkje alt på ein gang
- koplar investeringar og gevinstar
- mindre avh. av eksterne partnarar
"Kultivering av installert base"
- kultivering, som motsats til konstruksjon
- "bootstrapping": bruk det du har
- fleksible standardar
Karakteristikkar av vellykka prosjekt
- gir rom for langvarige prosessar prega av læring, ikkje ovanfrå og ned
- tek omsyn til eksisterande system
- tenkjer ikkje "utrulling", men "innrullering"
Eksempel på helsesystem i Afrika:
Det går an
IKT er ikkje berre verktøy eller virkemiddel, men ei utfordring i seg sjølv
- vi må leva med kompleksitet
- standardisering og "sterkare styring" er ikkje vidundermedisin
- alternative strategiar er muleg og viser gode resultat: byggja ut frå enkle, fungerande system, ikkje starta med store, overordna planar og prosessar
Åge Andresen, prosjektleiar for EDAG, Skatteetaten
EDAG hovudprosjekt
EDAG = Elektronisk dialog med arbeidsgivar
Det er så enkelt som at dei opplysningane ein arbeidsgjevar treng, og også skal rapportera inn, skal samordnast slik at dei slepp å forhalda seg til tre ulike etatar i slike spørsmål.
Skatteetaten, NAV og SSB samarbeider om prosjektet
Der det i dag er tre ulike innrapporteringar frå arbeidsgjevarar, skal det bli ei innrapportering av lønns- og tilsettinformasjon (inkl. arb.giv.avg og forskotsskatt).
Skatt:
Lønns- og trekkoppgåve
Årsoppg. for arb.giv.avg.
Teminoppg. for arb.giv.avg. og forskotstrekk
SSB:
Oppgåve til lønnsstatistikk
NAV:
Melding om arbeidsforhold til Aa-registeret
Alle desse rutinane blir erstatta av ei felles ordning (a-melding).
Sjølv om kommunane er viktige i skatteinnkrevjingsprosessen, er dei ikkje deltakarar i prosjektet. Men m.a. som stor arbeidsgivar i tillegg til rolla som skatteinnkrevjar, får det store følgjer for dei.
Leif Skiftenes Flak, Universitetet i Agder
Er det nok samhandling til å få ut gevinstane av IKT-investeringane?
Mål i offentleg sektor er ulike mål i næringslivet
- intern effektivisering (rasjonalisering) - [efficiency]
- ekstern effektivisering (ekstern nytte) - [effectiveness]
- demokrati - [democracy]
Men me landar ofte i ein effektiviseringsdiskusjon; det demokratiske perspektivet forsvinn fort. Det er eit val me har, det treng ikkje vera slik. Gevinstrealisering som metode, har eit likeverdig fokus på dei tre områda. Eit mål for demokrati kan t.d. vera openheit i prosessar (digitalt innsyn) og deltaking i politiske prosessar.
Tenestetrappa føreset ein samanheng mellom kompleksitet/grad av samhandling og gevinstpotensial.
Mål -> gevintar -> verkemiddel for å realisera gevinstane
Samhandlingsmåla frå 80-talet kunne gjerne vore henta frå dagens IT-planar, ikkje mykje har endra seg.
Samhandling i dag
- deling av data
- infrastruktur
- felleskomponentar
- arkitekturprinsipp
- forvaltningas IT-standardar
- arkitekturrammeverk (verksemdsarkitektur?)
- informasjonsstruktur
- samhandlingstenester
Modningsmodell for samhandling
- Nivå 1: Samordning av arbeidsprosessar
- Nivå 2: Kunnskapsdeling
- Nivå 3: Delt verdiskaping
- Nivå 4: Samordning av strategiar
Desse nivåa blir igjen drøfta ut frå tredelinga av samhandling: teknisk, semantisk og organisatorisk.
Kvar er offentleg sektor i dag?
- me er på veg mot nivå 3 (eigentleg synsing, har ikkje dokumentasjon på dette)
- Altinn II kan sjåast på som eit forsøk på å løfta seg til nivå 4 (det same kan kanskje seiast om EDAG)
Modernisering med teknologi utfordrar den byråkratiske modellen som ligg til grunn for forvaltninga og som har utvikla seg over fleire hundre år.
Meir og betre samhandling er avhengig av politisk og byråkratisk romslegheit og bør diskuterast på høgt nivå.
Kvar er offentleg sektor i dag?
- me er på veg mot nivå 3 (eigentleg synsing, har ikkje dokumentasjon på dette)
- Altinn II kan sjåast på som eit forsøk på å løfta seg til nivå 4 (det same kan kanskje seiast om EDAG)
Modernisering med teknologi utfordrar den byråkratiske modellen som ligg til grunn for forvaltninga og som har utvikla seg over fleire hundre år.
Meir og betre samhandling er avhengig av politisk og byråkratisk romslegheit og bør diskuterast på høgt nivå.
Og der var batteriet flatt...
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar