fredag 31. juli 2015

Clark Terry (1920 - 2015)

Clark Terry på Monterey Jazz Festival i 1981
(Foto: Brian McMillen - CC BY-SA 3.0)
Ein av dei verkeleg store innan jazzen, trompetaren Clark Terry, døydde tidlegare i år. Dei to konsertane i DR Koncerthuset under Copenhagen Jazz Festival, med Justin Kauflin trio og Dianne Reeves eg har skrive om tidlegare, var begge ein hyllest til jazzlegenda. Både Justin Kauflin og Dianne Reeves var elevar av Clark Terry. Forholdet til eleven Justin Kauflin er dokumentert i filmen "Keep on Keepin' On"

Det var også Miles Davis! Clark Terry var frå St. Louis, som Miles, og fødd seks år før Miles. Noko av det Miles lærte av Clark Terry var at han ikkje trong å bruka vibrato ("tremolo"), den ville komma av seg sjølv med alderen! Miles vart då også kjent for den spesielle trompetlyden heilt utan vibrato.

Både swing og bop
Clark Terry fekk med seg  både swing- og bop-æraen og bakgrunnen frå swingmusikken ga CT ein spesiell både melodisk og rytmisk stil som gjorde at han skilde seg frå andre bebop-musikarar. Han minner kanskje ein del om Harry "Sweets" Edison i så måte, sjølv om sistnemnde kanskje var meir heime i swing-stilen. Trompetstilen hans er også lyrisk, litt på same måten som Clifford Brown.

Meister på flygelhorn
Clark Terry spelte både trompet og flygelhorn, men brukte det siste meir og meir og vart etter kvart kjend mest for dette instrumentet. Han gjorde også kombinasjonen av trompet og flygelhorn til eit varemerkje der han spelte ei strofe på trompeten og svarte sjølv på flygelhorn.

Clark Terry spelte både trompet og flygelhorn - og gjerne
samtidig!

Rollemodell
Han spelte med dei store namna innan jazz som Count Basie, Duke Ellington, Quincy Jones og Oscar Peterson, berre for å nemna nokre få. Han var også fast musikar i The Tonight Show frå 1962 - 1972 ; eit tv-show som har betydd mykje for amerikansk jazz!. CT var den første afro-afrikanske musikaren som var fast i eit band på ein av dei store tv-kanalane. Han sa sjølv om dette:
"We had to be models, because I knew we were in a test.... We couldn't have a speck on our trousers. We couldn't have a wrinkle in the clothes. We couldn't have a dirty shirt."
Mentor for mange
I tillegg til å vera ein tidleg læremeistar for Miles Davis var han mentor for m.a. Quincy Jones, Herbie Hancock, Wynton Marsalis, Pat Metheney  og før nemnde Dianne Reeves - igjen berre for å nemna nokre få!

"Ei-Jee-Ee"
Han spelte aktivt til han var godt over 80 år. Sjølv høyrde eg Clark Terry og Al Grey (trombone) på konsert i Gamle Losjen ein gang tidleg på 1990-talet. CT var då over 70 år, men spelte storveges. Mot slutten skranta likevel helsa. Til ein kamerat sa han at han leid av noko som heitte "Ei-Jee-Ee". Kameraten lurte fælt på kva slags sjukdom det var, før Clark Terry forklarte at det var AGE.

Clark Terry var musikk, uansett kva han spelte og kva han spelte på - høyr berre på Trumpet Mouthpiece Blues kva musikk får ut av berre munnstykket.


onsdag 15. juli 2015

Kontantar er personvern

Kronikk i Dagens Næringsliv i dag (15.07):

Mange meiner at bruk av kontantar er gammaldags og at utviklinga mot full kortbruk ikkje kan gå fort nok. Seinast ute i så måte var professor i informatikk ved Høgskolen i Molde, Kai A. Olsen, i eit innlegg i DN 23.05.15. Men kontantar blir nok ikkje borte sjølv om dagens myntar og setlar etter kvart forsvinn – dei blir i staden digitale. Så framtidas betalingsform er faktisk kontantar!

Det professoren i informatikk i lag med styresmakter og finanssektoren hoppar glatt over, er at dersom dagens system for betaling med kort blir einerådande, blir vi som forbrukarar 100 % overvaka på alt vi føretek oss av pengeoverføringar. Det er sikkert nyttig for Økokrim og PST, men for samfunnet som heilskap vil det vera eit tap. Påstanden om at «viss du ikkje har noko å skjula, har du heller ikkje noko å frykta» held ikkje mål. For å sitera tidlegare direktør for Datatilsynet, Georg Apenes: Dei fleste av oss låser døra når vi går på toalettet, sjølv om vi ikkje har noko særleg å skjula. Personvern er ein av dei grunnleggjande menneskerettane, og det gjeld også på det økonomiske området.

Aktivitetane vår blir i aukande grad sporbare, og særleg gjeld dette all digital kommunikasjon. Når vi lastar ned ein ny app eller registrer oss på ei ny nett-teneste, tenkjer vi sjeldan over at vi legg att stadig nye digitale spor. Men ser vi på summen av slike spor, kan vi bli skremde, særleg fordi det har komme fram kva ein kan gjere med store datamengder ved hjelp av «big data»-teknologi.

Edward Snowden har gitt oss eit lite innblikk i kva mulegheiter og omfang som ligg i dagens overvaking, og det er god grunn til å bli uroa over det som er avdekt.  Det er difor svært viktig at vi har eit alternativ til den sporbare teknologien, og her kjem digitale kontantar inn som eit nødvendig tillegg til dagens dominerande betalingsmåtar.

Her etterlyser eg eit meir aktivt Datatilsynet. Datatilsynet forsvarer retten til å vera anonym, også når det gjeld betaling. Men i staden for einsidig å forsvara dagens kontantar, må dei sjå at det er framtidas digitale kontantar det må kjempast for.

I Datatilsynet si undersøking om personvern i 2013/2014 oppgir 40 % av dei spurde at det er viktig eller svært viktig for dei å kunna betala anonymt. Og det er ingen grunn til å mistenkja alle desse for å ha lovbrot eller lyssky aktivitet som grunn for ønsket sitt.


På slutten av 2008 skjedde det eit stort teknologisk gjennombrot for alternative betalingsmåtar over Internett. Systemet Bitcoin vart presentert, først i form av ein kort artikkel og seinare som eit fullt ut fungerande betalingssystem på nettet. Tidspunktet var ikkje tilfeldig; det var rett etter finanskrisa, og systemet må sjåast i lys av den.

Gjennombrotet var i første rekkje at det for første gang vart demonstrert at ei betaling ikkje trengde gå gjennom ein ein tiltrudd tredjepart, som regel ein bank. Akkurat som med fysiske kontantar kan du betala ein person digitale kontantar utan at det går gjennom banken sitt system. Men i tillegg til dei fysiske kontantane sine fordelar, har Bitcoin og liknande system også den fordelen at betaling kan skje mellom personar uavhengig av kor dei er på kloden, så lenge dei involverte har nett-tilgang.

Det er like enkelt å overføra pengar til ein bonde i Nepal som til ein børsrådgjevar i New York.
Ein viktig ting er likevel Kai A. Olsen og eg einige om: styresmaktene gjer ikkje akkurat utviklinga framover enkel. Skatteetaten har i sin visdom komme fram til at Bitcoin ikkje er eit betalingsmiddel, men eit formuesobjekt, og at handel med Bitcoin difor er avgiftspliktig. Effekten for privatpersonar er 50 % mva. – først 25 % mva. viss du kjøper Bitcoin i Norge, og så 25 % mva. når du brukar Bitcoin til betaling for varer og tenester.

På den måten set Norge seg effektivt på sidelinja i utviklinga av ein teknologi som er ein av dei mest spennande sidan Tim Berners-Lee fann opp verdsveven.

tirsdag 14. juli 2015

Copenhagen Jazz Festival 2015

Årets CJF-plakat, med
Herbie Hancock og Chick Corea
som hovudnamn
Årets Copenhagen Jazz Festival var 3. - 12. juli og eg var der for femte gang (på seks år). Festivalen , som har vart starta opp i 1979, er ulik dei fleste andre festivalar på grunn av den desentraliserte strukturen. Det er ikkje eit eige festivalområde, scene eller billettkontor - festivalen er over heile byen, med konsertar og jamsessions på bittesmå caféar til store evenement i dei største konsertsalane. Det er til dømes ikkje muleg å kjøpa festival-pass, alle billettar blir kjøpte på dei ulike spelestadane,  men som regel via nettet.

Over 1000 konsertar
Med det desentraliserte preget, og med konsertar av alle typar på veldig ulike scenar, blir ein også kjent med ulike delar av byen og ulike spelestader (eller venues som danskane seier, dei har veldig lite motstand mot engelske ord i språket sitt..). Det er eit imponerande opplegg med meir enn 1000 konsertar på over 100 ulike stader. Det seier seg sjølv at ein berre får med seg promillar av ein slik festival.

Annleis storband
Det største musikalske høgdepunktet for min del var møtet mellom Palle Mikkelborg, David Liebman og bandet Blood Sweat Drum + Bass under leiing av Christian "Chappe" Jensen. BSD+B er eit storband frå Århus, men ikkje eit tradisjonelt storband. Det var ikkje mindre enn ni stykker i rytmeseksjonen! Musikalsk er det vanskeleg å plassera konserten; her var det både 70-tals funk, elektronika og sjølvsagt storband-jazz. Fleire av komposisjonane var frå Palle Mikkelborgs "Aura", verket han skreiv som hyllest til Miles Davis og som vart framført med Miles som soloist i 1984, i samband med at Miles Davis vart tildelt Sonning-prisen.

Palle Mikkelborg og David Liebman i aksjon med
Blood Sweat Drum + Bass solid i ryggen

Den spesielle instrumenteringa, med eit stort og tungt komp og med ei sax-rekkje der saksofonane ofte var bytte ut med klarinett (bassklarinett og kontrabass-klarinett!), skapte eit spesielt lydbilde som til tider kunne minna om Gil Evans klassiske storband-lyd i det kjende samarbeidet med Miles Davis på 1950-talet (på m.a. "Miles Ahead" og "Sketches of Spain").

Norsk innslag
Litt kjekt for oss nordmenn i salen var det å sjå at den norske trompetaren Frank Brodahl var henta inn som lead trompetar. Han er i ein klasse for seg, også ut over Norges grenser, og den rette mannen når stratosfæriske tonar skal hentast trygt ned. Han spelar til dagleg i Det Norske Blåseensemble (tidlegare kjent som Forsvarets Distriktsmusikkorps Østlandet). Det viser forresten kor utruleg viktig Forsvaret er som musikalsk base og sikkerheitsnett for jazzmusikarar (og andre musikarar).

Unge møter gamle
Dette var også eit møte mellom gamle menn og pur unge musikarar. Palle Mikkelborg er etterkvart 74 år, og David Liebman 68. Dei yngste i bandet såg ut som dei knapt nok var konfirmerte! Men det fungerte strålande. Særleg imponerte David Liebman, men fantastisk spel på sopran-sax. Han spelar også tenorsax, men det var sopranen som imponerte mest. Palle Mikkelborg held også koken, men hadde verka meir begrensa enn Liebman. Trompet er eit veldig utfordrande instrument fysisk, og ikkje lett å spela når alderen blir høg.

Jazzhus Montmartre
Konserten vart arrangert i Den sorte diamant, det nye bygget til det kongelege biblioteket i København. Etter konserten vart det intim jazz på Jazzhus Montmartre, ein av dei legendariske jazzklubbane i Danmark. Montmartre var faktisk sentrum for moderne jazz i Europa på 1960- og 70-talet. Danmark, og særleg København, har alltid hatt eit sterkt samband med amerikanske jazz og amerikanske jazzmusikarar. Fleire av dei store jazzmusikarane hadde lange opphald i byen, mellom dei Stan Getz, Dexter Gordon, Ben Webster, Thad Jones og fleire.

Jazzhus Montmartre - her med ein av dei mange som deltok
på jamsession

DR Big Bandet
Danmarks Radios (DR) har spelt ei viktig rolle for utviklinga av dansk jazz. Deira DR Big Bandet er t.d. eitt av dei beste storbanda internasjonalt og henta tidleg amerikanske gjestedirigentar. Den kjende storband-leiaren Stan Kenton var den første på midten av 1960-talet, og han vart etterfølgt av George Russel som vart engasjert til ulike musikalske oppgåver i DRs regi. Seinare var trompetaren og komponisten Thad Jones ein viktig leiar av bandet.

Dianne Reeves
Laurdag 11. juli var det klart for eit av dei store namna på festivalprogrammet: Dianne Reeves. Ho er kanskje dagens mest kjende kvinnelege jazz-vokalist og den som tydelegast har teke opp arven etter Sarah Vaughan og Ella Fitzgerald, utan likevel å sidestilla ho med desse gigantane.

Den imponerande konsertsalen i DR Konserthuset
Justin Kauflin trio "Tribute to Clark Terry"
Konserten var i DR Konserthuset, ein imponerande konsertsal med sitjeplassar i 360 grader rundt scena. Berre konsertsalen var ein opplevelse. Før Dianne Reeves kom på scena, var det ein liten førehandskonsert med den unge amerikanske pianisten Justin Kauflin og hans trio. Kauflin, som er blind, var elev av den legendariske trompetaren Clark Terry, noko også Dianne Reeves var. Konserten var difor ein hyllest til CT som døydde tidlegare i år, 94 år gammal.

Justin Kauflin trio fekk etter eit par-tre nummer også besøk av danske Henrik Bolberg på flügelhorn, og han gjorde ikkje skam på Clark Terrys minne. I det heile var denne før-konserten veldig bra, der ikkje minst hovudpersonen Justin Kauflin imponerte stort. Det må også seiast at lyden er den beste eg nokon gang har høyrt i ein konsertsal!

Dianne Reeves med band
Divaen Dianne Reeves
Men det var Dianne Reeves som var hovudpersonen denne kvelden. Og ho gjorde som forventa: imponerte stort og tok publikum med storm. Det var på den eine sida typisk amerikansk hyper-profesjonelt og "straumlinjeforma", men samtidig også musikalsk på eit veldig høgt nivå. Ho er ein av formidlar av dei store, og særleg imponerte ho i dei heilt vare og ned-dempa låtane berre med vokal og piano ("Misty" og "Stormy Weather").