onsdag 31. januar 2007

Sabotasje?

Denne annonsen står på Skandiabanken. Eg trudde i min naivitet at alle publikumstenester som ikkje gjeld næringslivet, skal leverast gjennom Miside. Det ser ut som Skatteetaten ikkje er einig i det og at dei vil levera gjennom Altinn.

At det er drakamp mellom dei to portalane, er vel ikkje noko nytt. Men det er ille dersom det blir regelrett konkurranse mellom dei to. I dette tilfellet trur eg ikkje konkurranse er tingen.

Det blir spennande å følgja dette framover. Det er dei tunge etatane som Skatteetaten og NAV som vil avgjera om Miside blir ein suksess eller ikkje. Det som no skjer, lovar ikkje akkurat godt for Miside..

mandag 29. januar 2007

Bankane skulle hatt bank!

Grete Fossbakk gjorde ein tastefeil og 500 000 kroner vart sendt til feil bankkonto. Bankklagenemnda har avgjort at banken ikkje er ansvarleg for Fossbakks feil (surprise!). Dette er ein hårreisande historie, verken meir eller mindre. Først ber bankane oss kundar gjera jobben sjølv, ikkje mot betaling, nei me skal betala for å få lov til å gjera det! Og så gir dei oss like godt heile ansvaret for å gjera transaksjonane rett i meir eller mindre krøkkete nettbanksystem. Det er ei skam om denne saka endar slik!

Finansnæringens Hovedorganisasjon har saman med Sparebankforeningen og Bankenes Standardiseringskontor komme med forslag til 13 nye fellestiltak for nettbankar. Forslaga er slik at du må gni deg i augene for å sjekka at du les rett:

Feltet for tasting av kontonummer bygges opp med plass til minimum 13 karakterer og det kontrolleres at det tastes inn eksakt 11 siffer. I motsatt fall gis det feilmelding

I de nettbanker der det er separate felt for kroner og øre, kontrolleres at det bare er tastet inn sifre...

Berre for å ta eit par eksempel. Resten av tiltaka er i same dur. Hallo! Viss ikkje dette er eit absolutt minimumskrav for alle nettbankar, har det vore gjort grove feil i kravspek-arbeidet. Eg har lyst å føya til eit 14. tiltak:

Alle utviklarar av nettbankar i Norge bør kunna lesa og skriva

Me skriv 2007 og det bør vera eit absolutt krav at nettbankane kan slå opp bankkonto-nummeret og visa namnet på kontoinnehavaren. Det er vel ikkje akkurat romforsking me snakkar om?



søndag 28. januar 2007

The Oxford English Dictionary

The Meaning of Everything - The Story of the Oxford English Dictionary heiter boka Simon Winchester har skrive om OED. Ein tittel som er meir enn ein munnfull, men så er det også noko mirakuløst over prosjektet og resultatet. Det tok over 70 år frå ideen vart presentert av Dean Richard Chenevix Trench i Philological Society i 1857, til første utgåva av OED vart presentert i 1928! Andre utgåve kom i 1989 og samla dei ulike tillegga etter 1928 i eitt verk.

Arbeidet med OED
Arbeidet med OED starta formelt i 1860 då den engasjerte redaktøren Herbert Coleridge la fram planen sin for arbeidet. Men Coleridge var sjuk og arbeidet stoppa gradvis opp og låg brakk nesten i 20 år. I 1879 vart skotten James Murray tilsett som redaktør og med han starta det verkelege arbeidet med ordboka. Murray er den som må krediterast det meste av æra for OED; han staka ut kursen og la lista for dei kvalitative ambisjonane. Og dei var ikkje små - det var det som gjorde at arbeidet tok så lang tid. Dessverre fekk ikkje Murray oppleva OED i første utgåve, han døde i 1915. Likevel var det han som forma arbeidet og sjølv den dag i dag blir arbeidet utført etter dei grunnleggjande prinsippa han utforma. Murray liknar forresten på prof. Humlesnurr i Harry Potter...

Kva er OED?
Ambisjonane var ikkje små: OED (som opprinneleg vart kalla New English Dictionary og som også heitte det i første-utgåva) skulle omfatta absolutt alle engelske ord som nokon gong hadde vore brukte i skriftleg framstilling. Metodisk var det altså eit empirisk arbeid; alle ord måtte refererast til ei skriftleg kjelde - enten ei bok, eit tidsskrift, ei avis el.l. Eksempel på bruk av ordet er då også den berande ideen i OED.

Eit anna svært viktig trekk ved OED er basisen i det registreringsarbeidet til tusenvis av frivillege. Desse personane fekk i oppgåve å lesa gjennom spesielle verk og senda inn eksempel på bruk av visse ord. Det er interessant å sjå i ettertid dette dømet på crowd-sourcing, det er ikkje alt som verkar nytt som faktisk er nytt. Dette er ein slags Wikipedia anno 1860!

Norsk ordbok
Når eg les boka tenkjer eg tilbake på diskusjonen om Norsk ordbok som var i media for eit par år sidan. Der vart arbeidet til ein gjeng støvete, gamle filologar ved UiO latterleggjort. Dei hadde arbeida i årevis med ordboka og var berre komne til bokstaven 'M' (eller noko slikt). Dei som lo av desse stakkarane, bør lesa boka til Winchester og tørka fliret. Det blir også vist til andre land sitt arbeid med ordbøker og den svenske ordboka tok til dømes 147 år før den vart ferdig i første utgåve i 1998!

Arrogante universitet!
Det er interessant, og ganske typisk, at arbeidet var knytt til Oxford-universitetet (dvs. Oxford University Press som utgjevar), men James Murray som mangla ein del formell utdanning, vart aldri akseptert ved universitetet og arbeida slik sett på trass av Oxford og ikkje på grunn av.

Samuel Johnsons ordbok
Den første skikkelege ordboka på engelsk var ikkje OED, men Samuel Johnsons Dictionary of the English Language, publisert i 1755. I skarp motsetning til OED, brydde ikkje Johnson seg om at forklaringane i enkelte tilfelle var upolitisk korrekte, for å seia det mildt. Det gjer også enkelte innslag i ordboka nokså underhaldande i ettertid:

"Oat: A grain which in England is generally given to horses, but which in Scotland feeds the people"
"Excise: A hateful tax levied upon commodities, and adjudged not by the common judges of property, but wretches hired by those to whom excise is paid"

Denne definisjonen kunne gått rett inn i Norsk ordbok under "parkeringsavgift"!

Kvaliteten på boka
Boka er interessant, og den er forbiletleg kort, ca. 250 sider i pocketutgåve. Winchester er ein profesjonell historeskrivar, han har gitt ut mange bøker om mange tema. Han er nok mest interessert i personane og prosessen bak OED, og viser eigentleg ikkje særleg interesse for det språklege.

Framtida for OED
Det veldige volumet til ordboka, eller rettare sagt ordbøkene - tredje utgåve vil vel nærma seg 30 bind! - gjer at det er verdt å spørja seg om papiret framleis er det rette mediet for verket. Gitt måten OED er skapt på, med basis i frivillege og med svært lågt betalte redaktørar og hjelparar i den første viktige fasen, meiner eg det er opplagt at Oxford English Dictionary må leggjast ut på nettet tilgjengeleg for alle. Det må tilbakeførast til dei som har skapt det!

fredag 26. januar 2007

Peter Morville in town

Peter Morville var det store trekkplasteret på Netlife sin fagdag denne veka og på Kunnskapsorganisasjon 2.0 arrangert av Høgskolen i Oslo. Netlife samla rundt 100 deltakarar på ærverdige Bristol og det vart eit godt seminar med gode innlegg og aktiv deltaking frå salen. Som Naeem i "Jul i Tøyengata" ville ha sagt det: "Daer bra, Netlife, daer bra!".

Morville er ein god foredragshaldar; tydeleg, strukturert og poengtert. Ingen store overraskingar, dei fleste hadde høyrt dette før, men det er no kjekt likevel å få det framført av ein av autoritetane på området. Og så er det jo sjølvsagt muleg å stilla spørsmål og slik bevega foredragshaldaren litt utanfor ei godt opptrakka løype.

Sjølv tok eg opp spørsmålet om modellering og kvar informasjonsarkitekturen møter systemarkitekturen - eller om dei i det heile møtest? I spørsmålet låg også observasjonane om at "perfekt" informasjonsarkitektur ikkje nødvendigvis gir eit "perfekt" resultat og at dette er lettast å sjå i søkefunksjonen. Der blir det ofte tydeleg at det ikkje ligg ein gjennomtenkt og gjennomgripande struktur i botnen av tenesta. Peter Morville svarte vel ikkje direkte på spørsmålet, kanskje spørsmålet var litt lite presist (?). Han er jo også veldig dreven med å svara på spørsmål frå salen og har utvikla ei god evne til å snakka rundt problema. Men interessante spørsmål og svar var det.

Dagen etter var det Kunnskapsorganisasjon 2.0 og eg forventa vel ikkje å høyra noko særleg nytt frå Peter Morville. Vart likevel litt overraska over at eg fekk same foredraget på nytt og ord for ord identisk med dagen før. Litt synd at det blir slike innlærte show; Morville og andre er så dyktige at dei godt kunne ta litt sjansar og improvisera bitte lite grann.

Festen hos Netlife etter fagdagen må også nemnast - veldig bra!
Alt i alt full honnør for Netlife som tek arbeidet med å arrangera ein slik fagdag - håpar det blir fleire.

tirsdag 23. januar 2007

Pareto og Zipf

Kurva til ein typisk "Long Tail"-distribusjon blir kalla ein Pareto-distribusjon, eller ein Zipf-distribusjon. Den italienske sosiologen og økonomen Vilfredo Pareto studerte økonomisk fordeling i England og fann ut at 20 % av folket eigde over 80 % av midlane. Denne observasjonen, Pareto-prinsippet, vart seinare populært som "80/20"-regelen.

Chris Anderson er inne på at dette faktisk er litt uheldige forholdstal - det får oss til å tenkja på at summen må bli 100. Men det er heilt feil; det er prosentar av ulike størrelsar det er snakk om. Ser vi på ei typisk Pareto/Zipf-distribusjon på nettet, er den kanskje heller 80/10; dvs. dei 10 prosent "best-seljarane" står for 80 % av inntektene. Men ei slik fordeling kan like gjerne vera 90/5 - dvs. 5 % av produkta står for 90 % av inntektene.

George Zipf, språkforskar ved Harvard, gjorde ein annan observasjon med same kurveforløp. Han fann ut at distribusjonen av ord følgjer ei omvendt eksponentiell utvikling (power law) [kva heiter det eigentleg på norsk?]. Han fann at frekvensen av orda var proporsjonal med ein dividert på førekomst-rangeringa (det nest mest brukte ordet 1/2 gang så ofte som det mest brukte, det tredje mest brukte ordet 1/3 så ofte som det mest brukte osv.). Dette blir kalla ein Zipf-distribusjon, eller Zipfs lov.

Dersom ei slik kurve blir plotta på ein dobbel logaritmisk skala (log-log skala), får vi ei rett linje med ei fallande retning.

Wikipedia har elles (som så ofte) ei god forklaring på The Long Tail, i tillegg til grundig omtale av Pareto- og Zipf-distribusjonar.

søndag 21. januar 2007

The Long Tail

Eg har skrive om Den lange halen tidlegare, ut frå Chris Andersons gode og innsiktsfulle artikkel i Wired. Men Chris kunne dessverre ikkje motstå freistinga til å laga ei bok, noko han gjorde. Der artikkelen er "to the point" og får med seg det viktigaste, er boka mykje drøvtygging. Igjen ser me det same: Ein god ide er nok for ein artikkel, men ofte er det ikkje noko å fylla ei heil bok med.

Sjølv med 226 sider til disposisjon kjem ikkje Chris Anderson noko nærmare ei forklaring og oppdeling av den lange halen. Som Lou Rosenfeld så rett spør: Kva med torso'en, kor stor er den? Og kvar startar eigentleg halen? Les heller hans fabuleringar.

Det er derimot interessant å sjå den nye måten å skriva bok på, som CA er ein av eksponentane for (John Battelle med The Search er ein annan). Han startar med ein ide som etter kvart blir forma til ein artikkel. Artikkelen får stor merksemd og han opprettar ein blogg med same namn (thelongtail.com). Bloggen blir brukt til å massera ideen vidare og som ei viktig kjelde for boka han skriv parallelt.

lørdag 20. januar 2007

Dårleg butikk

Er inne på NAFs nettbutikk og får opp følgjande forklaring:

NAFs nettbutikk støtter ikke din nettleser.
Vennligst hent en ny browser.

Internet Explorer Netscape

Dette er for dårleg i 2007!

Og verre blir det når/viss du først kjem inn. Dette er så dårleg at det er skammeleg NAF!
Eg prøvde å bestilla varer, men måtte gi opp rett og slett.

tirsdag 16. januar 2007

Apples iPhone

Eg skreiv i eit tidlegare innlegg at det har skjedd svært lite på brukar-grensesnitt-sida, og då meinte eg underforstått pc-ar. For anna utstyr har det skjedd meir, og Apple er eit godt eksempel på innovative brukargrensenitt. Deira nye iPhone er berre den siste i ei lang rekkje etter kvart.

Apple har no grundig bevist at dei kan design, og eg trur påstanden om at Apple har henta alt frå Xerox' forskingssenter i Palo Alto må leggjast daud for alltid. Mac'en kom meir eller mindre ferdig definert frå Palo Alto, men det er over 20 år sidan.

Med iPhone tek Apple i bruk trykkfølsom skjerm på ein ny måte, med kombinasjonar av fingerbevegelsar som kanskje kan minna litt om muse-bevegelsar (mouse gestures). Trykkfølsomme skjermar har ikkje vore nokon stor suksess på mobiltlf., men Apple kan ha funne løysinga på dette.

PC Magazine skryter uhemma av telefonen etter ein kort prøve, men legg til heilt på slutten: "The sound quality was poor". Altså; telefonen du kan gjera nesten alt med, bortsett frå å føra ein normal telefonsamtale! Her kan vel dei andre mobil-leverandørane berre seiar "Velkommen etter".

Norge - ein jazz-nasjon!

Gratulerer til Mathias Eick, glimrande trompetar, som vann prisen for Årets internasjonale jazztalent. I fjor var det tenor-saksofonisten Kjetil Møster som vann den same prisen. Altså to norske vinnarar på rad. Som Aftenposten skriv, er det ikkje heilt tilfeldig at dette skjer. Norsk jazz har hatt gode år og fått fram mange talent i stor breidde.

mandag 15. januar 2007

The World Is Flat

Boka The World Is Flat av Thomas L. Friedman omtala eg i fleire innlegg for eit års tid sidan. Eg fann boka interessant, men hadde også enkelte innvendingar. Boka har fått fornya interesse sidan NHO lånte tittelen til den årlege konferansen no i januar. Temaet var då også globalisering.

På same tid har Dagens Næringsliv ved Bjørn Gabrielsen ein omtale av boka. Og Gabrielsen legg ikkje noko i mellom; han hentar storsleggja og formeleg grisebankar boka. Sjølv om eg som sagt likte boka, ser eg med ein gong Gabrielsens innvendingar og kan stort sett vera einig i dei.

Det er likevel meir enn påfallande at dette kjem frå Dagens Næringsliv - eit organ som i alle fall eg har oppfatta som å vera mellom globaliseringa og frihandelens fremste forkjemparar!

søndag 14. januar 2007

Berlin

Med "Berlin - Nederlaget 1945" har eg gjort meg ferdig med krigshistorie for ei stund. Saman med Stalin-biografien har eg fått nok bestialitet på lange stunder.

Eg las "Berlin"-boka av Antony Beevor saman med Stalin-biografien og dei har interessante skjeringspunkt sidan dei fell saman i tid og hending med slaget om Berlin. Eg antyda i omtalen av Stalin-biografien at Beevor har ei litt for klar oppfatning i starten av kven som er den eigentlege skurken - det er den raude hæren og kommunismen. Tyskarane var grusomme, ingen tvil, men det blir likevel ingen ting mot barbarane frå aust. Dette gjennomsyrer etter mitt syn boka og reduserer kvaliteten på den, i alle fall for min del.

Men boka er grundig dokumentert, som Stalin-biografien, så dei omtalte hendingane er nok reelle. Det er likevel interessant å sjå Beevor beskriva same hendinga som Montefiore: Etter krigen vart Stalin utnemnd til generalissimus (den fremste blant dei fremste) og ein spesiell medalje vart laga til han i det høve. Beevor nøyer seg med å konstatera dette som bevis for Stalins forfengelegheit og sjølvsagt også den avsindige persondyrkinga.

Montefiore har ei heilt anna og meir truverdig framstilling av saka: Stalin vart rett nok utnemnd som generalissimus, sjølv om han protesterte (men den protesten var nok ikkje ekte). Han godtok til slutt utnemninga, men avviste bryskt uniforma som var spesialsydd til tittelen. Han kalla den ei påfugldrakt! Medaljen som var spesiallaga nekta han også å ta i mot. Montefiore fortel om komiske situasjonar der den eine etter den andre av Stalins magnatar prøver å overtala han til å ta i mot medaljen og til og med prøver fysisk å festa den på han! Men Stalin nekta blankt.

I tillegg til dei to bøkene såg eg også filmen "Der Untergang" og det var tydeleg at filmen og Beevor si bok har brukt dei same kjeldene; det var lett å kjenna att situasjonane.

Antony Beevor vart vel elles mest kjend for verket "Stalingrad" der han skildra sjølve vendepunktet i andre verdskrig. Men den får venta ei god stund no...

onsdag 10. januar 2007

Sikkert som (nett-)banken

Bankane har tradisjonelt vore veldig gode til å skapa tillit - slagordet "sikkert som banken" er eit godt eksempel. Spørsmålet er om dei klarer å overføra det også til nettet? I marknadsføringa av Miside er "minst like sikker som ein god nettbank" brukt - så det er i alle fall på gang.

Men spørsmålet er om nettbankane er så sikre som bankane vil ha oss til å tru. Me vil vel aldri få innsyn i forsøka på svindel av nettbankar og dei forsøka som blir vellykka. Bankar har tradisjonelt sett likskap mellom sikkerheit og hemmeleghald - ein tradisjon dei fører vidare til nettet. Det er det som blir kalla "security by obscurity" - sikkerheit ved tilsløring.

Av dei 3 nettbankane eg brukar mest, har Skandiabanken vore den desidert mest brukarvennlege. Truleg har den også vore den minst sikre. Etter nyttår har dei innført kodekort for pålogginga, det same som andre bankar har brukt heile tida (enten statiske kodar på eit kort eller dynamiske kodar laga av passordkalkulator). Det reduserer brukarvennlegheita av systemet ein god del; fordelen med Skandiabanken har vore at du kan logga deg inn på banken når som helst og kvar som helst - i alle fall så lenge du har pc-en med deg. Heldigvis tilbyr dei også eingongspassord via mobilen.

Professor Kjell H. Hole har saman med eit par dr.gradsstipendiatar skrive ein artikkel om sikkerheit ved norske nettbankar. Dei har mellom anna tidlegare påpeika svake sider ved Skandiabanken. Artikkelen gir ein interessant oversikt over nettbankar og sikkerheit anno 2004 - altså før BankID og digitale signaturar vart vanlege i bruk.

Elles er historia til Lars Marius illustrerande for dei verkelege sikkerheitsproblema, også for nettbankar. Det er dei problema som ikkje har så mykje med teknologi å gjera. Observasjonane hans på postkontoret før jul var i grunnen ganske sjokkerande!

Posten skal fram

Dagens positive overrasking tikka inn på SMS: "Pakke har kommet. Du kan hente den på postkontor SOGNDAL. Hentenr. 370702..........".

Ein kan kanskje seia at det skulle berre mangla, men eg tykkjer det er bra at Posten hengjer med og tilbyr brukarane nye elektroniske tenester.

fredag 5. januar 2007

UMB

Landbrukshøgskulen på Ås prøver så godt dei kan å børsta av seg fjøslukta. Eit viktig tiltak var skifte av namn, frå det forståelege (kanskje litt for lett forståelege) Norges landbrukshøgskule (NLH), til det kryptiske Universitetet for miljø- og biovitenskap, UMB.

Men me som har utdanninga vår frå denne institusjonen, veit godt at forkortinga eigentleg står for "Ut med bønda"!

torsdag 4. januar 2007

Den kinesiske brannmuren

The Great Firewall of China er dessverre eit tema som passar godt som oppfølging til forrige blogginnslag. Tora Benestad, jounalist-student ved Universitetet i Bergen, har ei interessant ytring om temaet på nettpubliksjonen Vox Publica.

Søkemotorane Yahoo!, Microsoft med MSN China og Google kjem alle i eit dårleg lys når det gjeld tenester i Kina og sensur. Google er minst dårleg av dei tre, men heller ikkje dei står mot presset når den økonomiske freistinga blir stor nok.

Wikipedia er av dei få som har grunn til å halda hovudet høgt. Dei lanserte tenesta på kinesisk, men bøygde ikkje av for kravet om sensur og går slik føre på ein god måte.

Torbjørn Færøvik, som kjenner Kina godt etter mange besøk, meiner på si side at det er betre søkemotorane er i Kina med noko sensur, enn at dei ikkje er der i det heile. Han ser på det som eit val mellom to onde. Men angiveri som Yahoo! beviseleg har gjort, er uansett forkasteleg. Den uheldige utpeikte fekk 10 års fengsel. Det minner i sanning om Stalins vanvidd.

mandag 1. januar 2007

Stalin

Den monumentale biografien "Stalin - Den røde tsarens hoff" av Simon Sebag Montefiore har vore julas lesestoff. Og den kan eg tilrå, den er svært fascinerande.

Josef Vissarionovitsj Dzjukasjvili vart etter kvart berre kjendt som Stalin. Han vart fødd i 1878 og døde i 1953, 75 år gammal og nokså svekka.

Montefiore sin biografi er god fordi den trengjer gjennom klisjeane og dei mange mytane, både om Stalin og "hoffet" hans. Historikarar kan ofte vera fordomsfulle og det skin gjennom (les akkurat no også "Berlin - Nederlaget 1945" av Antony Beevor og eg vil påstå hans fordommar øydelegg ein del av verket). Biografien om Stalin unngår for ein stor del dette, men enkelte unødvendige personomtalar finst (eksempelvis "den griselignende" general Vaslik, den hesteinteresserte general Budjonnyj som hadde "en intelligens på høyde med hesters").

Montefiore har klart å få fram eit bilete av Stalin som er langt meir samansett enn dei ofte svært eindimensjonale som hittil har vorte formidla. Det gjer det også lettare å forstå ein del av dei brutale handlingane hans, eller utførte på ordre frå han (forstå, ikkje akseptera!). Stalin manøvrerte seg til toppen av Partiet ved hjelp av sjarm (!), og sjarm var ein viktig faktor i seinare erobringar (mellom anna under andre verdskrig).

Sjølvmordet til kona Nadja Allilujeva blir halde fram som eit vendepunkt i Stalins liv og som ei forklaring på dei paranoide og psykopatiske trekka han etter kvart utvikla. Montefiore klarer å gjera det til ei truverdig forklaring.

Hoffet rundt Stalin heldt seg forbausande stabilt, trass i voldsomme utreinskingar. Det var ei handfull menn rundt Stalin frå slutten av 20-åra til han døde i 1953. Dei sentrale personane var Molotov, Kaganovitsj, Mikojan, Berija, Malenkov, Khrusjtsjov, Zjdanov og Vorosjilov. Dei tre første følgde Stalin heilt frå starten etter Lenins død. Men det var på hengjande håret fleire av dei berga livet, for Stalin var i gang med prosessar både mot Molotov, Berija og Mikojan.

Berija har, ikkje ufortent, fått ry som Stalins bøddel nummer ein. At han var grusom, var det ikkje tvil om. Men han hadde fleire sider, og Stalin hadde avgjort fleire bødlar. Slik sett har kanskje Berija fått for mykje av skulda for alle drapa og deportasjonane som vart utførte.

Dvergen Jezjov var KGB-sjef (eller NKVD som det heitte på den tida) under "høgdepunktet" av utreinskingar i 1937-38. Då var det heilt ville tilstandar og drap for fote, og Jezjov sjølv vart heilt galen på slutten, før Berija overtok. Det vart utarbeida drapskvotar for dei ulike distrikta, og overivrige tenestemenn, som t.d. Khrusjtsjov, overoppfylte desse kvotane med glans.

Khrusjtsjov er ein av dei som passa på å reinvaska seg mest muleg ved å ta offentleg avstand frå Stalin i 1956, men han stod opp til "albuene i blod", som han sjølv uttrykte det. Også Berijas etterkommar (Stalin avsette Berija som NKVD-sjef etter krigen), Abakumov, var fullt på høgde med forgjengaren sin i bestialitet, men hadde nok ikkje same taktiske og intelligente evnene.

Biografien inneheld fleire overraskande opplysningar, og på grunn av det omfattande kjeldematerialet verkar det truverdig. Stalin feilrekna situasjonen under andre verdskrig (i 1941) og nekta å tru at Hitler ville gå til krig mot han. Han avfeia alle opplysningar om at tyskarane mobiliserte, og sjølv ikkje etter at angrepet var i gang, ville han tru det. Då krigen var eit faktum, vart han slått heilt ut. Han var ute av drift i eit par dagar, og då Molotov, Berija og dei andre kom for å konsultera han, trudde han at spelet var over og at dei var komne for å arrestera han! I ettertid såg dei andre at dei kunne ha kvitta seg med han der og då, men det kom for overraskande på dei.

Avslutninga på Stalins terror-regime er også interessant. Han vart ramma av slag om morgonen 1. mars og det gjekk sjølvsagt lang tid før han vart funnen fordi ingen torde å forstyrra han. Då dei endeleg fann han, torde dei ikkje gjera noko med han og heller ikkje tilkalla legar. Eit av Stalins siste forrykte oppgjer gjekk ut over legane, og særleg jødiske legar. Han sende sin eigen lege gjennom fleire tiår, i fengsel og til tortur. Det gjekk difor over eit døgn før legar vart tilkalla. Han døde 5. mars, fire og eit halv døgn etter at han fekk hjerneslaget.

Det var Berija som tok leiinga etter Stalins død, og igjen overraskande: Han la planar for ei omfattande liberalisering. Mellom anna ville han frigi Aust-Tyskland. Det vart for mykje for dei andre å tola, og etter å ha rotta seg saman, vart Berija arrestert og avretta. Khrusjtsjov tok så makta.

Berre eit lite hjartesukk til slutt: kvifor må desse biografiane vera så lange?! 710 sider er i alle fall 2-300 for mykje.