"Du veit ikkje kva du snakkar om!" - debattinnlegg i Morgenbladet

 Morgenbladet publiserte til slutt debattinnlegget om Bitcoin og orsaka at det tok så lang tid. Det vart ein god del endringar frå det først innsende innlegget, men alt i alt trur eg det vart eit betre innlegg. Eg må understreka at det ikkje var krav frå Morgenbladet om endringar, berre spørsmål og forslag.

"Du veit ikkje kva du snakkar om!"

Av Svein Ølnes , tidligere IKT-forsker, underviser i bitcoin

Morgenbladets journalist Hanne Østli Jakobsen skriv i ein kommentar at dei som sparer i kryptovaluta bør setja seg inn i kva det betyr. Eg meiner Jakobsen og Morgenbladet må setja seg inn i temaet sjølv, for kommentaren viser etter mitt syn stor mangel på kunnskap. For å seia det med den kjende politikaren frå mitt eige distrikt: «Du veit ikkje kva du snakkar om!».

Sjølv om det er mange ting å ta opp i kommentaren, vel eg berre å kommentera energibruken i bitcoin-systemet her. Sidan bitcoin står for storparten av energibruken i kryptovalutaer som brukar metoden «Proof of Work» («bevis på [utført] arbeid»), som inneber at datamaskiner må utføra eit reknestykke for at noko skal bli godkjent, er det Bitcoin som er kjernen i diskusjonen om energibruk. Bitcoin-maskiner brukte til «mining» er like mykje eller like lite klimavennlege som elbilar. Dei er drivne av elektrisitet, og eventuelle utslepp er avhengig av straum-miksen som blir brukt, akkurat som andre elektriske apparat.

Men mange har gått seg ville i forsøk på å rekna ut kor mykje elektrisitet bitcoin brukar og vil bruka i framtida. World Economic Forum slo til med ein artikkel i desember 2017 der dei påstod at i løpet av 2020 ville bitcoin bruka meir straum enn verda kunne produsera (!). I 2018 kom Mora et al. i 2018 med påstand i tidsskriftet Nature Climate Change om at utslepp frå bitcoin-mining åleine kunne heva temperaturen på jorda med meir enn 2 grader (!). Dessverre blir slike utsegn og påstandar refererte og sirkulerte og dannar grunnlag for eit svært negativt og feilaktig inntrykk av bitcoins energibruk og klimaavtrykk.

Bitcoin-mining som næring, har i dag ein andel fornybar energi som sannsynlegvis ligg godt over 50 prosent, noko som er best i klassen med god avstand. Daniel Batten i Digital Assets Research Institute har gått gjennom tal for energibruk og komme fram til at bitcoin-mining har ein høgare del fornybar energi enn tidlegare rekna med. Tala Batten har komme fram til, er på linje med sjølvrapporteringa til miningaktørane i Bitcoin Mining Council. Det er vesentleg høgare enn t.d. tal frå Cambridge Center for Alternative Finance (CCAF) som er ei mykje brukt kjelde for Bitcoins straumforbruk og klimaavtrykk. Batten grunngir differansen med at CCAF utelet viktige moment som erstatting av fakling (bitcoin-mining som utnyttar energien i gass frå oljefelt) og «off-grid» bitcoin-mining (aktivitet som ikkje tilknytta elektrisitetsnettet). Når dette blir rekna inn, kjem han til ein fornybardel på rundt 55 prosent i dag. CCAF presiserer også at metoden deira utelet desse viktige komponentane.

Fornybardelen bør sjølvsagt bli høgare, og det blir den truleg etter kvart som endå meir sol- og vindkraft blir utbygt sidan den straumen er billegast. Bitcoin-mining bidreg også til den viktige lastbalanseringa i nett med stor del av ustabil kraftproduksjon, særleg frå sol og vind, såkalla «Demand Response»-program. Her har bitcoin-mining ein stor fordel framfor andre industriprosessar ved at aktiviteten kan slåast av og på med sekundars varsel. I Texas utgjer bitcoin-mining ei viktig lastbalansering av straumnettet, og sidan Texas sitt nett er isolert frå andre nett i USA, blir det eit levande laboratorium for å studera slike prosessar i praksis.

Kritikk og diskusjon om bitcoin (og kryptovaluta) er viktig, men den må baserast på fakta og ikkje republisering av feilaktige påstandar. Dei to eksempla eg nemnde, er del av mange feilaktige påstandar som blir plukka opp av medium etter medium og etter kvart etablerte som «sanning». I bitcoin er metoden «Proof of Work» sentral, og den bør også gjelda i journalistikken: Berre ved hardt arbeid og ved å stilla spørsmål ved vedtekne sanningar, kan ein ha håp om å vinna ny innsikt. Eg håpar Jakobsen eller andre i Morgenbladet er villige til å utføra hardt arbeid på dette området for å få ein god diskusjon om eit viktig tema.