søndag 29. september 2013

Porsche 911 50 år!

50 år med Porsche 911
Foto: Porsche AG
I september 1963 presenterte Porsche modellen 911 som etterfølgjar etter sportsbilen 356. Det var på IAA-utstillinga i Frankfurt. Porsche 911 har vorte eit sportsbil-ikon på dei 50 åra og Porsche har selt meir enn 820 000 eksemplar i perioden. Bilen som vart presentert i Frankfurt heitte "TYP 901", men pga. protestar frå Peugot, endra Porsche namnet til 911.

Bilen vart i hovudsak konstruert av Ferdinand Porsche, sone-son til grunnleggjaren av Volkswagen og Porsche, Ferdinand Porsche sr. I mellom tida var det endå ein Ferdinand - Ferry Porsche. Han er kjent for sitatet "Das letzte gebaute Auto wird ein Sportwagen sein" ("den siste bilen som blir bygd, blir ein sportsbil").

Boxer bak
Det mest karakteristiske med Porsche, utanom design, var hekkmotor med luftkjølt boxer-motor. Den 6-syl. motoren sat bak, på same vis som Bobla sin 4-syl. boxer-motor. Ur-modellen hadde ein 2-liters motor på 130 hk. Porsche laga også ein billeg-variant kalla 912. Den hadde 4-syl. motor og skulle vera introduksjon til Porsche for folk flest. I starten vart det selt fleire 912 enn 911, og produksjonen av 912 vart først stoppa då suksessen til 911 var sikra.

For Porsche-entusiastar er det berre dei interne modellnummera som gjeld. Her er ein oversikt over dei viktigaste modellane fram til no:

911/930 (1963 - 1989)
Ikonet Porsche 911 - her i modell 2.7 RS (1973)
Foto: SamH (CC-BY-SA)
Den første modellen var i produksjon i heile 26 år! Det vart sjølvsagt gjort mange endringar på dei åra, men grunnkonstruksjonen var den same. Av legendariske spesialmodellar må nemnast Porsche Carrera 2.7 RS - kanskje den mest komplette sportsbilen Porsche har laga.

G-modell (1973 - 1989)
I 1973 kom G-modellen, ein oppdatert versjon av ur-911. Motoren hadde vakse til 3.2 liter. Året etter introduserte Porsche 911 Turbo (internnr. 930). Den tok prestasjonane til eit nytt nivå, men krevde også sitt av føraren. Dei tidlege 911 Turbo er berykta for å fort kunna snurra rundt; tung og kraftig hekkmotor utfordrar dei fysiske lovene. Som auto motor und sport uttrykkjer det: "Ein Ritt auf Messers Schneide - stets pendelnd zwischen Hero und Zero"..

964 (1989 - 1993)
I 1988 vart etterfølgjaren til ur-Porschen presentert. Det vart ein typisk mellom-modell: Grunnkonseptet med luftkjølt hekkmotor var intakt - her var det berre foredla vidare.

993 (1993 - 1998)
Evolusjonen heldt fram med modell 993. Motoren var framleis luftkjølt og sat sjølvsagt bak. Ei 6-trinns girkasse vart introdusert og firehjulstrekket frå 964 forbetra.

996 (1998 - 2005)
I 1998 skjedde revolusjonen: Porsche gjekk over til vasskjøling av motoren, som alle andre bilfabrikantar. Om det var dette som fall entusiastane tungt for brystet, eller om det var det luksuriøse inventaret, er ikkje godt å seia. Vasskjøling, koppholdar (!), navigasjonssystem, speileggs-frontlys... summen av alt dette vart for mykje å bera for mange gamle Porsche-fans. 996 fekk difor ein tung start hjå kjernen, men blant dei uvitande og historielause gjekk bilen unna.

997 (2005 - 2012)
Med 997 tok Porsche den nye plattforma tilbake til røtene; sportskarakteren vart skjerpa på kostnad av det luksuriøse. Det kom tydelegast til uttrykk i renn-variantane GT3 og GT2 (GT3 kom først). Det skulle ikkje vera tvil om at Porsche først og fremst er ein sportsbil.

991 (2012 - )
Med 991 endra Porsche igjen den grunnleggjande plattforma, den tredje sidan starten i 1963 (andre gongen var med 996). Motorstørrelsen er 3.4 liter for standard-Carrera, og 3.8 l for Carrera S. Den blir levert med 7-trinns manuell girkasse (type dobbel-kløtsj).

Ein litt dårleg kopi av bilete frå auto motor und sport
som viser utforming av dashbord frå starten

Design som historie
Sjølv om det ikkje er mykje igjen av ur-modellen, er designet likevel tru mot originalen - utanpå såvel som innvendig. Instrumentpanelet har framleis dei fem runde talskivene med turteljaren i midten (sjå under). I det heile er tyskarane, og til dels europeiske bilprodusentar) flinkare til å ivareta tradisjonen enn t.d. japanske og andre asiatiske produsentar. Dei har ei stoltare historie, det gjer det nok lettare, men samstundes trur eg dei er meir opptekne av design og design-historie enn konkurrentane frå andre kontinent. Porsche 911 er eit levande bevis for dette.

torsdag 26. september 2013

IT-forum 2013

IT-forum Sogn og Fjordane er ein organisasjon for å fremja IKT-satsinga i fylket. Den vart stifta i 1995 og har sidan 1996 hatt ein årleg konferanse om hausten. Årets IT-konferanse er altså den 18. i rekkja - godt gjort!

Her er inntrykk frå første dag av konferansen, på Vestforsk-bloggen.

torsdag 19. september 2013

Google Chromecast

Google Chromecast - her er lenke til omtale på Pcmag.com
Det er ikkje meininga at du og eg skal bruka Google Chromecast. Medieindustrien har teke "balletak" på forbrukarane, med myndigheitene si velsigning, og kontrollerer marknaden med regionsperrer. Men det finst vegar rundt, og mi oppfordring til alle er å bruka desse for til slutt å hola ut dette bolverket!

Chromecast er Googles svar på Apple TV (vel, eit slags svar) og ein liten dings til å strøyma innhald over nettet. Du set den i ein ledig HDMI-inngang og så er du i gang, under føresetnad at du har trådlaust nett i heimen.

Det spesielle med Chromecast er prisen: 35 $ og då får kjøparar i USA også 3 mnd gratis Netflix-bruk. Den avtalen har lokka mange, for Google har hatt store leveringsproblem etter all pågangen.

For den låge prisen må ein venta visse avgrensingar i funksjonalitet. I starten kan ein strøyma innhald frå Netflix, YouTube og Google Play, men fleire er på veg når utviklarar har gjort seg kjende med Google Cast SDK. Styringa skjer ved hjelp av ein app (Android og iOS).

Som sagt er det manglar ved Chromecast. Det første eg saknar er mulegheit til å senda innhald frå Chrome over til tv-en. Ut frå namnet Chromecast burde det vera sjølvsagt. Det ville også vore fint å kunna strøyma lokalt innhald frå mobilen, slik ein kan med t.d. Apple TV.

Installeringa går kjapt
Slik kan du gå fram for å skaffa deg Google Chromecast eller andre ting som har regionsperre:

1. Skaff deg ei lokal USA-adresse som dingsen kan sendast til (bruk t.d. JetCarrier.com)
2. Bestill vara og oppgi denne adressa
3. Send vara vidare frå USA-adressa til heimeadressa
4. Søk på nettet og finn ut korleis du brukar t.d. Chromecast utanfor USA

Eg oppmodar alle om å delta i denne typen "sivil ulydigheit" sidan myndigheitene tydelegvis ikkje vil gjera noko med dei forbrukarfiendtlege regionsperrene!

onsdag 11. september 2013

Borgarleg IKT-politikk

Valet ga eit borgarleg fleirtal og alt ligg til rette for ei borgarleg regjering styrt av Erna Solberg frå midten av oktober. Kva vil det innebera på IKT-sida, og særleg for IKT i offentleg sektor som er mitt hovudtema i forskingssamanheng?

Eg trilla terningen for partia sin IKT-politikk rett før valet, og der var det store sprik. Venste var "best i test" med ein 6-ar, Høgre dårlegast med terningkast 1. Kva seier så partia om IKT-organiseringa i offentleg sektor?

Desse forslaga er nemnde av meir enn eitt parti og kan såleis tenkjast å bli lagde til grunn i ein felles offentleg IKT-politikk:

  • Offentleg IKT-politikk må samlast i eitt departement (Krf og Frp)
  • Staten må ta ansvar også for kommunale IKT-løysingar (V, Krf)
  • Ein nettportal for kommunikasjon med det offentlege (V, Krf, Frp)
  • Sterkare satsing på felles elektronisk identitet, fortgang i eID-arbeidet (Krf, Frp, H)
  • Sterkare satsing på opne data, kartdata skal også frigjevast (V, Krf, Frp, H)

Me kan altså forventa ei sterkare styring av IKT-politikken og at den blir samla i eitt departement som får eit overordna ansvar på området. Kva departement det vil bli, gjenstår å sjå. Noko av dagens problem er eit Fornyingsdepartement utan særleg kraft til å gjennomføra IKT-politikken og særleg hamla opp med sterke sektorinteresser.

Etter mykje fram og tilbake ser det også ut til at idéen om ein felles inngang til offentleg informasjon og tenester kjem tilbake. Her har det vore utilgiveleg mykje rot frå sitjande regjering og utføraren Difi. Eit stort spørsmål er også kva som vil skje med Difi. Høgre og Framstegspartiet har begge sagt at Difi skal slankast kraftig. Men dette må sjåast i samanheng med den totale (om-)organiseringa av IKT-området. Ut frå signala om å samla IKT-politikken, ligg det nær å tenkja seg også ei samling av den utførande delen. Då vil t.d. Brønnøysundreg./Altinn, Difi og kanskje Direktoratet for økonomistyring og DSS (Departementenes service-senter).

Under følgjer dei enkelte partia sine forslag til IKT i offentleg sektor.

Venstre (terningkast 6):

  • Styrka både Datatilsynet og Post- og teletilsynet
  • Styrka innsynsretten i offentleg sektor (data som er registrert om den enkelte innbyggjaren)
  • Ein nettportal for kommunikasjon med det offentlege (gjenoppliving av Miside/Norge.no?)
  • Offentleg digital satsing må også omfatta kommunane
  • Meir satsing på fri programvare (open source) og opne standardar
  • Lovfesta nettnøytralitet
  • Fri tilgang offentlege data (også kartdata!)
  • Gjera alle offentleg finansierte forskingsresultat tilgjengelege straks etter publisering gjennom open tilgang (Open Access)
  • Oppdatert opphavsrettslovgiving
Kristeleg folkeparti (3):

  • Staten må tilretteleggja IKT-løysingar for kommunane, men kommunane må sjølve velja kva tenester som skal digitaliserast 
  • Ansvaret for alle store, statlege IKT-løysingar bør samlast i eitt departement
  • Sentralisering av databasar og forvaltning
  • Fortgang med utvikling og utbreiing av eID
Framstegspartiet (3):
  • Felles innloggingssystem for offentlege tenester knytt opp mot nettbank-innlogging
  • Felles innbyggjarportal for alle offentlege tenester
  • Overordna ansvar for IKT-politikk (inkl. breibandutbygging) i eitt departement
Høgre (1):
  • "videreutvikle Altinn og ha som mål at næringslivet bare skal behøve å rapportere samme informasjon én gang til det offentlige"
  • "gjøre flere offentlige tjenester tilgjengelig på nett, slik at de kan brukes uavhengig av åpningstider"
  • Byggja opp ein plattform for sikker ID og kommunikasjon i stat og kommunar
  • Felles IKT-plattform for skulen
  • Open tilgang til offentlege data, også kartdata

tirsdag 10. september 2013

Største prosentvise auke på valdagen!

Største prosentvise auke på valdagen trur eg må vera bloggen min :)
Den har gått frå under 100 besøk pr. dag til over 1400 på valdagen. Grunnen er ikkje valet, men at VG plukka opp innlegget om samfunnslønn i "Lesernes VG". Slikt gir umiddelbar effekt.

søndag 8. september 2013

Samfunnslønn

Det stundar mot val, men eg har sjeldan brydd meg mindre og følgt mindre med på debattane. Om det berre er meg, er det ikkje så farleg, men eg har ein mistanke om at det gjeld veldig mange. Me har det godt og er mette og uinteresserte. Men det er ogå noko meir: Det er i realiteten veldig lite som skil dei ulike partia, med enkelte unnatak. Det er lite verkeleg nye og radikale idéar å sjå, og interessant nok er det mindre radikalt til lenger til venstre ein kjem. Raudt er vel det mest konservative partiet me har. Likevel er dei åleine saman med Miljøpartiet dei grøne (MDG) om å føreslå forsøk med samfunnslønn. Venstre hadde dette i tidlegare partiprogram, men har gått bort frå det.

Radikalt forslag
Samfunnslønn er ein radikal idé. Den inneber ei økonomisk støtte til alle utan vilkår. Den frikoplar inntekt frå arbeid og bryt med den grunnleggjande og sterkt nedarva idéen om at arbeid for alle er det fremste målet i samfunnet. Berre å nemna ein slik tanke, vil få ganske mange til å begynna å lura på den mentale tilstanden din.. Andre namn på dette er borgarlønn eller vilkårslaus lønn.

Avisa Le Monde Diplomatique (norsk utgåve) hadde tidlegare i år ein lenger artikkel om samfunnslønn, og tok der utgangspunkt i fransk og til dels tysk politikk på europeisk nivå, og viste til enkelte forsøk med samfunnslønn, m.a. i India. Forsøka i India verkar lovande, men her må ein hugsa på at det er kontantytingar til svært fattige og at samfunnslønn i vestlege land vil få andre konsekvensar.

Me har råd
Argumentet om at samfunnet ville gå over ende økonomisk, kan tilbakevisast med ein gong. I Tyskland kom t.d. berre vel 40 % av alle inntekter frå arbeid i 2008. I Norge veit me at utan tilslørande statistikkar er godt over 1 million utan arbeid (arbeidsledige, tiltak, uføre, studentar ++). Alle typar trygdeytingar summerer seg opp til over 1/3 av statsbudsjettet. Om me delte alle typar stipende, stønad, trygd ++ på alle personar mellom 18 og 67 år, ville me truleg fått 2-300 000 på kvar - minst! (dette kan økonomane lett finn ut).

På tvers av venstre- og høgresida
Samfunnslønn er vanskeleg å plassera på ein venstre- og høgreakse. Så ulike økonomar som James Tobin - mannen bak Tobin-skatten - og Milton Friedman har argumentert for denne ordninga. Men trua på arbeidet som det grunnleggjande i samfunnet er kanskje størst på venstresida, og motstanden mot samfunnslønn truleg størst der. Arbeiderpartiet måtte jo vurdert å endra namnet viss samfunnslønn vart akseptert..

Argumentasjonen for samfunnslønn er rett nok ulik sett frå venstre og høgre. På venstresida vil hovudidéen vera ei grunnlønn det skal vera muleg å leva av. Liberalistane, som t.d. Friedman med sin idé om negativ skatt, vil ha ei samfunnslønn som er slik innretta at den vil tvinga folk til å arbeida fordi den for dei fleste vil vera for lita til å leva på. Resultatet vil i praksis vera subsidiar for næringslivet.

Inga arbeidsløyse!
Fordelane med samfunnslønn er ei avskaffing av arbeidsløyse! Med på lasset følgjer ein haug med byråkratar (= storparten av NAV). Alle vil få eit val om å arbeida, studera eller i grunnen gjera kva dei vil. Heile poenget med samfunnslønn, eller vilkårslaus lønn, er nettopp at det ikkje skal stillast krav til den som mottek. Det skal vera ein rett uansett bakgrunn og ingen skal bry seg om kva du brukar lønna til.

Negativ skatt = Skattefunn?
Om valet mellom arbeid eller fritid er reelt, kan sjølvsagt diskuterast og må sjåast i høve til størrelsen på samfunnslønna. Dersom den skal vera proveny-nøytral som det heiter på fagspråket, dvs. ikkje føra til verken auka utgifter eller inntekter for staten, er det sjølvsagt grenser for kor høg den kan vera. Med dagens utgiftsnivå vil den truleg vera rundt 200 000,-, men dette kan ein rekna ut ved å sjå på statsbudsjettet. Den bør uansett vera så låg at det vil lønna seg å arbeida. I praksis vil den kunna fungera om lag som dagens Skattefunn-ordning: Dei som har arbeid, vil få eit fribeløp på 200 000,- og dei som ikkje har arbeid, vil få utbetalt desse pengane.

Ulemper
Ulempene med samfunnslønn vil mange hevda er at folk ikkje lenger "giddar" å arbeida. Det kan vera lågtlønnsyrke som vil bli vanskeleg å rekruttera til, fordi mange heller vil velja å klara seg med litt mindre pengar og heller gjera andre ting. Samfunnet vil nok bli endra ganske mykje ved at mange vil velja å gå ut av yrkesaktivt tilvære, i kortare eller lenger periodar. Det vil setja større krav til arbeidsgivarar som må planleggja rekruttering og å halda på tilsette på ein langt meir aktiv måte enn i dag. Kanskje kan ein slik overgang samanliknast med den radikalt endra kvardagen fotballen fekk etter Bosmann-dommen.

Verdsøkonomien i krise
Samfunnslønn må også sjåast i samanheng med dagens økonomiske problem på globalt nivå. Det var mange som trudde at finanskrisa varsla noko meir enn problem i finanssektoren - at det var starten på eit større problem. Mykje tyder på at dagens modell som kviler utelukkande på ein føresetnad om økonomisk vekst, har nådd ei grense. Juryen er framleis ute på dette punktet, men det er gode grunnar til å stilla spørsmål om dette kan halda fram, i alle fall i vesten. Dagens forbruksvekst er ikkje berekraftig, og teknologi åleine kan ikkje hjelpa oss ut av denne krisa. Kanskje kan samfunnslønn vera eit middel for å få til "negativ vekst", eller "de-growth" (tenk at me ikkje har eit ord for dette!).

BIEN
På overordna nivå arbeider BIEN - Basic Income Earth Network - for innføring av samfunnslønn, eller i det minste å starta forsøk med det. Her i landet har me BIEN Norge som orienterer om bakgrunnen for forslaget og elles kva som skjer rundt om i verda på dette området. Dei kallar det elles for borgarlønn. Sjølv tykkjer eg samfunnslønn er betre.