Pengeoverføring/Remittances som Bitcoins "killer app"

Pengeoverføring mellom privatpersonar i ulike land, såkalla "remittances", vart tidleg peika ut som Bitcoins "killer app". For kor vanskeleg kunne det eigentleg vera å ta rotta på Western Union og MoneyGram med eit system med nær null i gebyr? Ganske vanskeleg, skulle det visa seg. Louis Buenaventura er filippinsk Bitcoin-gründer og har vore med på dette nesten sidan starten. I boka "Reinventing Remittances with Bitcoin - The Bootstrapper's Guide to Bitcoin Remittances" fortel han om problema og mulegheitene med slik forretning.

Last mile
Vanskane som møtte Bitcoin-entusiastane kan kort summerast som "last mile"-problem. Den lettaste delen er å overføra bitcoin mellom to land, t.d. Hong Kong og Filippinane, men problemet er å få pengane fram til mottakaren. Mottakaren er gjerne ein fattig familie langt ute i periferien, utan Internett og utan telefon. Akkurat det siste stemmer kanskje ikkje, dei aller fleste har no mobil-telefonar. Men problemet med å nå fram til mottakaren er like reelt.

Bloom
Louis Buenaventura var med og starta rebit.ph, ei bedrift som skulle overføra pengar til Filippinane frå gjestearbeidarar primært i Hong Kong. Seinare har han gått over til Bloom Solutions, ei bedrift som også driv i pengeoverførings-bransjen.

Bloom har løyst det ved å konsentrera forretningsidéen om nettopp "last mile". Dei tek i mot bitcoin i avsendar-landet (NB! Dei vekslar ikkje), og levererer ut lokal valuta i mottakarlandet Filippinane. Det gjer dei ved å samarbeida med dei mange pante-lånarane i landet. På Filippinane er det nettverket av pantelånarar ("pawn shops") som er ryggrada i finansstrukturen, ikkje bankar. Bloom tilbyr eit API for bedrifter som tek seg av "first mile", og tilbyr eit nettverk for ruting av betalingar til "last mile".

Bloom tilbyr ei laus tilknyting til the Bloom Network for alle som er interesserte. Litt spøkefullt kallar dei konseptet Eastern Union.. Men i motsetnad til dei gamle monopolistiske systema som Western Union og andre representerer, ønskjer Bloom å byggja eit ope nettverk for pengeoverførings-aktørar.

Pengeroverføring/Remittances
Pengeoverføring, som i "remittance", har eit stort volum på verdsbasis. Det er større enn summen av naudhjelp og andre støtteordningar, og er slik sett noko av den viktigaste inntekta for fattige land. Filippinane er nummer tre på lista over dei største mottakarane av slike pengeoverføringar, etter Kina og India. Nokre overføringskorridorar er viktigare enn andre.

På verdsbasis er det rekna med at nær US $600 mrd. blir overførte frå personar i rikare land, til familie og venner i fattigare land. Dei største mottakarlanda er India, Kina, Filippinane og Mexico. Dei viktigaste korridorane, dvs. dei to landa det blir sendt pengar mellom, er USA - Mexico, UAE - India, og USA - Kina.

Fordeler med Bitcoin
Mange av fordelane med bruk av Bitcoin til denne typen overføringar, er opplagde:

• rask overføring (nær sanntid)
• mottakar slepp å ha store reserar av dollar eller andre typar kontantar
• går utanom alle dei vanlege betalingskanalane og -aktørane (som alle skal ha sin del av kaka!)

og kanskje ikkje så opplagt:

• mykje av overføringane skjer "off-chain" og avstemminga skjer ved ei stor Bitcoin-overføring i staden for fleire hundre små (viktig i desse dagar der gebyra har begynt å bli relativt store)

Ulemper med Bitcoin

• dårleg utvikla marknad for sal av bitcoin i mottakarlandet (dårleg likviditet)
• på grunn av det ineffektive ordinære finanssystemet må utbetalingskontora ha eit lager/buffer med lokal valuta, og Bloom i dette tilfellet, må ta ansvar for dette (dette er det same problemet som trad. overføringsaktørar som Western Union har og som gjer pengeoverføringar dyre)
• i tider med fallande bitcoin-kurs er bitcoin som ei gloheit potet du må kvitta deg med fortast muleg - og det kan vera vanskeleg

BitPesa

I Kenya har mobil-betalinga MPesa hatt eventyrleg suksess og står no for xx av all betaling internt i landet. BitPesa starta pengeoverføring frå andre land, først Storbritannia, og integrerte så bitcoin-overføringa med MPesa-systemet. Etter kvart kjede Safari.com, mobil-selskapet som eig MPesa, seg trua og stengde BitPesa ute. Saka gjekk til domstolane og Safari.com fekk medhald. Det viser problemet med private pengeoverføringssystem, men er ikkje noko annleis enn t.d. systema i Norge. Å få eit bitcoin-basert overføringssystem integrert med Vipps ville heller ikkje bli lett..

Bitspark

Bitspark er ei bedrift som driv pengeoverføring med bitcoin frå Hong Kong og primært til Filippinane og Indonesia. Gjestearbeidarar i Hong Kong sender meir enn $ 800 mill. i løpet av eit år til desse to heimlanda. Sidan målgruppa både for "first" og "last" mile stort sett er lite utdanna personar med lite teknologisk kompetanse, måtte bitcoin gøymast så godt som muleg. Bitspark utvikla difor eit cash-in og cash-out-system der bitcoin berre vart brukt som transportmedium. Dei utvikla også tidleg ein pre-fund-modell der dei berre gjorde bitcoin-avstemming ein gang om dagen. Det skulle visa seg å vera lurt etter kvart som gebyra for bitcoin-transaksjonar steig.

Abra

Abra kallar seg "the Uber of remittances" med ei klar målestjing om disrupsjon. På same måten som alle bileigarar i prinsippet kan bli Uber-sjåførar, kan også alle personar med likviditet til overs, bli Abra-formidlarar.

Abra sin forretningsmodell består av "tellers", dvs. personar som tek i mot kontantar i ein ende av systemet og betalar ut kontantar i den andre enden. Det er eit slags digitalt Hawala-system. På denne måten har Abra unngått godkjenning som betalingsformidlar, dei er berre formidlarar av betalingsformidlarar (!).

Men det ironiske er at Abra har vorte avhengig av lokale, tradisjonelle pengeoverførings-bedrifter, dei som dei i utgangspunktet skulle konkurrera ut!

OKCoin og OKLink

OKCoin er ein av dei største Bitcoin-vekslingstenestene (den største?) og dei ønskjer å bruka US $100 mill. på å subsidiera gebyr for å bruka deira nettverk for pengeoverføring. Dei ønskjer å bli eit nav for alle pengeoverførings-bedriftene i verda og er villege til å "kjøpa" kundane som skal til for å etablera nettverket. OKCoins forretningsmodell er som eit slags SWIFT for pengeoverføring. Det er bitcoin som skal brukast til avstemming av overføringar mellom land. 

Western Union

Korleis møter så Western Union og andre tradisjonelle betalingsformidlarar den nye bitcoin-baserte konkurransen? WU har integrert betalingssystemet med chat-verktøy som WeChat og Viber. Men gebyra er framleis høgare enn for bitcoin-transaksjonar. Gamle synder er vanskelege å bli kvitt, og tung og dyr infrastruktur er også vanskeleg å bli kvitt.

Status for Bitcoin og pengeoverføring

Etter ein første euforisk fase har Bitcoin-industrien på dette området fått bakkekontakt, særleg med "last mile", og har bedriftene har utvikla forretningsmodellar som på ulike måtar prøver å møta desse utfordringane. Bitcoin-baserte pengeformidlarar tek gradvis større marknadsandeler, og for betlingsoverføringar til Filippinane reknar Louis Buenaventura med at dei no har 20-30 % av den totale overføringa. 

Bitcoin og kryptovaluta er framtida for pengeoverføring mellom land. Det tek berre litt lenger tid enn første tenkt.

Nyttig forsking?

Niels Henrik Abels arbeid har fått
stor betydning - 200 år etterpå!

Nytten av forskinga har vorte stadig meir sentralt, og særleg er det EU-forskinga si vekt på "impact" som har fått gjennomslag. Men kva er nyttig? Og når skal det vera nyttig? Dersom me ser oss blinde på umiddelbar nytte, er det ei farleg utvikling.

Niels Henrik Abel (1802 - 1829) leverte forsking som ikkje kom skikkeleg til nytte før nærmare 200 år etter gjennombrotet. Arbeidet hans med eigenskapane til elliptiske kurver er no grunnlaget for det meste av digitale signaturar (Elliptic Curve Digital Signature Algorithm - ECDSA). Det er mellom anna signatur-metoden brukt i Bitcoin og i mange andre løysingar.

Då Abel presenterte arbeidet med elliptiske kurver, fekk det ingen praktisk betydning. Først med oppdaginga av at elliptiske kurver kan brukast til å generera nøkkelpar, privat og offentlege nøklar, i samband med asymmetrisk kryptering, fekk dette arbeidet konkret nytte.

I krypteringssamanheng er det elliptiske kurva til tredjegradslikninga y² = x³ + ax + b som blir brukt. Likninga har uendeleg tal løysingar uansett kva verdiar som blir valde for a og b, og det blir utnytta i kryptografisk forstand.

Niels Henrik Abel var eit matematisk geni som dessverre ikkje vart meir enn vel 26 år. Vel er matematikarar flest mest produktive i unge år, men Abel hadde nok mykje ugjort før han måtte forlata denne verda. Likevel fekk han sett kraftige spor etter seg, og den franske matematikaren Charles Hermite sa at "Abel has left mathematicians enough to keep them busy for five hundred years".

Arbeidet med elliptiske kurver er viktig, men Abel er mest kjend for å vera den første som viste at generelle femtegradslikningar ikkje kan løysast med vanlege rekningsartar (addisjon, subtraksjon, multiplikasjon, divisjon og rot-uttrekk).

Abel-prisen vart etablert av Stortinget i samband med 200-årsdagen for Abels fødsel, i 2002. Prisen er tenkt som ein Nobel-pris innan matematikk, sidan det ikkje finst ein slik. Prisen blir delt ut årleg av Det Norske Videnskaps-Akademi. Abel-prisen er kanskje ikkje fullt på høgde med Fields-medaljen, men er likevel ein av dei mest prestisjefylte matematikk-prisane som finst. Den siste som har fått prisen (2016) er Andrew Wiles. Han fekk prisen for løysinga av Fermats siste teorem. Der Abel-prisen blir delt ut årleg, blir Fields-medaljen berre delt ut kvart fjerde år.

Det er Yngve Vogt, Universitetet i Oslo, som har skrive ein artikkel om Abel sine teoriar i UiO sitt tidsskrift Apollon.

Dieselgate

Det tyske bil-magasinet auto motor und sport har ei samanfatning av VW sin Dieselgate-skandale, i "Chronik eines Skandals". ams er det leiande tyske bil-magasinet og bil-industrien er Tysklands stolte område. Det har difor gjort eit enormt inntrykk på tyskarane at dette enorme jukset var muleg.

EA 189 - Clean Diesel
Det starta med utviklinga av dieselmotoren EA 189, ein motor som skulle tilfredsstilla dei strenge avgasskrava frå USA. Den såkalla "Clean Diesel"-strategien EA 189 representerte, var difor svært viktig for VW-konsernet. Det vart likevel fort klart for ingeniørane at dei ikkje klarte å få motoren til å tilfredsstilla dei tøffe krava til avgass, og Defeat Device vart difor naudløysinga. Den vart innført i all hemmelegheit mellom 2006 og 2008.

Defeat Device
Defeat Device var eit dataprogram som sørga for å redusera utslepp av skadelege avgassar (særleg NOx) under testing. Programvara slo inn under test, men vart kopla ut under normal køyring.

I 2014 kom ein studie frå det amerikanske International Council on Clean Transportation (ICCT) som synte at enkelte VW-modellar hadde langt høgare utslepp av farlege avgassar under vanleg køyring enn det testresultat elles viste. VW prøvde i dei følgjande 18 månadene å avleda merksemda om differansen mellom offisielle testresultat og resultata frå ICCT. Dei skulda på tekniske og mekaniske problem.

Game over i 2015
Men i mars månad 2015 var det ikkje muleg med meir uthaling og utanomsnakk. VW måtte innrømma at dei hadde juksa med testresultata ved å ta i bruk eit dataprogram. Aksjekursen raste med ein gang og verdiar for meir enn 20 mrd euro forsvann på nokre få dagar.

Toppleiinga kasta
Ut over 2015 begynte hovuda å rulla i konsernet og konsernsjef Martin Winterkorn måtte trekkja seg i september. Store delar av toppleiinga i VW, både i Tyskland og USA måtte gå, eller vart permitterte. Oliver Schmidt, leiaren for miljø (Umvelt- und Ingenieurbüro) vart fengsla og har ein tiltale med ei maksimal strafferamme på 169 år! (i USA, sjølvsagt). Den tidlegare Porsche-sjefen Mattias Müller vart ny konsernsjef etter Winterkorn.

185 mrd. kr i kostnader
Totalt har Dieselgate kosta VW-konsernet 20,7 mrd. euro (rundt 185 mrd NOK). Det er eit enormt beløp, mellom 1/5  og 1/6 av det norske statsbudsjettet! Men så er VW ein av dei største bilprodusentane i verda, ja faktisk den største i 2016 med 10,3 mill. bilar. Dei fekk eit lite tilbakeslag i 2015, men i fjor kom dei altså tilbake. Krisa vart dermed mindre enn spådd. Det var enkelte som meinte at Dieselgate kunne bli undergangen for VW, men slik vart det ikkje.

Vil sitja i
Men sjølv om VW har klart seg gjennom krisa, vil dette jukset hengja ved dei i lang tid framover. Aksjekursen har betra seg etter stupet i mars 2015, men den er likevel langt under nivået før Dieselgate.