2010 - året for web-typografi?

(ill. henta frå Netlifes blogg iallenkelhet.no)
Mange har spådd at 2010 blir året for web-typografi, men då må det skje mykje på slutten av året for me er ikkje heilt der enno.

Problemet med web og typografi
Typografi og  fritt val av fontar har vore ein akilleshæl for web-en heilt sidan starten. Fram til no har nettlesaren vore avhengig av installerte fontar lokalt, og for å vera på den sikre sida, har utviklarane berre hatt nokre få skrifttypar å velja mellom (typisk Verdana, Lucida, Georgia). Med @font-face, som del av HTML5, vil dette endra seg. Det gjer det muleg å lenka til online skrifttypar, og utvalet blir eit heilt anna.

I gamle dagar var det font-attributten som vart brukt til å angi font. Denne er no fy-fy, eller "deprecated" på HTML-språket (i HTML5 er det forresten endra til ".."). Med introduksjonen av CSS for formattering og presentasjon, vart font-deklarasjonen flytta dit. Og det er slik dei aller fleste HTML-sidene no blir utvikla.

Mange har tydd til grafikk for å ta i bruk andre fontar enn standard. Det har sine negative sider. For det første aukar størrelsen på filene, og for det andre blir ikkje teksten synleg for søkemotorar.

@font-face
@font-face gjer det muleg å visa eit fritt val fontar sidan dei ikkje blir henta frå den lokale klienten, men enten frå eigen server eller tredjeparts-leverandør. Skrifttypar kan altså lenkast til frå HTML-koden. Den einaste ulempla dette kan medføra, er at lenking til tredjeparts-leverandør kan gi litt forseinking, og at fontane ikkje er tilgjengelege ved brot på kommunikasjonen. Men i det siste tilfellet får du uansett lasta eksterne nettsider.

Tredjeparts-løysing
Ved bruk av t.d. fontar frå tredjeparts-leverandøren Typekit (www.typekit.com), trengst det berre ei linje med Javascript-kode for å inkludera ein skrifttype. Framleis er støtta for @font-face komplett, så det kan vera litt risikabelt å bruka den. Den er truleg ei midlertidig løysing til Web Open Font Format (WOFF) blir standard.

Så skal det sjølvsagt kunnskap om typografi til for å få eit godt resultat. Her er det nok mange svarte hol, så resultatet blir vel som med tekstbehandling i tidlege tider; amatørane sitt glade inntog og ein forferdeleg salat av upassande fontar. Men det er ein nødvendig kostnad ved auka fridom og funksjonalitet.

Meir om typografi på web-en
www.typekit.com 
www.fontdeck.com
www.typotheque.com
www.badassidea.com (viser bruken av Typekit-fontar)
www.fontsquirrel.com
stevesouders.com/blog/2009/10/13/font-face-and-performance (kritisk blikk på font-face)

Generelt om typografi:
awayback.com/revised-font-stack
ilovetypography.com
paulirish.com/category/typography
webtypography.net
typophile.com
www.zeldman.com//2009/08/17/web-fonts-and-standards
alistapart.com/articles/cssatten

IT-forum 2010 - dag 2

Dugnaden bak konferansen
Før eg går inn på programmet må eg nemna opplegget for opptak og distribusjon av video, lyd m.m. - altså heile det audiovisuelle opplegget for konferansen. Det er i beste IT-forum-and eit dugnadsprosjekt, og medielinja ved Sogndal vidaregåande skule pluss tilsette ved Fylkeskommunen (vgs er jo også fylkeskommunal) og elles it-personar knytt til IT-forum si driftsgruppe.

Heilt sidan starten på IT-forumkonferansen i 1996 (!) har den tekniske delen av arrangementet vore ein viktig del. I starten var det mykje arbeid med sjølve presentasjonane (videokanon, lyd i salen ++), internett-tilkopling og i det heile ting som i dag heldigvis er nokså sjølvsagte. Når det gjeld internett-tilgang, er det likevel ikkje nok med eit trådlaust samband slik dei fleste hotella har, for videoproduksjon og -sending må det på plass fast samband.

Dugnads-anda lever framleis og det er imponderande å sjå all den innsatsen som blir lagt ned. Til slutt kjem det deltakarane til gode gjennom ei relativt låg konferansavgift. Men dugnadsarbeidet er klart positivt også for utveksling av kompetanse og for samhald og samarbeid på teknisk side, ei side som alltid har vore viktig for IT-forum. Ei særleg takk må rettast til elevar ved medielinja saman med lærar Johnny Flaten.

Teknologien bak: Streaming for (og av) dummies
Prisen for årets tittel går til Guttorm Flatabø (Vestlandsforsking), Øystein Åsnes (Fylkeskommunen) og Johnny Flaten (Sogndal vgs). Dei orienterte om teknologien bak streaming-opplegget, eit opplegg som er ganske avansert med 3-kameraproduksjon, bildemiksar, lydmiksar og sending overføring til streamingserver på Leikanger.

Men det kan også gjerast enklare. Guttorm viste fire ulike lågkost-alternativ for streaming på nett:

1. Smart-telefon
Har du smart-telefon, har du streaming. Du treng å registrera deg på tenester som Qik eller Justin.tv og så er det berre å setja på opptak og GO. Qik var forresten eit av dei oppstartsselkapa me besøkte på studieturen til San Francisco i vår.

2. Web-kamera, gjennom nettlesar
Still inn web-kameraet, enten det er innebygt i pc-en eller det er eit frittståande, og køyr opptaket ut på ei av tenestene nemnde i punktet over, og du er på lufta.

3. Kamera og program
For å få betre kvalitet vil du kanskje både ha eit betre kamera og eit eige program der du har visse mikse-mulegheiter. Adobe Flash Media Live Recorder er eit eksempel på eit slikt program.

4. Streaming av skrivebord med ekstern lyd
Overfører skjermbildet frå pc-en og kombinerer med lydkjelder.

Øystein orienterte om opplegget som blir brukt under konferansen. Det er løysinga Sonic Foundry Mediasite. Det er opptaksmaskin, server og editor for å redigera opptaket. Det er også ei enkel publiseringsløysing. Den kan brukast både for direktesendingar og opptak.

Den har tredeling av bilde, lyd og skrivebord. Løysinga krev Silverlight installert på klientsida.

Johnny fortalde litt om opptaksdelen av streaminga. Det blir brukt 3 stk. kamera i semi-proffklassen. Det er kamera i prisklassen rundt 50 000,-

Pellegrino Riccardi: Det var ikkje det eg sa, eller meinte..
Har arbeida med kommunikasjon i 25 år. Han har italienske foreldra, er vaksen opp i England og flytta til Norge for 15 år sidan.

Kommunikasjon kjem frå latin og betyr "å dela". Foredraget er elles vanskeleg å referera og kommentera, det må helst opplevast. Det handlar om kommunikasjon og Riccardi er ein god kommunikator. Han byggjer mykje av foredraget på samspelet og skilnader mellom dei tre nasjonalitetane.

Pauline Pollard: Gjenbruk av offentleg informasjon for å kunna utvikla nye tenester og produkt
Public Sector Information - PSI. PSI-direktivet (2003) skal sikra gjenbruk av offentleg informasjon.
Parallelt med betre  tilgang til offentlege data har det vokse fram nye barrierer (dyrt, opphavsrettslege barrierer..)
US Model: Open access ("A public good paid for by the tax payers"), grunnlag for nye tenester og øk. vekst
EU: Information blir behandla som om det er eit avgrensa gode.

PSI og data.gov-initiativ
European PSI Platform: Oversikt over opne data katalogar

Stadig vanskelegare for offentlege verksemder å halda att, stadig større forventning frå brukarane.

Inger Anne Ravlum: Offentlege data som ei råvare for næringsutvikling
Gjenbruk av offentlege data er viktig for regjeringa, og er langt på veg lovfesta gjennom den nye Offentleglova.
Tilgjengeleggjering av data er viktig både næringspolitisk, men også sett frå eit demokratisk synspunkt.

"Me veit ikkje heilt kva opne offentlege data vil bli brukte til, og det er heile hovudpoenget med tilgjengeleggjeringa".

Har bestilt ei utgreiing av verdiskapingspotensialet for frigjeving av offentlege data, særleg kartdata og eigedomsinformasjon.

data.norge.no er så langt ein blogg med ein diskusjon om korleis ein bør gå fram på dette området. På lenger sikt skal nettstaden vera ein oversikt over tilgjenglege dataressursar.

Spørmål frå salen: Skal dep. framleis ha det operative ansvaret for data.norge.no?
Svar: Nei, det skal over til Difi.

Avslutning ved Atle Hamar:
Veldig godt fornøyd med konferansen, særleg sett i lys av dei store tekniske ambisjonane. At det har vore litt rusk innimellom, må ein rekna med når ein tek på seg såpass komplekse oppgåver. Og det heile har vorte løyst ved hjelp av dugnad, som er heile prinsippet bak IT-forum.

Og heilt til slutt avslutta to elevar ved Firda vgs med musikk av Astor Piazolla (piano og klarinett).

IT-forum 2010 - dag 1

Årets IT-forum har tittelen "Kunnskap kryssar grenser" (kxg.no), etter prosjektet/programmet med same namn. KxG handlar om å ta nettet meir i bruk både for videomøte og ikkje minst for overføring av ulike arrangement på nett (webcast). Ei naturleg følgje er difor at konferansen blir overført på nettet (kxg.no).

Kjell A. Nordstøm: Creating the future by practicing total innovation
Nordstøm er opprinneleg frå Finland (dei fleste trur vel han er svensk), men har store delar av verda som arbeidsfelt. Han er profesjonell foredragshaldar, og eg lurer på om det er ei stund sidan han var aktiv, utøvande professor.

Ironisk nok ville ikkje Nordstrøm la seg filma og foredraget vart difor innafor dei lukka veggane på Skei Hotel. Der skulle nok den godaste Nordstrøm vorte pressa langt hardare av programkomiteen, alle foredrag på IT-forum 2010 blir sendt direkte på nettet, take it or leave it!

Nordstrøm fekk også spørsmål om dette av ein modig ordstyrar Anne Mette Hjelle, og svaret var av typen  mumle-mumle-copyright-mumle..

Synd at det ikkje vart publisert for eit større publikum, for han var underhaldande. Det er tydeleg at han er ein profesjonell foredragshaldar, og for amatørar som meg og andre er det ein del tips å plukka opp. Forenkling er eitt av dei. Her var sjølvsagt ingen teksttunge lysark, berre bilete og til nød eitt eller to ord.

Forenkling er ein kunst, og av og til blir det overforenkling. Eg oppfattar Nordstrøm som overforenklande, og med enkle analysar tykkjer eg konklusjonane hans av og til blir kortslutningar.

Og kva var konklusjonane? Eg er usikker, men eg trur Timbuk 3 oppsummerer det best: "The future's so bright you need to wear shades".

Martha Russel: Innovation Ecosystems
Martha underviser og forskar til dagleg ved Stanford University i Silicon Valley. Me møtte Martha på studieturen vår til San Francisco i mars i år, og inviterte ho hit med ein gong. Fagleg dyktig og god til å formidla.

Presentasjonen hennar konsentrerte seg om innovasjonssystem og den gradvise utviklinga frå isolerte, lukka system til meir og meir opne og samarbeidande system. Ho viste grafiske representasjonar av innovasjonssystem, også norske, baserte på opne data som finst på nettet.

Ho var innom Silicon Valley-kulturen og prøvde å få fram kva som er så unikt med den. Ein veldig viktig faktor er at det er lov å feila! Men når du feilar, bør du ikkje skulda på andre (i alle fall ikkje investorane!), men ta ansvar sjølv. Investorar er ikkje redde for personar som har eitt eller fleire mislykka oppstartsforsøk bak seg. Tvert om, dei tenkjer som så at då har du sikkert lært ein god del og du har bygt verdifulle kontaktnett.

Oppsummeringa hennar var:

1. Networks matter!
2. Den ideelle størrelsen på arbeidsgruppene/team: Small enough to fit in a jazz band (or to have a meal on two pizzas)

Nettverk er viktige, og dei aller fleste bedriftene i Silicon Valley er små (sjølv om det helst er dei store me høyrer om).

Spørsmålrunde i etterkant:
Martha Russel har snakka om open innovasjon (open and collaborative) som eit viktig grunnlag for nyskapinga i alle fall i Silicon Valley. Ein av naboane til Stanford, Apple, har vakse fram som kanskje det vikigaste IT- og medieselskapet, men tilsynelatande ved ekstremt lukka innovasjonsprosessar. Er det eit uttrykk for at open innovasjon likevel ikkje er det beste, eller er det unntaket som bekreftar regelen?

Martha svarte som sant var at det ikkje er eit enkelt svar på dette. Kjell Nordstrøm var tydelegare då han meinte at lukka innovasjonsprosessar kan gi gode resultat på kort sikt, men på lang sikt er det heilt øydeleggjande (den sikre undergang).

Totalt sett ei god opning av årets IT-forumkonferanse!

12K - Kommunesamarbeid i Vestfold (Rolf Sundklakk, IKT-leiar i Nøtterøy kommune)
- 12 kommunar
- 226 000 innbyggjarar
- ca. 14 000 kommunalt tilsette
- ca 45 000 skuleelevar og lærarar

Har fokusert på tenestetilbodet, og fagutvikling og fornying.
Har gjennomført ca. 70 prosjekt og har 15 - 20 pågåande prosjekt.

9 fagnettverk:
- Ikt-leiarforum
- sak- og arkiv
- Digital plandialog
- Byggjesak
- Heimesider og portalløysingar
...

Internett-tilkoplinga er opplevd som mest kritisk. Brukarane tolererer mykje, men ikkje at nett-tilkopl. og e-post er nede. Har difor dobbel nett-tilgang og svitsjing mellom linjene tek typisk 10 - 20 sek.

Foreling av kostnader til investering og drift:
- 50 % likt på alle kommunar
- 50 % etter folketalet i kommunane

Viktig med god forankring! og å begynna i det små. Samarbeid og kunnskapsdeling er også heilt sentralt.

Webdagane som Freemium

Webdagene 2010 er den beste konferansen eg ikkje har vore på. Eg følgde store delar av konferansen på nettet, takka vera generøs haldning frå arrangøren Netlife Research. All æra til dei for at dei både klarer å samla eit stort tal deltakarar på konferansen og i tillegg vel å dela presentasjonane både gjennom streaming, lagring av videoar og tilgjengelege lysark-presentasjonar.

Webdagene har vore arrangert frå 2006 og er i dag kanskje den viktigaste konferansen for folk som jobbar med web, enten som utviklar/design/"løysingsarkitekt" eller som web-redaktør eller liknande.

I prosjektet "Kunnskap kryssar grenser" er stimulering til meir bruk av nettoverføring ("webcast") eit viktig mål. Innovasjon Norge i Sogn og Fjordane har vore pådrivarar i prosjektet og Vestlandsforsking har delteke saman med fleire andre, både offentlege verksemder og private bedrifter. Forprosjektet har vist at marknaden ikkje fungerer godt; arrangørane tenkjer i liten grad på nettoverføring og det er også dårleg tilbod blant leverandørane på teknologi og tenester knytt til dette.

Då er det spesielt positivt å sjå at eit så profilert arrangement som Webdagene tek teknologien i bruk og delar  kunnskapen sin med resten av verda.

Konferansen IT-forum 2010 startar i morgon 5. oktober og har tittelen "Kunnskap kryssar grenser". Den blir sjølvsagt overført på nettet i tillegg til at over 200 deltakarar er samla på Skei.

(Freemium er Chris Andersons uttrykk for ein forretningside der produktet i utgangspunktet er gratis, men der ein meir påkosta versjon kostar)