Eplekjekke Bitcoin-"ekspertar"

Intervju i DN 18. januar av sjølvoppnemnde Bitcoin-ekspertar

Torsdag 18. januar fekk finansaktørane Thomas Eitzen og Bjarne Shieldrop to heilsider til å rakka ned på Bitcoin. Eg skreiv følgjande innlegg som stod på trykk i DN laurdag 27. januar.

[Kai A. Olsen, professor ved Høgskolen i Molde, svarte på innlegget mitt igjen i DN 30. januar - eg kjem tilbake til det seinare]

Bråkjekke Bitcoin-kritikarar

 Terskelen for å ytra seg, gjerne kritisk, om Bitcoin og kryptovaluta er låg i DN – svært låg. Torsdag 18. januar får dei to bråkjekke finanstypane Schieldrop og Eitzen to heilsider til å rakka ned på Bitcoin. Dei er «ganske interessert i data og teknologi generelt» og med det som ballast kjenner dei seg godt rusta til skråsikre uttalar om Bitcoin.

Trass i «interesse for data og teknologi generelt» er det mykje dei ikkje har skjønt. Dei har ikkje skjønt at det ikkje er nokon samanheng mellom størrelse på bitcoin-belønning og energibruk. Dei har heller ikkje skjønt at «21 millionar myntar» er ganske misvisande. Den minste eininga i Bitcoin er satoshi, og dei vil det finnast maksimalt 21 * 10**14 (2,1 billiardar) av når alle bitcoin er gravde fram. Det burde halda ei stund.

Men ein ting har dei to forstått: Denne teknologien har potensial til å fjerna unødvendige og overbetalte mellomledd.

Blokk-kjede i offentleg sektor

Partnarforum arrangerte måndag 22. januar eit seminar med tittelen "Blockchain-teknologi - mer revolusjonerende enn internett?". Temaet var tydelegvis populært og meir enn 200 deltakarar melde seg på, med venteliste for å komma inn. Etter fire innleiande presentasjonar (sjå notatar under og elles lenke til video og presentasjon), innleia Arild Haraldsen til paneldiskusjon og spørsmål frå salen.

Partnarforum er eit samarbeid mellom Handelshøyskolen BI, Universitetet i Oslo og 19 partnarar frå statleg forvaltning. Forumet arrangerer møte og seminar om aktuelle tema for statsforvaltninga. BI og UiO har sekretariatsfunksjonen.

Innleiingane på seminaret finn du i dette videoopptaket (NB! Krev Flash :(

Notatar frå seminaret (NB! ikkje bearbeida):
Eg innleia først om Bitcoin og blokk-kjede (sjå presentasjon under). Eg tok meg den fridommen å seia at frå og med i dag (22.01.18) er det ikkje lenger lov å seia eller skriva "blockchain". Heretter må alle kalla det "blokk-kjede". Det fungerte bra, for dei andre innleiarane tok seg i å seia "blockchain" og kom plutseleg på at det "ikkje var lov" lenger ;)

Partnerforum-22.01.2018 from Vestforsk.no

Nader Aeinechi, Skatteetaten
Sikker, autentisk informasjon
- motstandsdyktig mot angrep, sabotasje, spionasje, regimeendringar, naturkatastrofar, migrasjonar

Offentleg forvaltning har ofte rolla som tiltrudd tredjepart

"Append-only"
Uforanderleg - ikkje endrast eller slettast
Full transaksjonshistorikk

Kva med retten til å bli gløymd?

Proof of Concept (PoC) i Skatteetaten
- sameina to motstridande krav (auka sikkerheit og uforanderleg og også oppfylla personvernkrava)

Vogge-til-grav blokk-kjedeløysing
- all informasjon blir eigd av innbyggjarane sjølve
- ingen bakdører til blokk-kjeda
- den offentlege etaten må signera informasjonen med sin private nøkkel og personen sin off. nøkkel for seinare

Ei offentleg blokk-kjede
- t.d. Ethereum
- nasjonalt?, nordisk? europeisk?

Smarte kontraktar på toppen av ei vogge-til-grav kjede

Set innbyggjaren i sentrum!

Bruk av avatar som ein representasjon av den spesifikke innbyggjaren ["token-ifisering"?]
- ein fysisk person kan ha eit hierarki av avatarar, der den enkelte avataren berre har så mykje informasjon som er nødvendig for å ei spesifkk oppgåve (t.d. utrekning av skatt)
- sterkt personvern samtidig med god sporing
- rettferdig handsaming, uavh. av personen

Cat. Holten, Br.reg/Altinn
- I Norge har me mange dataregister, og eit godt utvikla system for registerforvaltning
- SERES, Oppgåveregister og no Nasjonal felleskatalog for heilskapleg informasjonsforvaltning
- blokkjede som plattform er eit spennande tema
- har løfta blikket og ser plattformer i eit internasjonalt perspektiv
- korleis kan blokk-kjedeteknologien gi oss ei betre forvaltning av felleskomponentar?
- fullmakter, rollar ++ er eit veldig komplekst område, men det må handterast
- grunndataregister (matrikkelen, folkeregisteret

- Br.reg: 17 reg. som blir behandla i 14 ulike system, dette skal samlast i eitt system
- grunnlag for større grad av automatisering
- i kravspes. står det ikkje veldig mykje om blokk-kjedeteknologi (!)
- 30-30-30-samfunnet: 30 år før arbeid, 30 år i arbeid og 30 år som pensjonist
- "Request for Information": Skal køyra eit blokkjede-prosjekt saman med IBM og ei studentgruppe
- sjølv om det kanskje er å startar i feil ende, er det viktig å bli kjendt med teknologien og starta utprøving
- rolla kan vera integrator, samordnar, sandkasse for testing av blokk-kjede, ressurssenter (?)

Case:
- el. aksjeeigarbok
- sandkasse
- API-handtering
- rollar og rettar
- register som omhandlar fast eigedom
- eigedomsoverdraging

Br.reg/Altinn tek gjerne ei utvida rolle i utprøving av blokk-kjedeteknologi, t.d. gjennom å tilby ei "sandkasse" for eksperimentering.

Christian Thindberg, NAV
- off. sektor er også investor: ikkje investera for tidleg, men heller ikkje for seint
- for tillit er openheit veldig vktig (blokk-kjede er eigentleg full openheit for alle)
- for å komma frå "visjonær"-delen til "pragmatisk"/mainstream må teknologien stiga over ei kløft, og for å klara å stiga over kløfta må teknologien løysa ekte problem
- som TCP/IP-utviklinga, treng også blokkjede tid, og kanskje endå lenger tid
- den tillitsbaserte offentlege forvaltninga me har i dag er ein grunnleggjande sikkerheit og eit gode me må ivareta - kva då med blokk-kjedebaserte løysingar som ikkje treng den tilliten? Går vi mot eit rettslaust, Orwelliansk samfunn styrt av algoritmar?

Arild Haraldsen: Når statisk forvaltningskultur møter ei dynamisk teknologiutvikling
- kan tolka den tittelen på to måtar..
- tillit er eit konkurransefortrinn i privat sektor, i offentleg sektor er det heilt nødvendig
- det er ikkje teknologien åleine som utgjer ei mulegheit eller ein trussel
- Datatilsynet sin rapport om blokk-kjed (eller var det GDPR/nye personvernreglar (?)
- Skatteetaten sin endring av skatteopplysningar (sjølvmelding) var ikkje ei teknologisk endring, men endring av forretningslogikken. I staden for å be innbyggjarane opplysa om detaljane, henta Skatteetaten inn alt dei kunne og spurde innbyggjaren om det var rett.
- det som manglar er ein samordna strategi for forvaltningsutvikling (sjå artikkelen "Forvaltningsutvikling og digitalisering")
- her kjem teknologien inn som eit muleg grensesprengjande element
- "Wicked problems" -> "Garnnøste"-problemet (Difi, 2015)
- artikkel i "Stat og styring" (kjem i april) om korleis rekna ut gevinstar av off. teknologi-investeringar
- den digitale grunnmuren: investeringa er ikkje så lett å rekna ut gevinsten av, gevinstane kjem mykje seinare og på andre område enn der invsterina har skjedd

Paneldiskusjon med innspel frå salen.
Paneldiskusjonen og spørsmåla frå salen er ikkje med i videoen og blir heller ikkje referert her. Eg tek berre opp att dei innleiande utfordringane frå Arild H.:

Hvilken rolle kan blokkjede spille for offentlig sektor) Som plattformteknologi? Hvorfor når vi allerede har fungerende plattformer?

Tillit er et sentral element i offentlig sektor. Er ikke dette forskjellig fra privat sektor der tillit er et konkurransefortrinn, mens det i offentlig sektor er en nødvendighet.

Når og hvorfor bør offentlig sektor investere i blokkjede?

Blokkjede vil kortslutte flere mellomledd, og endre maktfordelingen i verdikjedene, jfr. selg bolig-eksempelet. Hvilke konsekvenser vil dette ha? Hvilken betydning vil dette ha for organiseringen av offentlig sektor?

Bitcoin og kryptovaluta - Årsmelding 2017

Foto: BTC Keychain (CC BY 2.0)

"It was the best of times, it was the worst of times, it was the age of wisdom, it was the age of foolishness (…)". Charles Dickens’ ord passar godt som ei oppsummering av utviklinga i Bitcoin og kryptovaluta i 2017. Det var året då Bitcoin og kryptovaluta slo gjennom for alvor og vart eit allment kjent begrep. I takt med den aukande merksemda, auka også dei kritiske stemmene i styrke. Det  er i samsvar med ei kjent utvikling for såkalla forstyrrande (disruptive) teknologiar: 

1. Latterleggjering («Haha, denne teknologien er primitiv, den har ikkje ein sjanse mot dagens finans-teknologi»)
2. Intens motarbeiding («Bitcoin kan rasera velferdsstaten!» - kjelde: Finans Norge)
3. Allmenn aksept

Vi er no i den andre av desse fasane, der dei som har mest å tapa, for alvor rettar skytset mot kryptovaluta, og særleg Bitcoin.

Skog og tre
Dersom vi ser bort frå ein del underliggjande motiv, er det mange kritikarar av Bitcoin som ikkje ser ut til å sjå skogen for berre tre. Den enorme verdistiginga står i vegen for ei vurdering av teknologien på lang sikt. Det er også nødvendig å heva blikket over norske og vestlege tilstandar og sjå kva dette kan bety globalt. Halvparten av verdas innbyggjarar er i dag ikkje i nærleiken av å kunna delta i den globale økonomien fordi dei ikkje får tilgang til ordinære banktenester.

Det er også viktig å minna om at desentralisering og sensurfridom er heilt essensielle sider ved Bitcoin, og det er utenkjeleg å endra desse for å oppnå større kapasitet. Eit meir sentralisert Bitcoin vil i praksis gi oss eit nytt PayPal, og det treng vi ikkje. Desentralisering og sensurfridom heng nøye saman og legg føringar på kva som kan gjerast av utvikling framover.  I tillegg gir teknologien bak Bitcoin oss betre mulegheiter for å verna om våre eigne data; data som no nærmast er fritt vilt på nettet.

Finanssektoren på veg inn
2017 var også det året Bitcoin vart stoverein for dei første store finansaktørane. Chicago-børsane CME og CBOE, verdas største innan handel med opsjonar, starta handel med Bitcoin-opsjonar i desember. Det er delte meiningar i Bitcoin-miljøet om dette er bra eller ikkje, men i all hovudsak vil endringa styrka Bitcoin og gjera det vanskeleg å eliminera den med forbod eller andre større reguleringstiltak. 2017 har vist at krypotovaluta har komme for å bli.

Framtida
Det er ingen grunn til å leggja skjul på at det er utfordringar med Bitcoin og andre kryptovalutaer. Det er eit kjenneteikn ved disruptive teknologiar at dei på langt nær er perfekte, men at dei likevel har eigen­skapar som gjer at dei ofte fortrengjer eksisterande løysingar. Både AirBnB og Uber starta opp som dårlegare løysingar enn konkurrentane på mange område, men hadde likevel noko nytt som trumfa dei svake sidene.

Kapasitetsproblema og dei høge gebyra, målt i vanlege pengar, er eit resultat av den høge kursen på bitcoin. Bitcoin som betalingsmiddel er fortrengt av bitcoin som eit middel for oppbevaring av verdiar. Det store stridsspørsmålet i Bitcoin-miljøet har vore om kapasitetsauken skal skje på sjølve blokk-kjeda i form av større blokker, eller om den skal skje utanfor slik at blokk-kjeda berre blir brukt til avstemming av balansar. Den uforsonlege kampen har enda med splittinga i Bitcoin Cash og Bitcoin, der den førstnemnde har innført større blokker, medan Bitcoin held fast på den opphavlege blokk-størrelsen. Bitcoin har derimot innført teknologien SegWit (Segregated Witnesses) som opnar for at transaksjonar kan løftast bort frå sjølve blokk-kjeda. 2018 vil gi oss ein forsmak på kva vi kan forventa av denne betalingsløysinga.

Når Bitcoin etter kvart mistar nyheitsinteressa og media er på jakt etter det neste store, vil teknologien halda fram med å utvikla seg og vi vil truleg få løysingar som vil revolusjonera mange sektorar, ikkje berre finanssektoren.