The Future of the Internet - And How to Stop It

Det er den tankevekkjande tittelen på Jonathan Zittrain (Berkman Inst. og Oxford University) si siste bok. Den har eg ikkje lese enno, men i denne samanhengen var det innhaldet i spørsmålet mitt til statsråd Liv Signe Navarsete som var på snarvisitt i Sogndal i går.

Ho opna ikkje mindre enn tre seminar denne dagen, og Breibandseminaret i regi av Breibandforum (nettverk under IT-forum Sogn og Fjordane) var eitt av dei. Framtida for Internett var ikkje temaet, men heller breibandutbygginga i Sogn og Fjordane og ikkje minst prising av breiband-tenester. Eg tykte likevel eg måtte bruka sjansen til å stilla spørsmålet, som eg meiner er ei av dei største utfordringane me har framfor oss.

Først litt om Breibandforum og breibandutbygginga i fylket. I følgje tal som vart lagde fram på seminaret i går, må den utbygginga karakteriserast som svært vellykka. Det har vore eit dugnadsarbeid, med delfinansiering frå staten v/Høykom, men med storparten av innsatsen frå lokalt hald. Då utbyggings-prosjekta starta i 2002, var breibandsdekninga i Sogn og Fj. 27 % mot 67 % for landet totalt. No er dekningsgraden 98,5 % i Sogn og Fj., den same som landet elles.

Breibandforum har koordinert utbygginga og vore den mest aktive delen av IT-forum Sogn og Fjordane sidan nettverket vart starta i 1999. Det var Liv Signe Navarsete som var sekretær for IT-forum den gongen, og som hadde hand om oppstarten (og opprettinga av Breibandforum vart føreslege i ein rapport frå Vestlandsforsking som underskrivne og Odd Erik Loftesnes, no IT-leiar ved Høgskulen i S. og Fj., utarbeidde...).

Ringen var med andre ord slutta då Liv Signe kom til seminaret. Men ho fekk altså ei kolossal utfordring i form av ein redningsaksjon for nettet. Det er eit stort spørsmål om Internett skal styrast; dei fleste vil frysa på ryggen når dei høyrer slike ord. Tilsynelatande har Internett vore utan styring, i alle fall formell styring og veldig formelle reglar, det David Weinberger kallar "taus styring" (tacit governance). Spørsmålet er likevel om ikkje framtida for nettet er for viktig til å overlatast til telegigantane?

Eg meiner i alle fall at politikarane må på bana og meina noko om den framtida. Eg etterlyste ein Internett-politikk frå regjeringa; eg har ikkje funne noko om det i nokon it-plan, heller ikkje Heidi Grande Røys sin "Eit informasjonssamfunn for alle". Utfordringa var difor naturleg å gi til Liv Signe, som trass alt er generalforsamling for Telenor og slik sett kjem bort i dette problemet rett som det er (nettnøytralitet, samtrafikk, NIX,...). Ho har også ansvaret for Post- og Teletilsynet, som også har dette som ansvarsområde.

Eg håpar og trur at Liv Signe kan bli den første statsråden som tek tak i dette og som viser ekte lidenskap og bekymring for Internett. Det er eigentleg ei kjempesak, og slik sett ei takknemleg sak å fronta.

Statistikk

Etter eit 3-dagars kurs i statistikk på Høgskulen i Sogn og Fjordane (med dyktige kurshaldarar!) er det på sin plass å gå tilbake i historia til eit av dei mest spektakulære statistiske bomskota nokon gong: presidentvalet i USA i 1936.

The Literary Digest hadde køyrt spørjeundersøkingar ved kvart presidentval frå 1920 og kvar gong spådd den rette vinnaren. I 1936 var spørjeundersøkinga større enn nokon gong. 10 millionar personar (!) vart trekte ut og fekk tilsendt eit spørsjeskjema, eller rettare sagt eit kort. 2,3 millionar av desse svarte og Literary Digest utropte Alfred Landon som USAs neste president med klar margin.

Slik gjekk det sjølvsagt ikkje; Theodore Roosevelt vann med solid margin (61 % av stemmene). Spørsmålet vart då: Korleis kunne tidsskriftet bomma så til dei grader?

I ettertid har feilen vorte forklart med skeivt utval ved at lister over bileigarar og telefonkatalogar vart brukte som grunnlag for trekkinga. Eit grunnleggjande krav i statistisk samanheng er at utvalet er tilfeldig trekt. Alle må ha same sjanse for å bli trekt ut, elles vil ikkje statistisk sannsynlegheit gjelda. Parallelt med undersøkinga frå Literary Digest, gjorde George Gallup (yes, "gallupens" far) ei mykje mindre undersøking, men basert på metodar som no er allmenne i statistikk-samanheng. Han spådde at Roosevelt ville vinna.

Peverill Squire konkluderer i ein artikkel at det ikkje var utvalet åleine som var årsaka til feilen. Artikkelen tek utgangspunkt i ei undersøking George Gallup gjorde i 1937 for å finna ut kva som gjekk gale i den store 1936-undersøkinga. Gallup spurde folk om dei hadde motteke spørjeundersøking frå Literary Digest, om dei bil eller telefon, om dei hadde returnert spørjeskjemaet og kva dei hadde stemt. Gallup si undersøking viser at eit fleirtal av dei som returnerte skjemaet, stemde Landon, og at korvidt dei eigde bil eller telefon ikkje var like avgjerande. Pervill Squire konkluderer dermed med at fråfallsskeivheit var minst like viktig som utvalsskeivheit i den berømte undersøkinga.

I spørjeundersøkingar har vi tre grunnleggjande feilkjelder, eller skeivfordelingar:

• Utvalsskeivheit: at utvalet ikkje er identisk med heile populasjonen
  
  
• Fråfallsskeivheit: at det ikkje er tilfeldig kven som svarar og kven som ikkje svarar på spørjeundersøkingar
  
  
• Responsfeil: at respondentane svarar feil på spørsmål og feil ved seinare inntasting av svar frå papir- eller telefonbaserte undersøkingar
  

I den berømte 1936-undersøkinga var det altså dei to første som førte til den katastrofale bommen. Særleg viktig var fråfallsskeivheita fordi svarprosenten var relativt låg (mellom 20 og 25 %) og fordi det viste seg at det ikkje var tilfeldig kven som svarte. Undersøkinga var katastrofal fordi Literary Digest gjekk inn i 1938, mykje på grunn av 1936-undersøkinga.

Etter denne undersøkinga vart det vist at eit utval på knappe 1000 personar er nok til å fastslå eit slikt spørsmål gitt at utvalet er tilfeldig trekt. Om vi ikkje skal dela utvalet vårt inn i mindre grupper, held det faktisk med i overkant av 100!

Everything is miscellaneous

David Weinberger var hovudattraksjonen på årets emnekart-konferanse, Topic Maps 2008. Han skuffa ikkje, i alle fall ikkje meg. Det var både interessant og underhaldande å høyra han snakka om korleis web'en endrar mange av våre vante førestillingar og kva konsekvensar me bør trekkja av det.

Foredraget hans hadde same tema som siste boka, Everything is Miscellaneous - The Power of the New Digital Disorder. Tittelen spelar på at på nettet blir alt ulikt/unikt/eigenarta. Boka er bygd opp om ein tese om tre utviklingssteg for strukturering av informasjon:

1. Første ordens ordning av informasjon: Måten vi organiserer dei fysiske objekta på (t.d. korleis me plasserer bøkene i eit bibliotek). Det finst berre ein måte å gjera dette på til ei kvar tid.
   
   
2. Andre ordens ordning: Innføring av metadata for å kunna ta i bruk parallelle organiseringsprinisipp. For bibliotekseksempelet er det sjølvsagt bruk av kartotek-kort. Framleis er det fysiske grenser som set rammer og det er eit poeng å la metadata vera så kort som muleg, elles får me problem med plasseringa av metadata.
   
   
3. Tredje ordens ordning: Dette er den digitale versjonen der dei gamle fysiske grensene (lagringsplass m.m.) er oppheva. Metadata kan no i prinsippet vera (minst) like omfattande som objektet som skal beskrivast. Her gjeld grunnen til meir, til betre. Kvart objekt blir unikt og kan gjenfinnast via ei rekkje inngangar.
   

Weinberger gjer eit stort poeng av at kaoset og rotet på nettet er eit gode i seg sjølv ("messiness is a virtue"). Og han meiner vidare at mange forsøk på å tvinga fram orden i dette kaoset eigentleg fører oss i feil retning. I denne delen av diskusjonen kjem han inn på kategorisering forstått etter Aristoteles' prinsipp (alt har sin plass ut frå klare definisjonar) og Eleanor Rosch sin prototype-teori der det ikkje er veldig klare grenser mellom ulike kategoriar, men der objekta kan vera meir eller mindre typiske for ein kategori.

Boka spenner på den måten vidt - frå web 2.0 til klassisk kategoriserings-teori, men sjølv om det ved første augnekast kan verka overflatisk, er Weinberger så skulert at det stikk djupare enn først tenkt. Omtalane på Amazon.com tyder på at lesarane er delte på dette punktet, men sjølv meiner eg boka har substans trass i at den spenner nokså vidt.

Weinberger er også innom semantisk web-diskusjonen og levnar lite tvil om kvar han står: Her passar det tidlegare slagordet han har formulert og som også er tittel på ei tidlegare bok - small pieces loosely joined. Han er klart ein talsmann for det enkle og pragmatiske og ikkje tilhengjar av ontologiar med stor O.

Sjølv om den berande ideen i boka er nokså enkel og det kan innvendast at det blir skrive mykje rundt desse enkle setningane, er boka interessant og velformulert og kan tilrådast.

Det vanskeleg ordet 'Kontakt'

Eg leitar fram adresser til it-leverandørar i samband med eit prosjektmøte og undrar meg over at såpass mange it-leverandørar gjer det så vanskeleg å komma i kontakt med dei. På mange nettsider må eg leita lenge og vel før eg finn ei epostadresse til firmaet. Og for ein god del bedrifter manglar dette; enten tilbyr dei berre eit kontaktskjema, eller dei har berre epostadresser til den enkelte tilsette.

For Microsoft sin del bør du helst bruka Internet Explorer for å få kontakt med dei. Det er kanskje ikkje noko nytt at dei optimaliserer for eigen, standard-ignorerande nettlesar, men det overraskar meg at sentrale lenker på nettsidene deira (som 'Kontakt oss') ikkje fungerer i Firefox.

Konklusjonen på denne svært overflatiske testen må vera at "det enkle er ofte det vanskelegaste".

The Long Now

The Long Now er ein bevegelse som motvekt mot den ekstreme kortsiktige tenkinga som pregar samfunnet vårt. Der ein tidlegare sette i gang byggverk som tok fleire hundre år å ferdigstilla, har me store problem å tenkja fem år fram i tid. The Long Now Foundation vart etablert i 01996 (merk skrivemåten!) og Brian Eno står bak namnet. Han er også ein av etablerarane.

Som eit viktig symbol på tenkinga, er målet å laga verdas seinaste klokke/computer ("The ideas behind the slowest computer: The Clock of The Long Now"). The Long Now er både ein ide og ein manifestasjon gjennom eit urverk. Dataingeniør Daniel Hillis har formulert det slik:

"When I was a child, people used to talk about what would happen by the year 2000. For the next thirty years they kept talking about what would happen by the year 2000, and now no one mentions a future date at all. The future has been shrinking by one year per year for my entire life. I think it is time for us to start a long-term project that gets people thinking past the mental barrier of an ever-shortening future. I would like to propose a large (think Stonehenge) mechanical clock, powered by seasonal temperature changes. It ticks once a year, bongs once a century, and the cuckoo comes out every millennium."

(via Jon Udells blogg)

Bad Boy Bubby

Den grufulle historia frå Østerrike om faren som heldt dottera innesperra i 24 år og misbrukte ho på det grovaste, viser at verkelegheita ofte går fantasien ein høg gang.

Saka minner meg om filmen Bad Boy Bubby. Den australske/italienske filmen kom ut i 1993 og var på alle måtar sjokkerande. Den 30 år gamle Bubby hadde vore halden innesperra av mor si som også misbrukte sonen seksuelt. Ein dag døyr mora og Bubby kjem seg ut av fengselet og ut i verda. Det blir eit sjokk både for han og for dei han møter.

Filmen er god, men det kunne innvendast den gongen at manuset kanskje var litt vel ekstremt. Men det var før Josef Fritzl...