Konsert med John McLaughlin

73 år inga hindring!

Kvalitet på dagen i prisutdelinga for årets offentlege digitale teneste, og kvalitet på kvelden i konserten med John McLaughlin & The 4th Dimension på Victoria jazzscene.

John McLaughlin, eller Mahavishnu John McLaughlin som han ofte kallar seg, er ei av jazzens levande legender, og slik sett var det kjekt å få med seg konserten. Musikalsk kan levande legender bety så mangt, men enkelte av jazzens utøvarar klarer seg fint sjølv om dei har passert 70 år. McLaughlin er ein av dei som ikkje ser ut til å vera særleg tynga av alderen, trass sine snart 73 år. Han verka ekstremt vital og i storform!

Viktig stilskapar
John McLaughlin har vore ein stilskapar innan fusion, dvs. samansmelting av jazz og rock/funk. Samspelet med Miles Davis på i alt fem album, mellom dei klassikarar som In a Silent Way og Bitches Brew, var med på å løfta han fram i fremste rekkje på slutten av 60-talet og starten av 70-åra. Som bandleiar vart han mest kjent for musikken han laga i Mahavishnu Orchestra.

Ordet Mahavishnu stammar frå hinduismen og betyr overjordisk (eller som det blir oversett til engelsk:  "the Supersoul of all living beings"). Indisk filosofi var populært blant mange musikarar på 70-talet, men for McLaughlin var det meir enn eit overfladisk stunt. Han vart djupt inspirert av filosofien/religionen (ofte vanskeleg å skilja desse to) og samarbeida tett med indiske musikarar. Men i Mahavishnu Orchestra var det berre vestlege musikarar.

Gary Husband (k), Etienne Mbappé (b), Ranjit Barot (t) og
John McLaughlin (g) [Bilete henta frå www.nasjonaljazzscene]

Tett og godt band
Sjølv om storheitstida for McLaughlin var på 70-talet, var det tydeleg at han ikkje er gløymt. To fullsette konsertar fredag kveld vitnar om at han framleis har eit stort namn. Og publikum vart ikkje skuffa.

Hovudpersonen sjølv var i storform og hadde med seg musikarar som utfylte han godt. Bandet framstod som samspelt og tett, og den som imponerte aller mest var den ufatteleg funky bassisten Etienne Mbappé.

Av mange bra låtar sette eg størst pris på Pharoah Sanders' Light at the edge of the world.

Aggressiv og "kantete"
Sjølv om det var ei stor oppleving, er eg ikkje heilt seld på stilen til John McLaughlin. Han spelar veldig aggressivt, og det kan høyrast litt "kantete" ut  (på musikkspråket: stakkato). Det går fort, men eg saknar flyten som du kan høyra hjå andre gitaristar som t.d. Pat Metheny eller Mike Stern.

Eg tykkjer Frank Zappa oppsummerer stilen på ein god måte:

"A person would be a moron not to appreciate McLaughlin's technique. The guy has certainly found out how to operate a guitar as if it were a machine gun. But I'm not always enthusiastic about the lines I hear or the ways in which they're used. I don't think you can fault him, though, for the amount of time and effort it must have taken to play an instrument that fast. I think anybody who can play that fast is just wonderful. And I'm sure 90% of teenage America would agree, since the whole trend in the business has been "faster is better."

Kvalitet på offentlege, digitale tenester

Anders, Hege og Ragnar opnar seminaret om kvalitet på tenester

Difi har teke kvalitetsarbeidet eit stykke vidare og har i år utvikla eit kriteriesett for offentlege, digitale tenester. Vel 50 tenester er så vurderte etter kriteriesettet, og på seminar i Gamle Logen i dag vart resultatet presentert og årets digitale teneste kåra. Resultata er presenterte på kvalitet.difi.no/resultat

Kva er ei digital teneste? Dette er sjølve 1000 kr-spørsmålet og eg vil ta det opp i eit eige innlegg. Det er eit såpass viktig spørsmål at det fortener meir omtale enn berre eit avsnitt her.

Morville-modellen
Utgangspunktet for kriteriesettet var Peter Morvilles Honeycomb-modell (bikake-modell?), som har seks  eigenskapsområde som til saman uttrykkjer ein nettstad sin verdi (valuable). Fordelen med modellen er at den er pedagogisk god og med sterk brukarorientering. Ulempa med modellen er at den ikkje har vore testa og utsett for vitskapleg kritikk - den er berre ein god (?) ide frå Peter Morville. Modellen er også ganske statisk og sidan det var eit ønskje om å få betre fram framdrifts-elementet (progresjon), gjekk ein litt bort frå Morville-modellen i den gjeldande versjonen. Men grunnelementa er likevel muleg å kjenna att, og brukarperspektivet oppsummert i verdifull, er framleis med.

Peter Morvilles bikake-modell, oversett til norsk

Her er kategoriane Difi enda opp med:

• Lett å finna (Morville: Lettfunen)
• Truverdig (Morville: Truverdig)
• Trygg (Morville: Tilgjengeleg (?))
• Fungerer godt (Morville: Nyttig)
• Enkel å bruka for alle (Morville: Brukarvennleg)
• Lett å få hjelp (Morville: Tilgjengeleg/Brukarvennleg)

Sjølv om det ikkje er eit ein-til-ein-forhold mellom Difi sine kategoriar og Peter Morvilles bikake-modell, er det lett å sjå at kategoriane er inspirerte av denne. På den andre sida er bikake-modellen ganske generisk, så det er ikkje så overraskande..

Ekspertvurdering
Evalueringa har starta med ei ekspertvurdering basert på kriteriesettet. Vidare skal det føretakast ei spørjeundersøking til brukarar av dei digitale tenestene og det skal også føretakast ei brukartesting av enkelte tenester. Til slutt er det ein fagjury som til slutt kårar årets digitale teneste.

Årets ekspertvurdering har vore litt annleis enn tidlegare. Der ekspertvurderingar av heile nettstader tidlegare vart gjort av ein ekspert åleine, på litt i overkant av ein time, har årets vurderingar vorte gjorde av to ekspertar på kvar si side og så har dei sett seg saman i etterkant og komme fram til eit felles resultat. Det har gjort at vurderingane har vorte meir omfattande og det har medført at færre tenester har blitt evaluert.

Statlege tenester betre enn kommunale
Resultatet av årets kvalitetsvurdering viser at dei statlege tenestene (22 i alt) generelt sett kjem betre ut enn dei kommunale (30 i alt).

Brukarundersøkingar i etterkant av utfylling, såkalla exit-undersøking, ga over 3000 svar. Men dessverre var det ei ganske skeiv fordeling på tenestene: Halvparten kom på politiet si meldeteneste, ein fjerdedel på NVE si energimerkingsteneste og mesteparten av den siste fjerdedelen på Trondheim kommune si teneste for søknad på stilling. Det vart berre ca. 200 svar på resten av tenestene.

Brukarundersøkinga viste at brukarane er langt mindre kritiske enn ekspertane. Men her må ein hugsa på at det berre var dei brukarane som fullførte tenesta som vart spurde om å svara. Dei som av ulike grunnar ga opp på vegen, er ikkje blant respondentane. Resultata må også sjåast i lys av at brukarane si tilfredsheit blir i stor grad styrt av forventningar (politiet sine tenester kjem godt ut, forventningane og krava til den som fyller ut, er små).

Juryen si vurdering
Juryen for val av årets digitale teneste er sett saman av representantar både frå offentleg og privat sektor.

Juryen sin gjennomgang av ulike problem dei har funne:
- språk: Eksempel på god språkbruk som følgjer intensjonane med klarspråk: sjå situasjonen frå brukarane sin ståstad, venda seg direkte til dei (bruka "du"), klart og enkelt språk der ein unngår spesielle faguttrykk
- interaksjonsdesign: tenestene ofte fråkopla tenesteinformasjonen, noko som gjer det litt vanskelegare for brukarane. Dette er noko som går att hjå veldig mange. Det er eit stort problem at tenester blir behandla som noko spesielt og ikkje er integrert med resten av informasjonen.

Paul Chaffey, KMD:
Prisen for årets beste digitale teneste
Kan vera lett å gløyma kvalitetsaspektet i jakta på forenkling, forbetring og fornying. Me må ta inn over oss at me bur i eit høgkostland, og det er eigentleg ein bra ting. Dei som bur i lågkostland vil gjerne bu i eit høgkostland. Men det betyr også at me må gjera ting betre og smartare, og kvalitet blir også viktigare i eit høgkostland. Me kan ikkje kompensera låg kvalitet med høgare volum.

Den viktigaste dommaren er brukaren sjølv, det er han eller ho det skal fungera for.

Kvifor digitalisering?
Til meir digitalisering, til betre? Nei, absolutt ikkje. Målet er best muleg resultat ut frå gitte ressursar, og då er ikkje nødvendigvis digitalisering svaret i alle tilfelle.

Klart språk er også viktig, og samarbeidet med kommunesektoren forsterkar satsinga. Chaffey framhevar også arbeidet med klart lovspråk. Dette er radikalt, i alle fall sett frå ein del juristar. Men mange juristar er også klare på at eit forståeleg lovspråk er veldig viktig for eit fungerande demokrati.

Universell utforming er eit anna viktig område.
Chaffey rosar også Difi for samansetjinga av juryen, der også personar frå næringslivet er trekte inn. På dette området kan offentleg sektor læra av privat sektor, og omvendt. Sjølv om offentlege etatar kan oppfattast som monopolorganisasjonar, vil dei på området nettløysingar likevel, med rette, bli samanlikna med alle andre løysingar på nettet.

Husbanken framhevar eit godt samarbeid med IT-seksjon og eksterne IT-leverandørar, men mest av alt at dei har prøvt å ha brukarane sitt perspektiv i sentrum for utviklinga av digitale løysingar.

Spør innbyggjarane! Digitalisering av Oslo kommune
Tron Kallum og André Myrbråten, Oslo kommune
Oslo kommune satsar stort på digitalisering og å gjera det lettare for innbyggjarane å finna fram og få løyst oppgåvene sine. Dei skal gå frå å vera ei IT-sinke til å bli eit IT-fyrtårn, og har eit budsjett på rundt 550 mill. kr over fire år til arbeidet med digitalisering av tenester. Både byråd og bystyre er samstemde i denne satsinga.

Brukarreiser (tenestedesign - service design) er ein sentral metodikk. Bruk av nasjonale fellesløysingar er ikkje nokon diskusjon; Oslo kommune brukar det som finst og utviklar berre det som ikkje alt er tilgjengeleg frå før.

Brukarundersøking 2013: Berre 60 % oppga å få løyst det dei kom for å gjera på nettstaden. Med dei store brukartala Oslo kommune har, blir det mange innbyggjarar som ikkje får løyst oppgåvene sine - kvar dag!

Dette er dei mest etterspurde tema frå brukarane:

1. Ledige stillingar
2. Skule og relaterte spørsmål
3.  Barnehage
4. Symjehallar
5. Opningstider elles
6. Friluftsliv

Desse seks tema utgjer 25 % av behovet. Vidare er det 11 oppgåver/tenester for dei neste 25 %. Viss Oslo kommune priorterer 17 oppgåver/tenester og klarer å løysa desse godt, har dei løyst 50 % av behovet!

pilot.oslo.kommune.no

Er no i ferd med å gjennomføra den største brukartesten av ein offentleg nettstad med pilot.oslo.kommune.no

Kommunen tilbyr "Min side" der all kommunikasjon med kommunen er tilgjengeleg, men der også relevant informasjon frå andre etatar er tilgjengeleg (Skatt via Altinn, adresseinformasjon frå Matrikkelen osv.).

Ikkje skjema, men "veiledet dialog":

• stegvis og med rettleiing i prosessen
• preutfylling
• aut. av arb.prosessar
• gjenbruk av informasjon
• universell utforming og tilgjenge

Har teke i bruk SvarUt og vil levera post via sikker digital til Digipost og eBoks, i tillegg til Altinn for næringslivkorresp. og det som har med skatt å gjera, og på papir for dei som har reservert seg mot digital post.

Klart språk?
Prof. Johan Tønneson, UiO, Oda Stræte, mastergr.stud. UiO og deltakar i kvalitetsevalueringa

Språkdelen av evalueringa har vorte gjennomført med støtte frå Språkrådet.
Eksempel på vanskelege ord som bør unngåast:

• Beskjeftigelse
• Ileggelse
• Bopel

Her gjeld, som ofte elles, at det enkle er det beste. Bruk enkle ord som er lette å forstå, og vis heller samanhengen mellom faguttrykk og lekmannsuttrykk.

Johan Tønneson: Klart språk er ikkje enkelt

1. Teknologi
Språk er ei særleg avansert ytring og i kombinasjon med informasjonsteknologi er det lurt å søkja hjelp hjå språkfolk. Ei masteroppgåve om klarspråk i NAV viste at klarspråkarbeidet skjedde altfor isolert frå teknologi-utviklinga, og at effekten av arbeidet difor vart dårlegare enn den kunne vorte.

2. Pengar
Tid er pengar og dårleg språk medfører ofte meir bruk av tid. Det er difor mykje å spara på å bruka eit enkelt og klart språk.

3. Ytring og demokrati

Språk er også ein føresetnad for eit fungerande demokrati. 

Paragraf 100 i Grunnlova: "Det påligger statens myndigheter å legge forholdene til rette for en åpen og opplyst offentlig samtale."
På nynorsk heiter det "Dei statlege styresmaktene skal leggje til rette for eit ope og opplyst offentleg ordskifte." Nynorsk-versjonen er her eit eksempel på klarspråk i praksis ;)

Automatiseringa kan på same tid som den forenklar, også framandgjera for brurkarane. Det er eit problem i demokratisk forstand.

Kva rolle spelar tilgang til data for kvalitet i digitale tenester?

Steinar Skagemo, Difi

Difi-rapport 2013:10: Informasjonsforvaltning i offentlig sektor (lenke til pdf-versjon)

Even Westvang, Bengler: eksempel på bruk av opne, offentlege data

- alle offentlege tenester bør ha eit klart definert API for deling av ressursar 

Altinn tilbyr eit API som gjer at andre etatar kan bruka grunnleggjande funksjonalitet, men pakka det inn i eige design. Dei tilbyr også at andre tenesteutviklarar kan tilby eit ope API til den nye digitale tenesta (berre med ei enkel avkryssing).

Estland har lovfesta forbod mot å byggja opp register med data som alt finst i andre off. etatar. Parallelt er det også eit pålegg om å dela data for dei som har dei autoritative registra.

Forslag til nytt kriterium: Datadeling

Web-typografi

Boka On Web Typography av Jason Santa Maria er ei grei innføring i typografi for web-en. Boka er publisert av A Book Apart, eit forlag starta av mellom andre Jeffrey Zeldman, kjend for arbeidet med web-standardar gjennom The Web Standard Project . Zeldman saman med Brian Platz opp A List Apart (- For people making websites) saman med som ei e-postliste i 1997. Året etter vart nettsida lansert og sidan har dette vore ei av viktigaste kjeldene nettopp for folk som lagar nettsider. A List Apart har vore eit fyrtårn for "rett" web-utvikling i over 15 år. ALA er eit web-magasin ("webzine") meir enn ein vanleg nettstad, og har eige ISSN-nummer.

Nettstad, forlag og foredrag
Det var ei naturleg utvikling å ta informasjonen over i bokform. Undertittelen til forlaget er "Brief books for people who make websites". Undertittelen understrekar at bøkene skal vera korte; eitt av varemerkja for ABA. Slik omtalar dei seg sjølve:

A Book Apart publishes highly detailed and meticulously edited examinations of single topics. We produce brief books of about 100 pages — the perfect size in terms of subject depth and coverage for topics like HTML5, CSS3, content strategy, responsive web design, and more. The goal of every title in our catalog is to shed clear light on a tricky subject, and do it fast, so you can get back to work. 

I tillegg til A List Apart og A Book Apart har gjengen bak også etablert An Event Apart ("The design conference for people who make websites"). Dei er uslåelege på kommersialisering desse amerikanarane..

Typografi
Forfattaren av On Web Typography, Jason Santa Maria, er godt kjend i web-miljøet. Han var med og starta ABA saman med Zeldman og Mandy Brown. Han er grafisk designar og driv eige firma Mighty i tillegg til å vera engasjert i ABA. Eksempel på prosjekt han har gjennomført, finst på hans eiga heimeside. Han har også starta Typedia, eit web-basert leksikon for typografi.
Boka følgjer elles  malen til ABA og er konsentrert til ca. 130 sider pluss vedlegg.

Typografi er kunsten å bruka skrifttypar til å gjera skrift best muleg leseleg og gjenkjenneleg. Det er  eit kunsthandverk som har mykje til felles med design og arkitektur; det er viktig med både estetikk og funksjonalitet. Typografi er tett knytt til trykkjekunsten, og har vorte utvikla i dei århundre som har gått sidan Johan Gutenberg trykte dei første bokstavane i den vestlege delen av verda (det må minnast om at kinesarane var først også her!). I starten var typografi etterlikning av handskrifta, og sirlege ornament vart graverte inn i treformer som seinare vart fylte med bly. Men den typografiske historia starta lenge før trykkjekunsten, den starta med at menneske teikna figurar og teikn på ulike underlag, noko som seinare vart piktogram.

PC-en ei ulykke for typografi!
Med pc-revolusjonen kom Desktop Publishing og alle kunne leika typografar - dessverre! Det var som om alle plutseleg kunne teikna sine eigne hus, utan den miste forståing for arkitektur- og designfaget. PC-en har gjort mykje for å øydeleggja faget, med god hjelp av utøvarane sjølve - typografane. Typografane hadde gjennom sterk organisering stor makt og brukte den til å halda igjen utviklinga og kjempa mot teknologien. Denne ludittiske haldninga var øydeleggjande for dei sjølve, men ikkje minst for mulegheitene til å læra handverket til nye grupper som sårt kunne trengt eit "typografi for dummies"-kurs.

Typografi + Web ≠ Sant
Typografi på web-en har også vore eit sorgens kapittel. Lite støtte for skrifttypar gjorde at formspråket vart fattig dersom ein skulle vera på den sikre sida. For dei som likte å eksperimentera med skrift, kunne resultatet bli ganske usikkert. Ofte måtte ein ty til grafiske representasjonar av skrifttypar for å vera sikker. Det er ein dominerande metode også i dag, med alle dei ulempene det medfører (problem for svaksynte/synshemma, ikkje synleg for søkemotorar, ikkje muleg med klipp & lim..).

Dei seinare åra har det heldigvis vore ei god utvikling i støtte for skrifttypar i nettlesarane. Netscape introduserte <font>-taggen i 1995, men skrifttypen som vart definert, måtte finnast på pc-en, så bruken var ofte eit sjansespel med uvisst resultat. Det tryggaste var å halda seg til "Core fonts for the web", definert av Microsoft. Det var framfor alt skrifttypane Arial, Verdana og Georgia. Introduksjon av stilark (CSS) betra situasjonen, men det tok lang tid og ikkje før med CSS3 vart nedlasting av skrifttypar etter kvart støtta av dei vanlege nettlesarane og vart teke i bruk i web-utviklinga. Det er også opphavsrettslege problem kring nedlasting av skrifttypar, noko som har gjort utviklinga vanskeleg.

Typografi og "beste praksis"
On Web Typography er konsentrert om val av typografi og eksempel på kva som fungerer godt og dårleg. Innan typografi er det ikkje slik at noko er rett og noko feil, gjennom lang tids prøving og feiling har ein funne fram til kombinasjonar som fungerer bra. Det er eit typisk "beste praksis"-fag, sjølv om det ligg ein del grunnleggjande kunnskap i botnen for all (god) typografi. Ikkje minst er det viktig å kjenna den historiske utviklinga av typografi, sidan typografi alltid har vore sterkt knytt til den historiske utviklinga generelt (eit stikkord her er Bauhaus).

Boka er inndelt i følgjande hovudkapittel:

1. How We Read
2. How Typography Works
3. Evaluating Typefaces
4. Choosing and Pairing Typefaces
5. Creating at Typographic System
6. Composition

Merkeleg nok må ein bla heilt til slutten av boka for å finna ut kva skrifttypar som er brukte i sjølve boka! Det er til orientering FF Yoga og den motsvarande FF Yoga Sans. Overskrifter og tittelsider er sette med Titling Gothic.

Bør du kjøpa boka? Tja, det er greitt å ha denne informasjonen konsentrert i bokform, men du finn alt dette på ulike nettstader, sjølv om du då må vera din eigen kurator/redaktør. Nettstaden Smashing Magazine med Typography Guidelines and References er til dømes ein bra plass å starta.