"Freedom"

Er "Freedom" av Jonathan Frantzen årets mest oppskrytte roman? Ja, det vil eg påstå. Eg seier ikkje at boka er dårleg, men eg meiner den på langt nær er så bra som dei mange ovasjonane skulle tyda på.

Som eg skreiv i omtalen av "Innsirkling" la eg vekk "Freedom" fordi eg opplevde starten som treg, og med tanke på 562 sider, var eg rett og slett i tvil om eg hadde lyst å bruka tid på boka. I mellomtida las eg altså "Innsirkling", og starta så på "Freedom" på nytt (originalutgåva).

Det er eit stort anlagt epos JF dreg opp. Det er "the rise and fall of" familien Berglund som er hovudinnhaldet. På eit meir overordna plan er det kampen mellom industri og miljøvern i tillegg til spenninga mellom krig og fred (ikkje heilt tilfeldig les ein av hovudpersonane Tolstojs "Krig og fred").

Men like mykje som spenninga mellom desse motsetningane er eit hovudspørsmål  etiske dilemma knytt til handlingar innafor desse tema. Det er miljøvernaren som blir i overkant pragmatisk og endar med å tena gruveindustrien sine interesser, og det er profitøren som tener grovt på spekulativ handel med det amerikanske  forsvaret i samband med Irak-invasjonen.

Det er kanskje "den store amerikanske romanen" Frantzen har skrive, eller har hatt ambisjonar om å skriva. Det er eit litt forslitt uttrykk, men samtidig noko USA har vore oppteken av til alle tider. Ulikt Russland, Frankrike, England, har ikkje USA eigentleg klart å få fram "den store amerikanske romanen".

Men romanen famnar ikkje heile det amerikanske samfunnet, den handlar om den kvite middelklassen. Boka kan lesast som ein kritikk av den småborgarlege middelklassen, men eg oppfattar at kritikken ikkje stikk så veldig djupt. I så måte minner den meg om filmen "American Beauty" som kom for nokre år sidan. Også den kritisk til verdiar og levesettet til middelklassen, men likevel berre "skin deep".

Etter å ha lese Carl Frode Tillers "Innsirkling" verkar familiedrama i "Freedom" meir overflatiske og ikkje så djuptloddande. Tiller skriv psykologisk skremmande godt der Frantzen er ein historieforteljar, men utan dei same evnene til å få familieproblema skikkeleg truverdige.

Avslutninga er ein skuffelse, ein skikkeleg happy ending som du berre ser på amerikansk film. Eg må også kommentera omslaget på boka: Det er ser ut som det er utforma av nokon som har oppdaga Word Art for første gang!

Mykje negativt her, men boka er ikkje dårleg. Den er etter mi meining berre ikkje så god som mange vil ha det til. Den er i tillegg altfor lang; eit godt norsk forlag ville ha kutta mykje her. Me har norske forfattarar som på mange måtar "grusar" Jonathan Franzen.

"Innsirkling"

Eg starta med å lesa "Freedom" av Jonathan Frantzen, boka som har fått mest omtale denne hausten. Men eg tykte den var treg å komma i gang med, og med tanke på at boka er på 562 sider (ja, me snakkar om amerikanske romanar..), var eg rett og slett usikker på om eg gadd å lesa alt.

Så kom eg over "Innsirkling" av Carl Frode Tiller. Også det ei mykje omtalt bok, om enn i eit heilt anna perspektiv enn den førstnemnde. I motsetnad til "Freedom" fengja den med ein gong. Og for å konkludera med det same: eg opplevde boka like bra som dei mange gode omtalane den har fått.

Historien i boka er David som har mista hukommelsen, og tre venner av han som ser eit avisoppslag med bilete der dei som kjenner han blir oppfordra om å skriva til han så mykje som muleg for å hjelpa han å rekonstruera historia/livet.

Det er ungdomsvennen Jon, stefaren Arvid og ungdomsvenn/-kjærast Silje som alle skriv om sitt forhold til David. Tittelen "Innsirkling" peikar naturleg nok mot ei innsirkling av personen David, men det er interessant å sjå at det helst er dei som skriv brev til David me blir mest kjende med.

I denne boka er alt som er skrive viktig, det er lite uvesentlege detaljar. Det er ganske dystre historiar dei tre kjem med, og dei kjempar alle sine kampar på ulike område. Konfliktsituasjonane, særleg familie-konfliktar, er skildra på ein nesten skremmande overbevisande måte. Det er så ein grip seg i å tenkja kva i all verda forfattaren har opplevd som gjer at han kan skriva så sterktom slike situasjonar.

Eg tykkjer historien om/frå Jon er den absolutt beste og sterkaste. Det er enkelte ganske treffsikre omtalar i denne delen, mellom anna då Jon besøkjer ein tidlegare kjærast og blir bydd på vin:

Ho tar ut to vinglas eg ikkje har sett før, raudoransje, slanke glas, dameglas, slike som kostar tre hundre korner stykket og er laga av ei middelaldrande kvinnfolk med ein øredobb.

Sitetet er ikkje typisk for boka, men eg tykkjer det er ein ganske presis beskrivelse..

Den vanskelege informasjonen

Gjensidige er på børs etter eit enormt opplegg som sikkert har kosta 100-vis av millionar (!). Likevel klarer dei ikkje det som burde vera det enklaste: Skikkeleg informasjon på nettet.

Alle energien ser ut til å vera brukt på tida fram til børsnoteringa, og det som skjer etterpå ser ikkje ut til å vera ofra ein tanke. Men det er klart at mange sit med spørsmål etter å ha bestilt aksjar, og dei fleste svara sit Gjensidige med og kunne enkelt ha formidla dei på nettsidene spesielt oppretta for dette.



I staden er gjensidigeaksjen.no akkurat som før noteringa, der du må gjennom diverse spørsmål relevante i ein kjøpssituasjon. Etter at den spesielle kjøpssituasjonen er over, må brukarane sjølvsagt komma rett inn på ei rein spørsmål- og svarside.

Inne på sidene, etter å svart på dei unødvendige spørsmåla, er det berre fire spørsmål. Tre av desse er av typen "dette vil vi gjerne at du spør oss om" - som "Kvifor skal Gjensidige børsnoterast?", "Kvifor sel Gjensidigestiftelsen delar av selskapet"?. Eg trur ikkje det er dei typiske spørsmåla som no strøymer inn til hjelpetelefonen.

Eg er sikker på at hjelpetelefonen har fått meir enn 1000 spørsmål om kvifor det er trekt ein mindre sum frå bankkontoen enn det bestillinga var på. Med ein setning under spørsmål & svar, kunne Gjensidige spart mengder av tid.




Med ein gjennomtenkt informasjonsplan hadde Gjensidige hatt nye nettsider klare med det same introduksjonen var over. Men kva får ein for nokre hundre millionar i dag?

Hmm, eg angrar litt på at eg kjøpte aksjar. Dette selskapet ser ikkje ut til å vera rigga for den nye tida.

Nettet slår tilbake!

Stormen rundt WikiLeaks har fått fram mange interessante ting. Ein av dei er forsøka på å stengja wikileaks.org. Amazon stengde serveren der tenesta låg, og registrar-firmaet EveryDNS sletta DNS-oppføringa, begge etter press frå myndigheitene i USA.

Men Internett er laga for å stå i mot angrep mot enkelt-punkt - det var heile føremålet med ARPANET-prosjektet. Paul Baran, ein av grunnleggjarane av Internett, er tydeleg på fordelane med eit distribuert system på det punktet i den berømte artikkelen "On Distributed Communications Networks" frå 1962:

But, as destruction of a small number of nodes in a decentralized network can destroy communications, we shall turn to consider the properties, problems, and hopes of building communications networks that are as "distributed" as possible.

Baran og Arpanet tenkte nok først og fremst på fysiske angrep, men det gjeld også andre typar forsøk på å eliminera kommunikasjon.



I den nemnde artikkelen skisserer Baran ulike typar nettverk, med det sentraliserte og det distribuerte som to hovudtypar. Det desentraliserte (i midten) er berre ein variant av det sentraliserte.

Han viser så kvifor det distribuerte er overlege med tanke på overlevelsesevne, som han kallar det.

I USA har dei nok mange ganger angra på at dei finansierte Arpanet, både i Pentagon og i Det Kvite Hus. Internett har for mange vorte eit ukontrollerbart monster, og Wikileaks er berre eitt av mange eksempel.

Nettet har vorte det digitale svaret på trollet som får kappa av eit hovud, berre for å sjå at det veks fram tre nye. Skilnaden er at på nettet prøver du å stengja ein nettstad, berre for å sjå at det poppar opp tusen nye. I skrivande stund er Wikileaks kopiert til over 2 000 nettstader! Paradoksalt nok var aksjonane mot nettstaden med på å gjera den tryggare enn nokon sinne.

Men det er grunn til å minna om at nettet ikkje byggjer på noka naturlov og at fordi om det er ganske fritt og ukontrollerbart sett frå eit myndigheitsperspektiv, ikkje treng å bli slik i framtida.

"Code is Law" er Larry Lessigs gode oppsummering og der viser han oss at nettet er programvare og at lova kan kodast i denne. Internetts framtid ligg i kva reguleringar som blir lagde inn i koden, og det er naivt  å tru at Wikileaks og andre episodar i det siste ikkje får mange myndigheiter til å pressa på for strengare regulering.

Wikileaks og Nobels fredspris

Det er interessant at stormen rundt WikiLeaks skjer samtidig med utdelinga av årets Nobelpris for fred. Det gir grunn til refleksjonar.

Viktig fredspris
Først må eg seia at eg ikkje har noko i mot tildelinga av årets fredspris. Fengslinga og behandlinga av Liu Xiaobo, og mange som han, er ikkje akseptabel og kan ikkje unnskyldast med generelt betre økonomiske kår for store delar av folket i Kina. Det er ein uhyrleg argumentasjon, og eg er overraska over at personar som Johan Galtung får seg til å seia slikt.

Ytringsfridom viktig i Kina, men ikkje i USA?
Men tildelinga av fredsprisen kjem i eit litt merkeleg lys når mektige vestlege land driv klappjakt på WikiLeaks og fronfigur Julian Assange. Ein hovudgrunn for å gi Xiaobo fredsprisen er å visa Kina at dei må respektera ytringsfridommen som ein grunnleggjande menneskerett.

Idealet om ytringsfridom ser derimot til å vera fullstendig gløymt i USA og mange allierte land der dei kastar seg over WikiLeaks. Eg går her ut frå at WikiLeaks ikkje har skaffa seg informasjon på ulovleg vis. Det er ikkje ulovleg å ta i mot, og publisera, informasjon sendt frå andre kjelder, enten den er gradert eller ikkje. Viss så var tilfelle ville all vestleg media vore lovbrytarar.

Bedrifter med sjølvsensur
Det er også skremmande å sjå kva amerikanske (USAnske) firma utfører av sensur etter trykk frå myndigheitene. Eg er svært skuffa over at eit selskap som Amazon kan finna på å stengja Wikileaks ute frå tenestene sine. Og det frå eit selskap som har sal av det frie ord som hovudinntekt! Mastercard og Visa er ikkje betre. Som Thomas Seltzer sa på "Nytt på nytt" i kveld: Det er lov å gi pengar til Ku-Klux-Klan, men ikkje til WikiLeaks.

Utanriksministar utan ytringsfridom-prinsipp?
Eg er heller ikkje veldig imponert over utanriksminister Jonas Gahr Støre si vurdering, rett nok hardt pressa som gjest hjå Hillary Clinton. Eg hadde likevel venta meir frå superministaren. Men i ytringsfridoms-spørsmåla har han eit par riper i lakken. Han kom ikkje spesielt heldig ut av saka om Muhammed-teikningane og Magazin-redaktør Vebjørn Selbekk heller.

Lys mot ukultur
Eg er generelt tilhengjar av mest muleg openheit. Eg trur openheit og innsyn er det viktigaste grunnlaget for eit godt fungerande demokrati, saman med ytringsfridommen. Det er sikkert slik at enkelte saker bør haldast hemmeleg, men alt me har fått av innsyn i hemmelege tenester har fått meg til å tenkja at der ting er lukka, der vil det uansett utvikla seg ein ukultur.

Det blir spennande å sjå i den vidare utviklinga om prinsippa for ytringsfridom blir sett til side, slik det ser ut som akkurat no.

--------------
11.12.10
Dagens Næringsliv ved Sofie Mathiassen tek opp den same koplinga i ein velskriven kommentar i dag. Ho minner om Obamas tale til kinesiske studentar i Shanghai i mars 2009:

I can tell you that in the United States, the fact that we have free internet - or unrestricted internet access - is a source of strength

Og der kom jammen svingdøra tilbake, midt i fleisen!

Ytringsfridom er lett så lenge det er snakk om prinsipp og den ikkje blir brukt til brysomme uttalelsar. Når den blir sett på prøve, som i Muhammed-karikaturane og Wikileaks-saka, blir det straks problematisk.

Simply the (nest) best!

Kvalitetsvurderinga av offentlege nettsider er gjennomført og Sogn og Fjordane markerer seg sterkt i kommunesektoren. Fylket er det nest beste, berre slått av Akershus. For berre tre år sidan var SFj mellom dei dårlegaste, det har med andre ord vore arbeida godt i dei tre siste åra.

I 2008 sette KS Sogn og Fjordane i gang prosjektet "Miside-løftet", finansiert av fylkesmannen og fylkeskommunen sine fornyingsmidlar for off. sektor. Vestlandsforsking var prosjektutførar. Prosjektet skulle eigentleg hjelpa kommunane til å ta i bruk Miside, men det måtte leggjast til side pga. manglande utvikling av den sistnemnde tenesta. I staden vart prosjektet dreia over på informasjonsarkitektur for kommuneportalar.

I 2009 vart dette prosjektet følgt opp med "Beste praksis for Los i kommunane", også med KS som prosjekteigar. Som namnet seier var innføring av Los i kommunane hovudmålet. For begge prosjekta var det eit uttalt mål at kommunane i Sogn og Fjordane skulle oppnå betre kvalitetsvurdering enn landsgjennomsnittet i løpet av 2010.

Her er resultata, og dommen:

Sogn og Fjordane har gjort eit kjempebyks og er som sagt heilt i landstoppen. Berre kommunane i Akershus er betre, dei oppnår i gjennomsnitt 75 % av maks poengsum.

Dei to prosjekta kan ikkje ta all æra for framgangen, men det er heilt klart at ei bevisst satsing på kvalitetsheving gir resultat.

Kvalitetskonferansen 2010

Den femte kvalitetskonferansen er i gang og årets offentlege nettstader skal kårast. Konferansen er den årlege oppsummeringa av årets kvalitetsundersøking av offentlege nettstader. Totalt har rundt 700 nettstader vorte evaluerte etter eit kriteriesett som ikkje skil seg mykje frå fjorårets.

I tillegg til Difi sjølve har Vestlandsforsking og Aletheia v/Egil Jacobsen stått for evalueringane. Eg har også hatt gleda av å delta i juryen som har kåra årets vinnarar.

Konferansen blir opna av avd.dir. Ellen Njøs og nestleiar Endre Helseth, som også fungerer som ordstyrarar for dagen.
Frå FAD er det politisk rådgivar Trond Blattmann som helsar, i mangel av statsråden. Hmm, det går nedover; i fjor var det i det minste statssekretæren som representerte. Veldig generell bodskap, men nemner elektronisk søknadsguide frå UDI som har spart mykje arbeid (http://www.difi.no/artikkel/2010/11/kvalitetskonferansen-aarets-beste-offentlege-nettstader).

Nettskap 2.0, initiativ frå FAD om dugnad for utnytting offentlege data. Men når Blattmann igjen nemner oversikt- og rapporteringssystem for hol i vegen ("FixMyStreet") tenkjer eg at dette eksempelet er oppbrukt. Det er heilt greitt, men ingen revolusjon og ikkje viktig i eit demokratisk perspektiv. Eg er overraska over at dette får så mykje merksemd. Eigentleg er det berre dill, og ganske uviktig.

Digitalt førsteval er hovudlinja frå regjeringa: Det som kan løysast via nettet, skal løysast på den måten for å spara ressursar og gjera det enklare for innbyggjarane. Openheit og innsyn er eit anna viktig område, her trengst det god integrasjon mellom saksbehandlarsystem og nettsystem. Nemner Lånekassa som eksempel på ein etat som har lykkast med å få brukarane til å nytta elektroniske alternativ og slik reduserer dyrare telefonhjelp o.l.

Det er ikkje eit mål i seg sjølv at det offentlege er på nett, eller i sosiale medium, men at dei tilbyr det brukarane etterspør og på den måten dei ønskjer det.

Universell utforming av IKT (§11 i Lov om diskriminering og tilgjengelegheit)
Frank Fardal og Marit Mellingen, Difi
Difi har ansvaret for forskrifta for universell utforming av IKT, som er heimla i den nemnde diskr.- og tilgj.h.lova. Forslag til standardar er utforma og det blir høyring frå desember i år. Forskrifta vil gjelda frå 01.07.2011. Til den tida skal også den nye tilsynseininga i Difi vera etablert.

Universell utforming: Utforming av produkt og omgivnader på ein slik måte at dei kan brukast av alle menneske, i så stor utstrekning som muleg, utan behov for tilpassing og ei spesiell utforming. I korte trekk: den same løysinga for alle (ikkje ein side-inngang for dei som brukar rullestol, for å gi eit eksempel)

Sju prinsipp for universell utforming (UU), utforma av The Center for Universal Design, North Carolina State University :
1. Like mulegheiter
2. Fleksibel i bruk
3. Enkel og intuitiv i bruk
4. Forståeleg informasjon
5. Toleranse for feil
6. Låg fysisk anstrengelse
7. Størrelse og plass for tilgang og bruk

Verkeområde: web-løysingar og automatar (sjølvbetjeningsløysingar). I praksis skal alle nye web-løysingar lansert etter 01.07.2011 vera universelt utforma. Frå 01.01.2021 skal alle løysingar vera universelt utforma. Denne datoen er sett så langt fram for å få tid til å byggja om og erstatta mange av dagens automatar.

Kva verkemiddel har det nye tilsynet?
Først og fremst skal dei informera og rettleia. Så kan det komma pålegg om retting og i verste fall vedtak om tvangsmulkt.

For web er det Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.0 som gjeld, med nivå AA ("må" og "bør"). Norsk oversetjing finst på http://wcag.difi.no

Alle verksemder har ei aktivitetsplikt til å arbeida aktivt og målretta for å fremja UU. Dei skal også ha ein internkontroll som dokumenterer arbeidet med UU.

Difi har utvikla rettleiarar for universell utforming. Du finn dei også på Delta-senterets Deltanettet.no

[Korrigering: Dagfinn skriv i ein kommentar til innlegget at rettleiaren "Tilgjengelige nettsteder" er utgitt av Deltasenteret og utarbeida i samarbeid med Difi. Den norske omsetjinga av WCAG 2.0 er ute på høyring og alle som har synspunkt på komma med innspel innan 16. januar 2011. Sjå høyringa på wcag.difi.no]

HTML5 CSS3
Christine Lund, e-vita
HTML5 og CSS3: Framtida på web: struktur, semantikk og innhald

Viktig endring:
(div) -element som eks. (div id="header") blir erstatta av (header)-element. I tillegg finst (nav), (article), (section), (footer) for eksplisitt å definera dei ulike delane av ei nettside. Det vil ha store semantiske fordelar ved at dei ulike delane får standardiserte namn. Det får stor betydning for søkemotorane, dei kan gi betre resultat.

Canvas-elementet er eit API for å kunna teikna grafiske element rett i nettlesaren. Vil kunna erstatta mykje av dagens Flash- og Silverlight-baserte animasjonar.

(audio)- og (video)-elementa er også viktige nyheiter i HTML5. Men problemet i dag er ulik støtte for lyd- og bildeformat. I dag må ein video lagast i tre ulike format for å fungera i alle nettlesarar (IE, FF, Chrome og Opera).

Mykje nytt også for skjema (forms). Kan føreslå tekst i eit inntastingsfelt, validering av feltverdiar, utheving av felt m.m. Dette har ein kunna gjort også no, men då ved bruk av JavaScript, no kan ein gjera det med innebygde HTML-kodar.

Også i CSS3 er det mykje nytt og nyttig. Berre ein enkel (?) ting som runde hjørne, som har vore håplaust med bruk av grafiske element osv., kan no gjerast direkte med CSS-kode.

Nye font-mulegheiter har eg alt omtalt tidlegare på bloggen, det opnar for langt rikare tekstdesign.

Kan me ta i bruk HTML5 og CSS3 no? Ja, og litt nei...
Ikkje alle nye nettlesarar støttar alle nye funksjonar og element, og det må også innarbeidast alternativ for eldre nettlesarar, særleg IE-versjonar før 9.

Opne, offentlege data
Håkon Wium Lie, Opera Software
Håkon WL understrekar at han uttalar seg som privatperson og ikkje off. talsmann for Opera Software her på konferansen.
Kvifor skal off. data vera offentleg tilgj.?
- er alt betalt
- demokratisk prinsipp
- framtidig verdiskaping

Kva talar mot publisering?
- personvern (det viktigaste argumentet)
- "rikets sikkerheit"

Det heile starta for HWMs del på CERN i Sveits. Der arbeida han saman med m.a. Tim Berners-Lee (1993-94). I 1994 vart HWM engasjert i å publisera Noregs lover på nettet. Lovene var tilgj. gjennom Lovdata, men mot betaling. Som ei gerilja-rørsle begynte dei å scanna og skriva inn lovene. Det var litt lettare å gjera det frå Sveits, for det var ikkje klart om det var lov. Lovene har ikkje opphavsvern, men notane til lovene har det!

Oppslag i Aftenposten i 1994: "En anarkistisk inspirert gruppering på 20 frivillige fra hele Norge forsøker å gå den off. stiftelsen Lovdata i næringen...".

Mykje har skjedd sidan den tida. Opne data er i utvikling over heile verda, med USA og Storbritannia i spissen. Også i Norge har me fått data.norge.no. HWM framhevar også tidl. statsråd Heidi Grande Røys og dåverande pol. rådg. Jørund Leknes som gjorde eit viktig arbeid med opning og deling av data.

Eksempel: Ibsen-prosjektet "Ibsens skrifter"
Kostnad: 100 mill. (++?)
Har publisert Ibsens samla verk på papir, for 12 000,- Ikkje noko er publisert på nettet - det er ein skandale!
UiO strittar mot el. utgiving. I eit brev om rettane til el. utgåve ("Folkeutgåva" www.ibsen.net) skriv dei: Nei, du kan ikkje bruka Ibsen sine tekstar. Opphavsretten har gått ut, men det finst ein paragraf i åndsverklova (§ 43) om databasar som gjer at dette arbeidet framleis er verna av åvl.

Kreativ måte å omgå opphavsretten og frigiving av data, men det er trist at UiOs juristar skal bruka tid på å komma fram til slikt.

Kart er eit veldig viktig område. Opera implementerer no GeoLocation, ein funksjonalitet som gjer at nettlesaren veit posisjonen din (html5demos.com/geo). Dette høyrest enkelt ut, men det har skapt store utfordringar at det ikkje har vore muleg å få tak i geo-posisjonering på ein enkel måte i nettlesarane hittil.

Sjøkart er viktig fordi det bokstaveleg talt er mange skjer i sjøen for dei mange småbåteigarane langs kysten vår. Vilkåra for bruk av sjøkart er utforma med mange tullete hindringar (t.d. maks oppløysing på utskrift). I versjon 2.0 er dette fjerna, men framleis er kommersiell bruk ikkje tillate.

Framleis manglar grunndata, det er berre kart-bilete som er tilgjengelege. Men når du mottek 95 % av kostnaden (frå statsbudsjettet) til kartarbeidet, burde det vera ei plikt å frigi grunndata

Fem krav til Kartverket:
- hald fram med prøvetenester
- tilby datasett
- lat andre tilby kartfliser
- tillat kommersielle tenester
- legg ut rådata

Skal det offentlege laga tenester (på dette området)?
yr.no er eit eksempel på ei flott teneste, laga av NRK pluss Meteorologisk inst. Men andre klagar over mulegheitene for å konkurrera med off. betalte tenester som yr.no
HWL meiner det er greitt at det off. lagar tenester så lenge det er rom for det innafor ordinære budsjett [men dette blir jo også fort eit spørsmål om prioriteringar - min kommentar].

Lisensar
Me treng standardlisensar som tillet gjenbruk, både kommersielle og ikkje-kommersielle. Kanskje ein klausul-buffet? Her har Difi ei klar utfordring. "Klausul-buffet" er kanskje litt i overkant, det trengst ikkje så veldig mange lisens-alternativ. Creative Commons tilbyr dei aktuelle lisensane og kan vera eit godt utgangspunkt.

Oppsummering
- Norge er eit ålreit land
- vi har data
- vi har kompetanse
- mange er flinke: Met. inst., Lovdata, Trafikanten
- nokre heng igjen: Statkart, UiO- Henrik Ibsens skrifter

Spørsmål frå salen: Må også stilla sp.m. om Kartverket er tilstrekkeleg finansiert til å gjera kartdata tilgj. Det andre er at ikkje alle har behov for t.d. sjøkart og at dei det gjeld kanskje kan betala for det.
HWL: Har berre sett på grove tal over statsbudsjettet og ser at brukarbetaling utgjer 5 %. Det andre sp.m. blir litt feil fordi alle har betalt 95 % av kostnaden via skatten.

Spørsmål/komm. frå Brreg: Trur det blir lagt for mykje ansvar på dei enkelte etatane, og for lite politisk press.
HWL: Er einig i det, kan ikkje forventa at den enkelte etaten åleine skal løysa det. Men det finst likevel gode eksempel på at enkelt-inst. gjer dette utan særleg kompensasjon.

Resultat av Kvalitet 2010
Hege Johanne Tafjord og Anders Nedland Røneid, Difi
Målet med kvalitetsarbeidet er ikkje noko minder enn "verdas beste offentlege sektor".
Ikkje så store endringar i årets indikatorsett. Dei viktigaste endringane er
1.10 Språk rett koda
1.11 Korrekt koding i HTML (overskrifter, avsnitt)
2.1 Lett å lasta (poeng for mobilversjon)
3.1 Forenkla informasjonsflyt (fleire alternative kanalar/verktøy)
3.3 Sentral kontaktinformasjon (org.nr. og opningstider er tilleggskrav)
3.4 Eigenpresentasjon: Klikkbart org.kart er eit krav
3.9 Informasjon om innloggingsbasert sjølvbetjening

Kvalitetskrava dekkjer ikkje alle sider ved ein god nettstad. Oppfylling av kvalitetskrava er nødvendig, men ikkje tilstrekkeleg.

Etter utsending av årets resultat har det komme 228 tilbakemeldingar.

Tilgj.heit: 65 % (+1 prosentpoeng)
Brukartilpassing: 67 % (-1 pp)
Nyttig innhald: 58 % (+4 pp)
Totalt: 63 % (+1 pp)

Totalt nærmare 30 nettstader som har oppnådd 90 % poeng-skår samla sett.
I alt 7 nettstader oppfyller tilgj.heitsdelen 100 %. Sørum kommune har også 100 % på nyttig innhald.

"Årets rakett": Etne kommune har gått frå 1 til 6 stjerner frå i fjor til i år.

Hege og Anders trekte fram ulike eksempel, særleg gode. Ein viktig indikator som høyringar, heilt sentralt i eit demokratisk perspektiv, er framleis dårleg handtert hjå dei fleste. Eit godt eksempel på eit høyringssystem er København kommunes "Bliv hørt". Slik kan det gjerast! (men det som er dårleg med den er at den er etablert som ein eigen portal, lausriven frå resten av den kommunale informasjonen).

Kristiansand kommune har eit godt system som viser korleis dei folkevalde har stemt i ulike saker.

Planar for neste år (Kvalitet 2011):
Ny organisering av kvalitet.difi.no - informasjon som no ligg på tre ulike stader skal samlast på ein stad.
Har planar for tilgj.gjering av indikatordata.

Kåring av årets nettstader
Dei nominerte nettstadene er lista under kvar pris.

Tilgjengelegheitsprisen
Forskingsetiske komitear (vinnar)
Landbruks- og matdepartementet
Miljøverndepartementet

Årets kommunale nettstad
Akershus fylkeskommune
Sørum kommune
Kongsvinger kommune (vinnar)

Årets statlege nettstad
Likestillings- og diskrimineringsombodet (LDO)
Stortinget (vinnar)
Toll- og avgiftsdirektoratet

Fastlegen min 70 år - gratulerer Dr. John!

(foto: Wpopp)
Eg har akkurat mista fastlegen min, han har fått ny jobb. Men eg har heldigvis ikkje hatt mykje bruk for han. Det får meg til å tenkja på at eg besøker Dr. John langt oftare - eg trur eg vil kalla han for fastlegen min.

Malcolm "Mac" Rebennack, alias Dr John, alias "The Night Tripper", alias "The HooDoo Man", fyller 70 år i dag. Han har vore aktiv musikar sidan han var 12 år (!), då han starta turnering som gitarist i ulike band.

Dr. John er New Orleans i all sin musikalske miks. Det er sørstats-soul, cajun, dixieland, kreol, zydeco - ei sterkt krydra musikalsk blanding.

Sjølv opplevde eg artisten første gangen live på Club 7 tidleg 1980-tal. Der spelte han med musikarar frå The Four Roosters (ein ganske ung Knut Reiersrud) pluss blås. Det var heftig; lågt  under taket og drivande rytmisk. Konserten var ein av dei første store konsertopplevelsane mine og har gjort at Dr. John har vore ein av dei musikalske favorittane mine seinare. Eg har opplevd han live seinare også, men det er noko spesielt med første gang.

Dr. John har alltid vore ein allsidig musikar; han har spelt med jazzmusikarar og med trad.musikarar, i tillegg til blues og folk. Av dei mange gode platene han har gitt ut, tykkjer eg personleg "N'Awlins - Dis Dat or d'Udda" (2004) er ei av dei beste. Men også dei tidlege "Gris-Gris" (1968), "Gumbo" (1972) og "In the Right Place" (19739 har legendestatus.

Eg kan altså tilrå fastlege Dr. John. Viss du ikkje kjenner deg betre etter å ha oppsøkt han, då er du verkeleg sjuk!

Creative Commons - Den kreative allmenningen

USA er velsigna med akademikarar som ikkje berre skriv om problem, men som gjer noko med dei. Creative Commons er etablert som eit alternativt lisensieringssystem til det tradisjonelle opphavsrett-systemet og jus-professor ved Harvard, Lawrence Lessig, har vore heilt sentral i etableringa og promoteringa av CC.

Frå starten i 2001 har lisenssystemet vorte ein stor suksess med over 350 mill. CC-lisensierte verk i 2009. I dag er det kanskje over 500 mill. Det største gjennombrotet kom i fjor då Wikipedia bestemde seg for å gå over til CC-lisens av typen cc-by-sa som betyr at opphavsmannen skal namngivast (by) og at eventuelle endringar av verket skal utstyrast med same lisensen (sa - share alike/del på same vilkår).

Den tradisjonelle opphavsretten er absolutt; enten har verket eit totalt vern ("all rights reserved") eller så er verket i det fri (public domain). Larry Lessig har vore ein av dei sterkaste kritikarane av det tradisjonelle opphavsvernet fordi han meiner det er altfor ubalansert og unyansert. Ubalansert fordi det gir verk for omfattande vern (opphavsmannen si levetid + 70 år) og fordi den er "alt eller ingenting".

For eigen del er det berre sløvheit som gjer at eg ikkje har utstyrt bloggen min med ein CC-lisens. Men no er det gjort, og eg brukar ein av dei friaste lisensane: CC-BY. Det betyr at du kan bruka alt som er laga av meg (tekst, bilete) som du vil, berre du namngir meg.

Produktiv jogging eller turgåing

Eg har ikkje særleg sans for jogging må eg innrømma. Trur det slit meir på kroppen enn det gjer godt. Men  kollega Guttorm Flatabø viser på bloggen sin korleis ein joggetur med ein medbrakt GPS-loggar kan gjera om ein slik tur til ei nyttig øving. Med dette utstyret er det bokstaveleg talt moro å gå opp nye løyper. Og du treng sjølvsagt ikkje springa, GPS-loggaren fungerer i alle aktuelle hastigheiter. GPS-data lastar du opp til OpenStreetMap.

OpenStreetMap er eit dugnadsprosjekt for å kartleggja Jorda. Det er eit klart alternativ til Google Maps, som i motsetning til OSM er eit proprietært system. Det er lett å tru at Google er den fremste eksponenten for fri programvare, men sjølv om dei gjer mykje bra, held dei også mykje lukka. OSM er lisensiert med Creative Commons Share Alike (CC-BY-SA 2.0).

Open StreetMap er organisert som ein stiftelse gjennom OSM Foundation. Det vart grunnlagt av Steve Coast i 2004 etter modell av Wikipedia.

Med GPS stadig oftare som del av mobiltelefonar er det berre å gå i gang. Kanskje må du først lasta ned eit GPS-sporingsprogram (tracking/logging).

Chick Corea og Trondheim Jazzorkester

Måndag 1. nov. hadde eg ei stor konsertoppleving i Oslo konserthus med Chick Corea og Trondheim Jazzorkester under leiing av Erlend Skomsvoll. Dei har hatt ein mini-turne som starta i Trondheim der CC også vart utnemnt til æresdoktor ved NTNU ("jazzlinja"). Turneen omfatta Molde og Stockholm før avslutninga i Oslo.

Samspelet mellom 69 år gamle (!) Armando Anthony "Chick" Corea og TJO starta i 2000 då CC var Artist in residence ved jazzfestivalen i Molde. Det spesielle med samarbeidet er nok likevel arrangementa Erlend Skomsvoll har laga av kjende Corea-låtar. Det blir meir enn vanlege arrangement, "Erlend's impressions" kalla Chick Corea det.

Konserten i Oslo var innhaldsrik og det var tydeleg at musikarane hadde det kjekt. Det var overskot heile vegen. Sjølv sette eg størst pris på dei to låtane med Mathias Eick som trompet-solist. Den siste var ekstranummeret "Spain", sjølve signaturlåta til Chick Corea. Elles markerte heile bandet seg med sterke solistar og eit forrykande komp der særleg trommeslagar Håkon Mjåset Johansen imponerte.

Terje Mosnes i Dagbladet var sjølvsagt storfornøyd med konserten og trilla 6-ar på terningen. Men det er også interessant å sjå kva svenske aviser seier om den tilsvarande konserten i Stockholm konserthus, sidan dei ikkje har noko forhold til dei norske musikarane og heller ikkje kjenner samarbeidet særleg. Svenska Dagbladet gir konserten fin omtale, og medan Dagens Nyheter er litt meir avmålte i omtalen og seier at "Men trots att materialet är något av det finaste Corea har skrivit blir resultatet märkligt upphackat och ofokuserat."

Eg kan vera litt einig i delar av SDs kritikk; det er mykje Kurt Weill-aktig over mange av arrangementa. Ofte fungerer det, men ikkje alltid. Men alt i alt er arrangementa til Erlend Skomsvoll imponerande.

Verdikt-konferansen 2010

Den årlege Verdikt-konferansen er i gang i Oslo i dag (1. nov) og i morgon. Verdikt er Forskingsrådet sitt program for forsking på ikt.

Konferansen vart opna med eit iPhone-ensemble frå UiO. Fem prosjektmedarbeidarar framførte to musikkstykke med kvar sin iPhone kopla til ein handhalden høgtalar.

Knut Liestøl, professor ved UiO (IFI - Institutt for informatikk) og leiar av divisjonsstyret for Store satsingar
Hovudutfordringar for it-forskinga i Norge:
- lite offentleg støtte (RNC ikkje gode nok til å løfta fram behovet for it-forsking, næringslivet ikkje gode nok lobbyistar, it-forskingsmiljøet ikkje gode nok til å få fram resultat av forskinga)

- rekrutteringsproblem (for få ønskjer å bli it-forskarar, eit generelt problem i den vestlege verda)

Dagfinn Myhre, senior vice president, Telenor
"What's hot in the mobile world?"

Historisk sett er konferansen på ein interessant stad: Der Quality Hotel 33 ligg i dag, var hovudkvarteret for Alcatel for 10 år sidan.
SMS starta i Europa, men no er USA dei største brukarane.

Google (Eric Schmidt): Mobile first
1. Improvement in hardware
2. Increased no. of connections between services
3. New services in the cloud

Mobil + finanstenester er interessant for Telenor. Dei kjøpte for eit par år sidan ein bank i Pakistan og tilbyr no banktenester (bankkonto m.m.) til mobilabonnentane sine.

Internet of things
Viktig forskingsområde for Telenor og også eit sentralt område for Verdikt-programmet (Telenor Connexion).

Robert Engels, ESIS/Vestlandsforsking: Sesam4
Semantiske teknologiar for næringslivet (små og mellomstore bedrifter).
Vestlandsforsking er deltakar i Sesam4-prosjektet, så dette er kjent stoff.
Det er dessverre litt for dårleg med informasjon om/frå prosjektet, det er håp om at det skal bli betre med ei oppdatering og relansering av sesam4.net (som i dag er nokså dårleg).

Prosjektet starta ut med ein ide om å byggja bru mellom standardane Topic Maps og RDF/OWL, og gjera dette gjennom eit ope CMS (Drupal). Som i dei fleste prosjekt, endrar ting seg og arbeidet har endra seg meir i retning av bruk av Linked Open Data som eit minste felles multiplum (kanskje heller: minste felles divisor) for ontologi på ulike applikasjonsområde. For å seia det enklare: Kor langt kan ein komma med samhandling mellom system ved å basera seg på dei enklaste semantiske bindemidla (som LOD)?

Grunnen til at LOD ikkje var sentralt i prosjektplanlegginga, var at det knapt eksisterte på den tida. I løpet av 2-3 år har det vakse fram som kanskje ein "killer application" for semantiske teknologiar.

Michael Snaprud, Tingtun AS/UiA: eGovMon
eGovMon is a project about eGovernment monitoring.
Prosjektet finansiert av EU (FP6) og Verdikt.
Prosjektet følgt opp av eit nettverk, eGovMoNet, finansiert av EUs CIP-program.

Main issues:
- migration of UWEM to WCAG 2.0
- transparency method an implementation
- reporting tool improvements
- user collaboration
eGov efficiency

Terje Grimstad, Karde AS: Semicolon

"Collaboration for a better society" - ganske ambisiøs tittel!
Vart utfordra på ambisjonar før konferansen, og har svart på det.

Statsbudsjettet 2010:
- modernisering av off. sektor
- støtta innovasjon i næringslivet og off. sektor
- forenkling av lovverk og reguleringar

Semicolon fokuserer på semantisk og organisatorisk samhandling (interoperabilitet).

Elektronisk samhandling i off. sektor er mangelfull, noko m.a. Riksrevisjonen har dokumentert. Det er også manglande samhandling internt i store organisasjonar også.

Resultat frå Semicolon:

1. manglande kompetanse
2. mangel på målemetodar
3. "money talks"
4. manglande nasjonale satsingar
5. eit vell av små ukoordinerte prosjekt
6. disharmoni i lovgiving
7. usynleg beste prakiss
8. tilsette og leiarar; enkelte vil ikkje samarbeida
9. ulike nivå av kompetanse generelt og ditial kompetanse spesielt

Nasjonal metadata-strategi
Nasjonalt metadata-repository
Information governance and metada models for public sector

Gjenbruksdirektivet (PSI)
- open data and metadata in eGovernment
- reuse of PSI
- prototype: use of Cambridge Semantics

Semicolon II: 2010 - 2013
- meir eller mindre dei same partnarane og dei same målsetjingane
- lovgiving er eit prioritert område

Margunn Aanestad, UiO: "Healtcare's fragmented ICT systems - how can qualitative research contribute"
Utgangspunktet: Store forventningar (eHelse) - beskjedne resultat.

Kvalitative studiar, ingen demotenester, ingen programvare-utvikling: Context-specific and particular stories rather than validation of models/propositions.

Resultat frå prosjektet er dokumentert i boka ”IKT og Samhandling: Digitale lappetepper eller sømløs integrasjon?”.

Gunnar Ellingsen, UiT: "The role of integration in health-based information infrastructures"
Forskingssamarbeid med DIPS ASA (prosjekteigar)
Tromsø telemedisin-laboratorium (Centre for Research Based Innovation)

Også dette prosjektet er basert på kvalitative studiar, og forskingsgruppa har vore samansett av forskarar med ulik bakgrunn.

Har sett på dei ulike perspektiva: leverandøren med eit produkt-perspektiv og brukaren med eit praktiserings-perspektiv

"integration crossing different practices is hugely underestimated and presupposes much longer time than expected"

Knut Holtan Sørensen, NTNU: "Communicating local governments: Implementing community informatics"
Ser på it-strategiar i kommunesektoren med omsyn til avansert ikt-basert kommunikasjon.

Dei fleste kommunane er ikje særleg aktive på dette området, med nokre få unnatak.

Evaluering av kommunale nettsider:
- alle 430 kommunane har eiga nettside
- stor variasjon i kvalitet

Er det eit nytt geografisk digitalt skilje på veg inn?

Web pages as assemblages:
- information assemblages, offering mainly information
- citizen ass. facilitating mediated democratic participation
- client ass. offering interactivity

2010 - året for web-typografi?

(ill. henta frå Netlifes blogg iallenkelhet.no)
Mange har spådd at 2010 blir året for web-typografi, men då må det skje mykje på slutten av året for me er ikkje heilt der enno.

Problemet med web og typografi
Typografi og  fritt val av fontar har vore ein akilleshæl for web-en heilt sidan starten. Fram til no har nettlesaren vore avhengig av installerte fontar lokalt, og for å vera på den sikre sida, har utviklarane berre hatt nokre få skrifttypar å velja mellom (typisk Verdana, Lucida, Georgia). Med @font-face, som del av HTML5, vil dette endra seg. Det gjer det muleg å lenka til online skrifttypar, og utvalet blir eit heilt anna.

I gamle dagar var det font-attributten som vart brukt til å angi font. Denne er no fy-fy, eller "deprecated" på HTML-språket (i HTML5 er det forresten endra til ".."). Med introduksjonen av CSS for formattering og presentasjon, vart font-deklarasjonen flytta dit. Og det er slik dei aller fleste HTML-sidene no blir utvikla.

Mange har tydd til grafikk for å ta i bruk andre fontar enn standard. Det har sine negative sider. For det første aukar størrelsen på filene, og for det andre blir ikkje teksten synleg for søkemotorar.

@font-face
@font-face gjer det muleg å visa eit fritt val fontar sidan dei ikkje blir henta frå den lokale klienten, men enten frå eigen server eller tredjeparts-leverandør. Skrifttypar kan altså lenkast til frå HTML-koden. Den einaste ulempla dette kan medføra, er at lenking til tredjeparts-leverandør kan gi litt forseinking, og at fontane ikkje er tilgjengelege ved brot på kommunikasjonen. Men i det siste tilfellet får du uansett lasta eksterne nettsider.

Tredjeparts-løysing
Ved bruk av t.d. fontar frå tredjeparts-leverandøren Typekit (www.typekit.com), trengst det berre ei linje med Javascript-kode for å inkludera ein skrifttype. Framleis er støtta for @font-face komplett, så det kan vera litt risikabelt å bruka den. Den er truleg ei midlertidig løysing til Web Open Font Format (WOFF) blir standard.

Så skal det sjølvsagt kunnskap om typografi til for å få eit godt resultat. Her er det nok mange svarte hol, så resultatet blir vel som med tekstbehandling i tidlege tider; amatørane sitt glade inntog og ein forferdeleg salat av upassande fontar. Men det er ein nødvendig kostnad ved auka fridom og funksjonalitet.

Meir om typografi på web-en
www.typekit.com 
www.fontdeck.com
www.typotheque.com
www.badassidea.com (viser bruken av Typekit-fontar)
www.fontsquirrel.com
stevesouders.com/blog/2009/10/13/font-face-and-performance (kritisk blikk på font-face)

Generelt om typografi:
awayback.com/revised-font-stack
ilovetypography.com
paulirish.com/category/typography
webtypography.net
typophile.com
www.zeldman.com//2009/08/17/web-fonts-and-standards
alistapart.com/articles/cssatten

IT-forum 2010 - dag 2

Dugnaden bak konferansen
Før eg går inn på programmet må eg nemna opplegget for opptak og distribusjon av video, lyd m.m. - altså heile det audiovisuelle opplegget for konferansen. Det er i beste IT-forum-and eit dugnadsprosjekt, og medielinja ved Sogndal vidaregåande skule pluss tilsette ved Fylkeskommunen (vgs er jo også fylkeskommunal) og elles it-personar knytt til IT-forum si driftsgruppe.

Heilt sidan starten på IT-forumkonferansen i 1996 (!) har den tekniske delen av arrangementet vore ein viktig del. I starten var det mykje arbeid med sjølve presentasjonane (videokanon, lyd i salen ++), internett-tilkopling og i det heile ting som i dag heldigvis er nokså sjølvsagte. Når det gjeld internett-tilgang, er det likevel ikkje nok med eit trådlaust samband slik dei fleste hotella har, for videoproduksjon og -sending må det på plass fast samband.

Dugnads-anda lever framleis og det er imponderande å sjå all den innsatsen som blir lagt ned. Til slutt kjem det deltakarane til gode gjennom ei relativt låg konferansavgift. Men dugnadsarbeidet er klart positivt også for utveksling av kompetanse og for samhald og samarbeid på teknisk side, ei side som alltid har vore viktig for IT-forum. Ei særleg takk må rettast til elevar ved medielinja saman med lærar Johnny Flaten.

Teknologien bak: Streaming for (og av) dummies
Prisen for årets tittel går til Guttorm Flatabø (Vestlandsforsking), Øystein Åsnes (Fylkeskommunen) og Johnny Flaten (Sogndal vgs). Dei orienterte om teknologien bak streaming-opplegget, eit opplegg som er ganske avansert med 3-kameraproduksjon, bildemiksar, lydmiksar og sending overføring til streamingserver på Leikanger.

Men det kan også gjerast enklare. Guttorm viste fire ulike lågkost-alternativ for streaming på nett:

1. Smart-telefon
Har du smart-telefon, har du streaming. Du treng å registrera deg på tenester som Qik eller Justin.tv og så er det berre å setja på opptak og GO. Qik var forresten eit av dei oppstartsselkapa me besøkte på studieturen til San Francisco i vår.

2. Web-kamera, gjennom nettlesar
Still inn web-kameraet, enten det er innebygt i pc-en eller det er eit frittståande, og køyr opptaket ut på ei av tenestene nemnde i punktet over, og du er på lufta.

3. Kamera og program
For å få betre kvalitet vil du kanskje både ha eit betre kamera og eit eige program der du har visse mikse-mulegheiter. Adobe Flash Media Live Recorder er eit eksempel på eit slikt program.

4. Streaming av skrivebord med ekstern lyd
Overfører skjermbildet frå pc-en og kombinerer med lydkjelder.

Øystein orienterte om opplegget som blir brukt under konferansen. Det er løysinga Sonic Foundry Mediasite. Det er opptaksmaskin, server og editor for å redigera opptaket. Det er også ei enkel publiseringsløysing. Den kan brukast både for direktesendingar og opptak.

Den har tredeling av bilde, lyd og skrivebord. Løysinga krev Silverlight installert på klientsida.

Johnny fortalde litt om opptaksdelen av streaminga. Det blir brukt 3 stk. kamera i semi-proffklassen. Det er kamera i prisklassen rundt 50 000,-

Pellegrino Riccardi: Det var ikkje det eg sa, eller meinte..
Har arbeida med kommunikasjon i 25 år. Han har italienske foreldra, er vaksen opp i England og flytta til Norge for 15 år sidan.

Kommunikasjon kjem frå latin og betyr "å dela". Foredraget er elles vanskeleg å referera og kommentera, det må helst opplevast. Det handlar om kommunikasjon og Riccardi er ein god kommunikator. Han byggjer mykje av foredraget på samspelet og skilnader mellom dei tre nasjonalitetane.

Pauline Pollard: Gjenbruk av offentleg informasjon for å kunna utvikla nye tenester og produkt
Public Sector Information - PSI. PSI-direktivet (2003) skal sikra gjenbruk av offentleg informasjon.
Parallelt med betre  tilgang til offentlege data har det vokse fram nye barrierer (dyrt, opphavsrettslege barrierer..)
US Model: Open access ("A public good paid for by the tax payers"), grunnlag for nye tenester og øk. vekst
EU: Information blir behandla som om det er eit avgrensa gode.

PSI og data.gov-initiativ
European PSI Platform: Oversikt over opne data katalogar

Stadig vanskelegare for offentlege verksemder å halda att, stadig større forventning frå brukarane.

Inger Anne Ravlum: Offentlege data som ei råvare for næringsutvikling
Gjenbruk av offentlege data er viktig for regjeringa, og er langt på veg lovfesta gjennom den nye Offentleglova.
Tilgjengeleggjering av data er viktig både næringspolitisk, men også sett frå eit demokratisk synspunkt.

"Me veit ikkje heilt kva opne offentlege data vil bli brukte til, og det er heile hovudpoenget med tilgjengeleggjeringa".

Har bestilt ei utgreiing av verdiskapingspotensialet for frigjeving av offentlege data, særleg kartdata og eigedomsinformasjon.

data.norge.no er så langt ein blogg med ein diskusjon om korleis ein bør gå fram på dette området. På lenger sikt skal nettstaden vera ein oversikt over tilgjenglege dataressursar.

Spørmål frå salen: Skal dep. framleis ha det operative ansvaret for data.norge.no?
Svar: Nei, det skal over til Difi.

Avslutning ved Atle Hamar:
Veldig godt fornøyd med konferansen, særleg sett i lys av dei store tekniske ambisjonane. At det har vore litt rusk innimellom, må ein rekna med når ein tek på seg såpass komplekse oppgåver. Og det heile har vorte løyst ved hjelp av dugnad, som er heile prinsippet bak IT-forum.

Og heilt til slutt avslutta to elevar ved Firda vgs med musikk av Astor Piazolla (piano og klarinett).

IT-forum 2010 - dag 1

Årets IT-forum har tittelen "Kunnskap kryssar grenser" (kxg.no), etter prosjektet/programmet med same namn. KxG handlar om å ta nettet meir i bruk både for videomøte og ikkje minst for overføring av ulike arrangement på nett (webcast). Ei naturleg følgje er difor at konferansen blir overført på nettet (kxg.no).

Kjell A. Nordstøm: Creating the future by practicing total innovation
Nordstøm er opprinneleg frå Finland (dei fleste trur vel han er svensk), men har store delar av verda som arbeidsfelt. Han er profesjonell foredragshaldar, og eg lurer på om det er ei stund sidan han var aktiv, utøvande professor.

Ironisk nok ville ikkje Nordstrøm la seg filma og foredraget vart difor innafor dei lukka veggane på Skei Hotel. Der skulle nok den godaste Nordstrøm vorte pressa langt hardare av programkomiteen, alle foredrag på IT-forum 2010 blir sendt direkte på nettet, take it or leave it!

Nordstrøm fekk også spørsmål om dette av ein modig ordstyrar Anne Mette Hjelle, og svaret var av typen  mumle-mumle-copyright-mumle..

Synd at det ikkje vart publisert for eit større publikum, for han var underhaldande. Det er tydeleg at han er ein profesjonell foredragshaldar, og for amatørar som meg og andre er det ein del tips å plukka opp. Forenkling er eitt av dei. Her var sjølvsagt ingen teksttunge lysark, berre bilete og til nød eitt eller to ord.

Forenkling er ein kunst, og av og til blir det overforenkling. Eg oppfattar Nordstrøm som overforenklande, og med enkle analysar tykkjer eg konklusjonane hans av og til blir kortslutningar.

Og kva var konklusjonane? Eg er usikker, men eg trur Timbuk 3 oppsummerer det best: "The future's so bright you need to wear shades".

Martha Russel: Innovation Ecosystems
Martha underviser og forskar til dagleg ved Stanford University i Silicon Valley. Me møtte Martha på studieturen vår til San Francisco i mars i år, og inviterte ho hit med ein gong. Fagleg dyktig og god til å formidla.

Presentasjonen hennar konsentrerte seg om innovasjonssystem og den gradvise utviklinga frå isolerte, lukka system til meir og meir opne og samarbeidande system. Ho viste grafiske representasjonar av innovasjonssystem, også norske, baserte på opne data som finst på nettet.

Ho var innom Silicon Valley-kulturen og prøvde å få fram kva som er så unikt med den. Ein veldig viktig faktor er at det er lov å feila! Men når du feilar, bør du ikkje skulda på andre (i alle fall ikkje investorane!), men ta ansvar sjølv. Investorar er ikkje redde for personar som har eitt eller fleire mislykka oppstartsforsøk bak seg. Tvert om, dei tenkjer som så at då har du sikkert lært ein god del og du har bygt verdifulle kontaktnett.

Oppsummeringa hennar var:

1. Networks matter!
2. Den ideelle størrelsen på arbeidsgruppene/team: Small enough to fit in a jazz band (or to have a meal on two pizzas)

Nettverk er viktige, og dei aller fleste bedriftene i Silicon Valley er små (sjølv om det helst er dei store me høyrer om).

Spørsmålrunde i etterkant:
Martha Russel har snakka om open innovasjon (open and collaborative) som eit viktig grunnlag for nyskapinga i alle fall i Silicon Valley. Ein av naboane til Stanford, Apple, har vakse fram som kanskje det vikigaste IT- og medieselskapet, men tilsynelatande ved ekstremt lukka innovasjonsprosessar. Er det eit uttrykk for at open innovasjon likevel ikkje er det beste, eller er det unntaket som bekreftar regelen?

Martha svarte som sant var at det ikkje er eit enkelt svar på dette. Kjell Nordstrøm var tydelegare då han meinte at lukka innovasjonsprosessar kan gi gode resultat på kort sikt, men på lang sikt er det heilt øydeleggjande (den sikre undergang).

Totalt sett ei god opning av årets IT-forumkonferanse!

12K - Kommunesamarbeid i Vestfold (Rolf Sundklakk, IKT-leiar i Nøtterøy kommune)
- 12 kommunar
- 226 000 innbyggjarar
- ca. 14 000 kommunalt tilsette
- ca 45 000 skuleelevar og lærarar

Har fokusert på tenestetilbodet, og fagutvikling og fornying.
Har gjennomført ca. 70 prosjekt og har 15 - 20 pågåande prosjekt.

9 fagnettverk:
- Ikt-leiarforum
- sak- og arkiv
- Digital plandialog
- Byggjesak
- Heimesider og portalløysingar
...

Internett-tilkoplinga er opplevd som mest kritisk. Brukarane tolererer mykje, men ikkje at nett-tilkopl. og e-post er nede. Har difor dobbel nett-tilgang og svitsjing mellom linjene tek typisk 10 - 20 sek.

Foreling av kostnader til investering og drift:
- 50 % likt på alle kommunar
- 50 % etter folketalet i kommunane

Viktig med god forankring! og å begynna i det små. Samarbeid og kunnskapsdeling er også heilt sentralt.

Webdagane som Freemium

Webdagene 2010 er den beste konferansen eg ikkje har vore på. Eg følgde store delar av konferansen på nettet, takka vera generøs haldning frå arrangøren Netlife Research. All æra til dei for at dei både klarer å samla eit stort tal deltakarar på konferansen og i tillegg vel å dela presentasjonane både gjennom streaming, lagring av videoar og tilgjengelege lysark-presentasjonar.

Webdagene har vore arrangert frå 2006 og er i dag kanskje den viktigaste konferansen for folk som jobbar med web, enten som utviklar/design/"løysingsarkitekt" eller som web-redaktør eller liknande.

I prosjektet "Kunnskap kryssar grenser" er stimulering til meir bruk av nettoverføring ("webcast") eit viktig mål. Innovasjon Norge i Sogn og Fjordane har vore pådrivarar i prosjektet og Vestlandsforsking har delteke saman med fleire andre, både offentlege verksemder og private bedrifter. Forprosjektet har vist at marknaden ikkje fungerer godt; arrangørane tenkjer i liten grad på nettoverføring og det er også dårleg tilbod blant leverandørane på teknologi og tenester knytt til dette.

Då er det spesielt positivt å sjå at eit så profilert arrangement som Webdagene tek teknologien i bruk og delar  kunnskapen sin med resten av verda.

Konferansen IT-forum 2010 startar i morgon 5. oktober og har tittelen "Kunnskap kryssar grenser". Den blir sjølvsagt overført på nettet i tillegg til at over 200 deltakarar er samla på Skei.

(Freemium er Chris Andersons uttrykk for ein forretningside der produktet i utgangspunktet er gratis, men der ein meir påkosta versjon kostar)

The Web is Dead - Long Live the Net!

Dette er tidsskriftet Wired sin bodskap i siste nummer. Wired er ikkje kven som helst, dei har vore eit leiande (kanskje _det_ leiande) teknologi-tidsskrift og særleg når det er snakk om nettet og nettutviklinga. Redaktør Chris Anderson er også ein markant person i nett-samanheng. Han står bak den kjende foredragsserien TED og han lanserte i si tid begrepet "The long tail". Han har også nyleg gitt ut ei bok om forretningsmodellar for Internett ("Free"). [oppdatering: Chris Anderson og Chris Anderson er ikkje nødvendigvis same personen. TED er eigd og blir drive av engelske Chris Anderson, medan USAnske Chris Anderson er redaktør for Wired]

Tapsbringande web-satsingar
Ironisk nok er det nettopp forretningsmodellar, eller heller mangel på slike, som er ei viktig drivkraft for den utviklinga me ser vekk frå den opne web-en. Mange har brent mykje midlar på nettsatsingar som ikkje har gitt forventa eller ønska resultat. Annonsar er ikkje svaret for dei fleste, berre for eit fåtal som Google o.l. kan dette bli den berande inntektskjelda.

Tidlegare spådommar
Samtidig som Wired kjem med den både provoserande og overraskande påstanden, er dei snare med å peika på at dei har komme med liknande spådommar tidlegare som ikkje har slått til. Dei spådde web-ens død alt i 1997 (!) då push-teknologien såg dagens lys (særleg systemet Pointcast, som eg sjølv var brukar av ein kort periode på den tida). Den gangen bomma dei til dels grovt med spådommen.

Minkande web-trafikk
Denne gangen har dei betre dokumentasjon for påstanden sin, ikkje minst oversikt over kjeldene til trafikken på nettet. Den viser tydeleg at den tradisjonelle web-trafikken er dalande. Den nådde toppen rundt 2000 og har gått ganske mykje ned. Og utviklinga med mobilt internett og den dominerande framveksten av spesial-applikasjonar ("apps") kan ingen ha unngått å notera seg. Andre dominerande kjelder er video (kan jo diskutera om det er web eller ikkje).

Facebook og lukka plattformer
Parallelt med apps-utviklinga på mobilsida føregår det også ei innelåsing av sjølve web-an. Facebook er vel det beste eksempelet her. Dei utviklar si eiga private web-plattform, rett nok bygd på web-standardar, men lukka for omverda. Dei har m.a. sitt eige e-postsystem.

På leit etter forretningsmodell
Chris Anderson og Wired synest utviklinga bort frå den opne web-en er uheldig, men forståeleg. Store aktørar vil i lengda ikkje finna seg i å pøsa ut midlar på nettsatsingar som ikkje gir overskot. For å ta betalt for eit produkt på nettet, må du skapa ein eksklusivitet. Reine informasjonstenester har ikkje denne eksklusiviteten og då er det også vanskeleg å ta betalt.

All informasjon tilgjengeleg?
For selskap som Google byr denne utviklinga på store utfordringar. Dei har bygt imperiet sitt på den opne web-en. Og sjølv om dei framstiller seg som tilhengjarar og pådrivarar av den opne web-en, kvir dei seg heller ikkje for å ty til andre verkemiddel om dei blir pressa. Den nyleg annonserte avtalen deira med Verizon ser også ut til å bryta med prinsippet om nett-nøytralitet for mobil-nettet.

Er web-en berre HTML?
Ei innvending mot Wireds framstilling er at dei ser på web-en berre som HTML. Men HTTP er også ein viktig del av web-en og den protokollen er like viktig enten me snakka om apps eller om maskin-til-maskin-kommunikasjon. Men presentasjonslaget er sjølvsagt viktig for openheit.

Diskusjon om web-ens framtid
I kjølvatnet av Wired-artikkelen har det oppstått ein diskusjon mellom leiande personar, og det var sikkert også noko av bakgrunnen for oppslaget. Chris A'nderson har utfordra andre web-guruar som Tim O'Reilly (O'Reilly Media) og John Battelle (m.a. kjend for boka om Google - "The Search").

Litt overraskande er TORs kommentarar til utviklinga. Han er einig med Anderson i utviklingstrenden, men ser på det som ei positiv utvikling ved at nettet blir meir modent og at det kjem forrentingsmodellar som let produsentar få betalt (her er det nok medie-mannen som talar). John Battelle er derimot meir skeptisk til utviklinga og peiker på dei store fordelane den opne web-en har skapt og at me ikkje bør la dei gå tapt utan å bry oss.

Web-en og demokratiperspektivet
Sjølv er eg litt overraska over at demokrati-perspektivet er fråverande frå diskusjonen. Etter mitt syn er web-en den sanne manifesteringa av ytringsfridom. Først med web (og særleg bloggen) har ytringsfridommen vorte reell, i alle fall for alle som har tilgang til ein pc og nett.

The Economist
Også The Economist tek for seg utviklinga med ein stadig meir lukka web. Dei er heller ikkje særleg glade for utviklinga og minner om at dei alltid har stått for frihandel, opne marknader og sterk konkurranse - så også på nettet.

Romantikken som forsvann
I den tidlege Internett-fasen var det ein god del romantiske førestillingar om "cyberspace" som den nye og frie staden der vanlege (les: kommersielle og regulerande) reglar ikkje gjaldt. John-Perry Barlow er vel den som har formulert det tydelegaste gjennom si kjende sjølvstende-fråsegn for nettet (A Declaration of the Independence of Cyberspace):

Governments of the Industrial World, you weary giants of flesh and steel, I come from Cyberspace, the new home of Mind. On behalf of the future, I ask you of the past to leave us alone. You are not welcome among us. You have no sovereignty where we gather.

Dette kan verka rart i dag, men samtidig er det også litt vemodig at dei idealistiske og romantiske førestillingane om nettet no er borte. Uskulden er borte, nettet har vakse og modnast og med det kjem også vaksenlivet sine mange traurige og kjedelege sider.

One night in Paris..

.. is like year in any other place. Det var vel 10CC som sang dette for nokre tiår sidan. Det vart "three nights in Paris" etter eGov-konferansen i Lausanne. Sidan første besøket i Paris i 2001 har det vore favoritt-byen min, trass i at eg ikkje snakkar fransk. Dette var femte gangen min i Paris, og det er like kjekt kvar gang. Og familie-hotellet Hotel Nadaud ved Place Gambetta er staden for overnatting, om ikkje hjå venner.

Paris har det meste; storslått arkitektur, flotte museum, pulserande byliv og god mat og drikke. Byen er også så stor at du berre rekk å bli kjend med ein liten del kvar gang. Denne gangen brukte me tid i området Belleville - eit mylder av folk frå mange land og ein imponerande marknad. Her har eg berre fanga ein bitte liten del av den 100-200 lange marknadsplassen.




Musea i Paris er mange og interessante. Det mest kjende er sjølvsagt Louvre, verdas største museum, men Paris har mange andre museum verdt å besøka. Denne gangen var eg i Musee d'Orsay, eit museum opna i 1986 av Francois Mitterand og som er ein ombygd jernbanestasjon. Museumsbygningen er fantastisk i seg sjølv, som biletet kanskje gir eit lite inntrykk av (det var ikkje lov å ta bilete inne i museet...). For meg var det største utbytet interiøret og bygningen, samlinga kom i andre rekkje.



Eit bra høve til Paris-tur vil vera Le Web-konferansen 8. og 9. desember. Denne konferansen har på kort tid vorte den største web-konferansen i Europa, og det utan at det er brukt ei krone på marknadsføring. Alt har gått via sosiale kanalar og "word of mouth" og konferansen samlar no nærmare 2 500 deltakarar!

Grunnleggjaren av konferansen er Loic Le Meur (@loic på Twitter), fransk it-entrepreneur i San Francisco. Han er kanskje mest kjendt for mannen bak Twitter-klienten Seesmic, men har også mange andre jarn i elden.

eGov 2010 i Lausanne

[desse deltok ikkje på konferansen, men heldt plenen utanfor konferanselokalet ryddig..]
eGov er den viktigaste konferansen innan e-forvaltning i Europa. Det er samlingsplassen for forskarar innan feltet.Tidlegare høyrde konferansen inn under DEXA-paraplyen, men "reiv" seg laus i fjor og høyrer no til IFIP. Dette handlar mykje om politikk, og eg er ikkje inngåande kjennskap til det, men akademiske konferansar er på mange måtar "big business" og då skjer slike ting.

Lausanne
Årets konferanse var i Lausanne, i Sveits, ved Universitetet i Lausanne. Lausanne er ein liten by (ca. 120 000) innbyggjarar) ca. 40 min. togreise unna Geneve. Det er ein fin by, ved Geneve-innsjøen, og med majestetiske fjell i synsranda i sør. Sjølve byen verka også triveleg, og den verka også større enn innbyggjartalet skulle tilseia. Lausanne er nok mest kjend som staden der den olympiske komiteen held til. Tidlegare IOC-leiar Samaranch har ei stor stjerne her sidan det var han som slo endeleg fast at IOC skulle ha hovudkontor i Lausanne.















[det sprettande nye  konferanselokalet til  IDHEAP - Swiss Graduate School of Public Administration]
Akademiske konferansar
Som akademiske konferansar flest er deltakarane det både som tilhøyrarar og for å presentera, i alle fall majoriteten av deltakarane. Det er ei ok ordning, og deltakarane må også ta sin turn med sesjonsleiing osv. På denne måten blir konferansane nesten sjølvgåande. Til prosessen høyrer også med at når du først har fått godkjendt ein artikkel, må du stilla opp og presentera for at den skal bli teljande. Det sikrar det økonomiske grunnlaget for konferansen.

Business
Talet på konferansar har nærmast eksplodert, sidan det både er økonomiske interesser og ikkje minst karriere-messige interesser knytte til desse. Dette er parallelt med tidsskrift-verda, som blir styrt etter mykje dei same prinsippa. Den største skilnaden er at det tek lenger tid frå innsending til ferdig trykt artikkel i eit tidsskrift enn på ein konferanse med tilhøyrande skriftsamling (proceedings).

Interoperabilitet
Sjølv presenterte eg artikkelen "Interoperability in Public Sector - How Use of a Lightweight Approach Can Reduce the Gap Between Plans and Reality". Presentasjonen gjekk bra (trur eg) og det var mange gode spørsmål og god diskusjon i etterkant. Standardopplegget er 20 min. presentasjon og 10 min spørsmål. Eg brukte Los som case i artikkelen

Univ. i Agder i 2012
Det er tredje året på rad eg deltek på denne konferansen; dei to føregåande vart arrangerte i Linz (2009) og Torino (2008). Neste års eGov-konferanse skal arrangerast i Delft, Nederland, og i 2012 skal etter planen Universitetet i Agder ha ansvaret. Det vil i såfall vera eit bra løft og eit bra høve til å presentera norsk e-forvaltning til resten av verda og omvendt. Lykke til med planane Leif, Øystein og andre ved UiA!

HTML5 og revolusjonen i W3C

HTML5 er det store "summe"-ordet for tida. Bakgrunnen for arbeidet med den nye standardversjonen av HTML er interessant og viser ein del av problemet med standardiseringsarbeidet i W3C. W3C køyrde nemleg i grøfta i dette prosjektet.

xhtml
xhtml var W3C sin definerte retning for HTML-standarden. Det begynte med xhtml 1.0, som var HTML 4.01 i xml-syntaks. Med xhtml 1.1 tok utviklinga for alvor ny retning. Her var det rein og skjer xml og det betydde m.a. at den ikkje kunne serverast som Mime-type text/html. Noko som igjen betydde at viss forfattarar publiserte eit dokument med xml mime-type, kunne ikkje den mest brukte nettlesaren - Internet Explorer - tolka det! Hallo, W3C, på tide å sjå ut glaset?

Men W3C såg ikkje ut av glaset og heldt fram med xhtml-utviklinga, no med versjon 2.0. Den skulle visa vegen til ei lysande xml-framtid, og ville bryta totalt med HTML og ikkje vera bakover-kompatibel. Den skulle bli rein og ubesudla av HTML-feil - den vart ein katastrofe.

Nok er nok!
Utviklarar begynte å få nok av W3Cs elfenbeins-tårn (and, dare I say: teoretiske og akademiske tilnærming) og tok saka i eigne hender. Representantar for nettlesarane  gjorde opprør og starta ei eiga arbeidsgruppe - WHATWG - leia av Ian Hickson frå Opera. Dei arbeida med spesifikasjonar for Web Apps 1.0 og Web Forms 2.0.

Til Tim Berners-Lee ære innsåg han sjølv at xml-vegen var eit feilspor, og let det vidare arbeidet med ny HTML-standard bli overført til WHATWG.

Dynamisk web
HTML5 introduserer mange nye ting, og særleg støtte for dynamisk vising. canvas er eitt av dei nye elementa som definerer eit rektangel og let utviklaren fylla det med dynamisk innhald via Javascript. video er eit anna nytt element som let utviklaren inkludera video på sida. Desse elementa utgjer ein reell trussel for Flash, sidan det til no nesten har vore einerådande for å visa dynamisk innhald og særleg video.

I samband med prosjektet "Kunnskap kryssar grenser" fekk me prøvd ut video-elementet ein god del og innleigd hjelpemann Odin Hørthe Omdal fekk i gang ein diskusjon i WHATWG som resulterte i endringar i video-delen av HTML5-spesifikasjonen - ikkje dårleg!

Den nye nettlesar-krigen
Det er full krig mellom nettlesarane, igjen. Det nye, og positive, denne gangen er at dei konkurrerer om å vera raskast ute med støtte for HTML5-standarden. Til og med Microsoft har kasta seg på standard-racet og IE9 skal bli den beste på å følgja standardar!

Som Jeffrey Zeldman, gjesteredaktør i siste nr. av magasinet .net og ein av dei viktigaste forkjemparane for bruk av web-standardar, avsluttar med:

"I see CSS3 and HTML5... I see the web I used to dream about. And I see you and me having a lot of fun over the next decade."

Les meir om HTML5 i "HTML5 for Web Designers", utgjeven på Zeldmans nye A Book Apart forlag. Han har frå før hatt stor suksess med nettstaden A List Apart (obligatorisk lesing!) og konferanseserien An Event  Apart. Boka, eller rettare sagt heftet, er på 85 sider og med det eit motstykke til dei fleste publikasjonar i denne sjangeren. Men dei 85 sidene gir ei god innføring i arbeidet med HTML5 og dei viktigaste endringane, utan å gå inn på detaljar. Boka er skriven av Jeremy Keith.

Stryk for Statens landbruksforvaltning

Eg har akkurat sendt inn søknad om produksjonstilskot i jordbruket via Altinn og har ei klar melding til SLF: Gå til innkjøp av Designing with Web Standards (3. utg.) av Jeffrey Zeldman. Les den nøye og legg den til grunn for kravspesifikasjonen for neste års elektroniske søknadsskjema.

I dei tomme cellene skal det stå namn på hovuddelane i skjemaet. På same vis var 'Neste' og 'Forrige' usynlege.

Det er fallitterklæring å presentera eit skjema der mesteparten av navigasjonen ikkje viser fordi standardar ikkje er følgde. Det fungerer kanskje i Internet Explorer, men også her vart det tilrådd å slå på kompatibilitetsmodus, så då er det vel noko IE6-rusk som øydelegg. Eg brukar ikkje IE, men Chrome, Firefox og Opera. Eg brukte Firefox til utfylling av skjemaet og sjølv om eg ikkje fekk testa det, reknar eg med at feilen også ville ha dukka opp i Chrome og Opera.

Med tanke på dei midlane som går med til utvikling av dette skjemaet er det grunn til å bli forbanna. I 2010 skal ikkje slikt skje!

iPad for ein dag

(foto: Yutaka Tsutano - CC By)







Eg hadde nok iPad-en meir enn ein dag, men det passte så godt med omtalen av iPhone tidlegare i år. Vestlandsforsking har kjøpt inn iPad for uttesting først og fremst som lesebrett, og skal også skaffa ein Kindle. Inntrykket mitt etter ein del surfing med iPad er delt: Den har utvilsamt "wow"-faktoren, men eg tvilar likevel på om den er så revolusjonær at den endrar medielandskapet.

Tung og gedigen
Førsteinntrykket er som hjå mange andre: den er mykje tyngre enn den ser ut som. På avstand ser den ut til å berre skulle vega 2-300 gram, og det er difor overraskande å kjenna at den veg over det dobbelte. Det har sjølvsagt mykje med materialkvalitet å gjera, den kjennest solid ut.

Det er både pluss og minus med tyngda. Det positive er kvalitetsfølelsen og soliditeten den formidlar, det negative er at det fort blir litt  tungt å halda den i fanget. Her er den heilt ulik ein berbar pc, som vil kvila i fanget eller på bordet i ein eller annan stilling og der du kan vinkla skjermen.

Elles er den rask og gir god respons, programma startar opp med ein gang. Særleg positivt er det at den vaknar til live momentant, og ikkje slik me er vande med elles der pc-ane er like søvnige og vanskelege å vekkja som ein middels tenåring.

Einvegskommunikasjon
Det er ei surfe-fjøl, verken meir eller mindre. Sjølv om det går heilt greitt å skriva inn adresser o.l. med skjermtastaturet, kan det ikkje erstatta eit fysisk tastatur. Det ville t.d. vore svært slitsamt å skriva eit innlegg som dette på ei slik maskin. Det gjer den i stor grad til ein einvegs-kanal, og det er jo ein viktig del av mediebransjen sine store forventningar. Der snakkar dei om medie-konsumering (for eit forferdeleg ord!), og er ikkje spesielt interesserte i tilbakekanalen.

Den svekka returkanalen gjer at eg meiner iPad-en representerer ei dreiing tilbake mot web 1.0 og tilbake til read-only web. Igjen er ikkje dette absolutt, du kan fint skriva Twitter-meldingar og oppdatera Facebook-profilen din, men særleg lenger skriveri blir trøyttande. Det vil forsterka det alt overflatiske preget web-en har.

Ikkje for estetikarar
Apple sine produkt appelerer i stor grad til estetikarar pga. unik design, så også iPad. Men eg trur mange av estetikarane vil få store problem med den tilsmussa skjermen. Det blir noko heilt anna enn trykkskjermen på ein mobil. iPad-skjermen er så stor at fingermerkja blir dominerande på ein heilt annan måte. Skjermen ser direkte ulekker ut etter berre nokre sekundars bruk. Om du er som meg, som ikkje likar fingermerkje på pc-skjermen, får du eit problem med denne dingsen.

Manglande multitasking
Den manglande evna til å køyra fleire program samtidig blir delvis kompensert av den raske oppstarten av program. Men berre delvis, for det blir litt rart å måtta "gå tilbake til start" kvar gang. Eg merkar at eg saknar ein generell 'tilbake'-tast slik eg har på Galaxy S-tlf. min.

For tett knytt til iTunes
Det som er den største styrken til iPad er paradoksalt nok også den største svakheita. Skal iPad slå skikkeleg gjennom, må den nå ut til ein større krins enn eksisterande Mac-brukarar. Det kan jo sjå ut som den gjer det, ut frå salstala, men eg trur dei mange pc-brukarane får litt å tenkja på etter ei tids bruk.

iPad er uløyseleg knytt til iTunes, utan dette programmet på pc-en (eller mac-en) kjem du ingen veg - du får ikkje ein gang starta den opp. Alt som skal inn på iPad må også komma frå iTunes. For eigen del må eg seia det var veldig tungvint å få foto inn på iPad-en. Først må dei frå kamera til pc-en, det er greitt. Men du kan ikkje berre overføra dei vidare til iPad, dei må synkroniserast med iTunes først. Muleg det finst enklare måtar å gjera akkurat dette på, men eg fann dei ikkje.

iPad som lesebrett

Det er det iPad-en er kjøpt inn for og skal testast ut på. Eg lasta ned "Origin of species" og las nokre sider. Det er for kort bruk til å seia noko generelt om denne delen av produktet, men det var småting ved leseopplevelsen eg ikkje likte (mellom anna måten å bla på). 

Tilfeldigvis var det ein Kindle DX i huset på same tid som iPad-en og det var interessant å sjå dei ved sida av kvarandre. Det var enorm skilnad, med iPad som svært lyssterk og kontrastrik skjerm mot Kindle som verka veldig svak i samanlikning. Men for mykje lesing er eg ikkje i tvil om at Kindle er langt betre for augene, iPad blir rett og slett for lyssterk innandørs, medan skjermen blir for dårleg i sollys. Eg tvilar sterkt på at iPad blir ein konkurrent til Kindle i noverande form.

iPad for den eldre generasjonen?
Ein viktig grunn for uttestinga var å sjå om iPad er godt egna for foreldra mine. Eg har vurdert å kjøpa ein slik til dei, men hadde lyst å la dei prøva den først.

Det var eit interessant forsøk. Mor mi har aldri brukt ein pc, og dermed heller aldri vore på nettet og surfa. Ho har ikkje hatt interesse for det, men iPad-en fanga interessa og ho hadde sin første surfe-opplevelse. Interessant nok trykte ho litt for lenge på 'Photo'-ikonet første gang ho brukte den, og alle ikona begynte å sjelva (hald fingeren på eit ikon på oppstartssida, og du kan flytta og endra på oppsettet). Korleis komma vidare no? Inga råd utanom å slå den av og på igjen - #applefail.

Med kort forklaring på navigering både i bilde og med nettlesar oppe, gjekk det greitt å bruka den. Men på eiga hand stod dei fort fast. Eg fekk spørsmålet om kor Internett var på iPad-en? Godt spørsmål, for korleis skal folk på over 80 år vita at 'Safari' betyr nettlesar/internett - #applefail.

Rart at ikkje Apple som er ekspertar på brukaropplevelse, ser slike opplagde brukarfeller. Eg har ein mistanke om at den einaste brukartestinga dei har gjort, er med Steve Jobs.

Konklusjon
Omtalen verkar kanskje meir negativ enn totalinntrykket eigentleg er. Det er ingen tvil om at Apple har laga eit innovativt produkt - eller kanskje heller treft marknaden rett og gjort dei rette endringane på tavle-pc'en. Mange kjem til å kjøpa iPad pga. "wow"-faktoren, og eg trur også at mange kjem til å spørja seg etterpå om den ga dei det dei var ute etter.

Den er veldig hendig å ha på stovebordet og i sofaen for rask surfing. Men den vil ikkje kunna overta jobben for ein pc, den vil komma i tillegg. Den er i stor grad til forbrukar-marknaden og vil i liten grad påverka forretningslivet.

Eg trur mediebransjen tek feil når dei trur iPad blir den store redninga. Men det kan jo også henda eg tek feil...