Partia sin IKT-politikk

IKT er dessverre ikkje valkampsak, heller ikkje i år. Det er både synd og merkeleg særleg med tanke på overvakingsskandalen Edward Snowden avslørte. Men om ikkje partia vil fremja IKT-politikken, må andre gå inn og vurdera den. Her følgjer ei vurdering av dei ulike partia sin IKT-politikk, sortert etter terningkast. Berre hovudpunkt som konkrete tiltak er tekne med her (alle partia vil t.d. ha betre breibandutbygging, men det er for lite forpliktande). Karakterane er gitt ut frå kor sentral plass IKT har i programmet, både som eige tema og som del av andre tema, kva type forslag partia har på IKT-sida og kva dei har vist i praktisk politikk på området dei siste åra.

Venstre

IKT er ikkje eige punkt i partiprogrammet, men inngår i dei fleste hovudtema.

• Styrking av personvernet gjennom grunnlovfesting av privatliv, personvern og privat kommunikasjon 
• Styrka både Datatilsynet og Post- og teletilsynet
• Styrka innsynsretten i offentleg sektor (data som er registrert om den enkelte innbyggjaren)
• Ein nettportal for kommunikasjon med det offentlege (gjenoppliving av Miside/Norge.no?)
• Offentleg digital satsing må også omfatta kommunane
• Meir satsing på fri programvare (open source) og opne standardar
• Lovfesta nettnøytralitet
• Fri tilgang offentlege data (også kartdata!)
• Gjera alle offentleg finansierte forskingsresultat tilgjengelege straks etter publisering gjennom open tilgang (Open Access)
• Oppdatert opphavsrettslovgiving
• Fjerna datalagringsdirektivet

Venstre er vinnaren på IKT-sida. Dei har eit tydeleg og konsekvent syn på teknologien prega av omsynet til personvern og eit fritt, open Internett. Politikken synest også realistisk og er eit godt utgangspunkt for gjennomføring av viktige endringar.

Miljøpartiet dei grøne (MDG)

MDG har eit snevrare partiprogram enn dei etablerte partia, men har likevel funne plass til digitale rettar på hovudtema både i det overordna prinsipp-programmet og det detaljerte arbeidsprogrammet.

• Verna om eit fritt Internett
• Introdusera programmering i grunnskulen ("Lær kidsa koding")
• Forbetra dei digitale låneordningane i biblioteka
• Alle data og publikasjonar som er resultat av offentleg finansiert forsking skal vera gratis tilgjengeleg gjennom open tilgang (Open Access)
• Prioritera omsynet til personvern og innbyggjarrettar i behandling av nye lover
• Verna om retten til å vera anonym på nettet på same måte som elles i samfunnet
• Fråkopling frå Internett skal aldri brukast som straff i seg sjølv
• Lovfesta nett-nøytralitet
• Det offentlege, og særleg skulen, skal visa veg i bruken av fri programvare
• All programvare utvikla av eller på oppdrag frå offentleg sektor skal utstyrast med fri programvare-lisens
• Oppheva datalagringsdirektivet
• Tilpassa åndsverkslovgivinga til dagens digitale samfunn. Ta sikte på å redusera vernetida.
• Oppretta register over verk som fell i det fri, og oppdatera det årleg
• Gi Nasjonalbiblioteket rett til klarare bruk av såkalla foreldrelause verk
• Forby bruk av DRM (Digital Rights Management - kopisperre)
• Sjå på mulegheitene til å gjera ikkje-kommersiell fildeling lovleg, kombinert med ulike betalingsordningar for utøvarar m.m.

MDG overraskar positivt. Dei er ikkje einsidig opptekne av miljøet, som eg hadde trudd, men har mange fornuftige meiningar om IKT. Dei er på linje med Venstre i mange spørsmål, og i synet på opphavsrett ligg dei nær Piratpartiet.

Piratpartiet

Piratpartiet er endå snevrare i politikkutforminga enn MDG og har Internett-politikk som det viktigaste temaet i programmet. 

• Lovfesta tilgangen til Internett
• Reservera frekvensområde til fri bruk ("white WiFi")
• Opna for fri tilgang kartdata
• Stoppa implementeringa av Datalagringsdirektivet
• Styrka Datatilsynet
• Verna norsk kommunikasjon mot avlytting, t.d. frå den svenske FRA-lova
• Bevara og styrka retten til privat kommunikasjon
• Tillata og tilretteleggja for anonyme ytringar på nettet
• Etablera digitale forbrukarrettar
• Styrka ytrings- og varslingsfridommen
• Avgrensa lengda på KID-nummer (!)
• Avkriminalisera privat og ikkje-kommersiell deling av åndsverk
• Redusera vernetida for åndsverk til maksimalt 20 år etter utgiving og innføra krav til registrering etter 5 år
• Ta inn "Fair use" i lovverket
• Resultat og publikasjonar frå offentleg støtta forsking skal vera ope tilgjengeleg (Open Access)

Piratpartiet er oppretta for å styrka brukarane sine interesser på nettet. Det er særleg opphavsretten, og praktiseringa av lovgivinga, som har provosert tilhengjarane. Hovudpunkta i IKT-synet deira har eg kommentert i eit tidlegare blogginnlegg.

Sosialistisk Venstreparti

SV har eit eige hovudkapittel om digitalisering i partiprogrammet (eitt av 17 i alt).

• Alt på ein stad - ein offentleg inngang både for statlege og kommunale tenester
• Full tilgang til eigen informasjon - varsel når nokon ser journalen din
• Felles løysingar for kommune og stat
• Alle tenester som let seg digitalisera, skal gjerast tilgjengelege på nettet
• All offentleg informasjon skal vera tilgjengeleg så sant den ikkje utfordrar personvern, privatliv eller rikets sikkerheit
• Lovfesta nett-nøytralitet
• Arbeida for avskaffing av datalagringsdirektivet
• Felles IKT-arkitektur for skulen
• 100 % el. samhandling basert på felles opne standardar i helsevesenet

SV overraskar stort og er nesten på linje med Venstre når det gjeld eit gjennomtenkt program for IKT. Dei er i det store og heile ganske like Venstre i tilnærminga. Men SV har vore i regjering i 8 år og har hatt ansvaret for kartdata utan å klara å hogga av den gordiske knuten med frigjeving. Det trekkjer ned.

Kristeleg folkeparti

Krf har "Mediepolitikk" som ei overskrift i partiprogrammet, med under-overskrifta "Internett". Dei har elles IKT under andre tema.

• Staten må tilretteleggja IKT-løysingar for kommunane, men kommunane må sjølve velja kva tenester som skal digitaliserast 
• Ansvaret for alle store, statlege IKT-løysingar bør samlast i eitt departement
• Sentralisering av databasar og forvaltning
• Avklaring av redaktøransvaret for nettinnhald (Krfs Internett-politikk handlar i stor grad om å skjerma barn og unge frå skadelen/uheldig innhald på nettet)
• Styrka personvernet i Personverndirektivet
• Fortgang med utvikling og utbreiing av eID

Også Krf overraskar positivt ved å ha eit meir aktivt forhold til IKT-politikk enn mange av dei andre partia. Når ein finles programmet er det likevel klart at partiet har eit litt anstrengt forhold til nettet, og er mest opptekne av å verna folk motall styggedommen.

Framstegspartiet

Frp sitt prinsipp-program er nesten kjemisk fritt for IKT, men i handlingsprogrammet er det lista opp ein del forslag.

• Også IKT-investeringar skal unnatakast handlingsregelen
• Felles innloggingssystem for offentlege tenester knytt opp mot nettbank-innlogging
• Felles innbyggjarportal for alle offentlege tenester
• Overordna ansvar for IKT-politikk (inkl. breibandutbygging) i eitt departement
• Lovbestemt vern av ytringsfridom og anonymitet på nettet
• Kvar enkelt skal kunna bestemma over eigne persondata
• Alle delar av landet skal ha breiband med min. 100 Mbit/s kapasitet

Frp har overraska med ei nokså konsekvent haldning til personvernet med det resultatet at dei stemde mot Datalagringsdirektivet. Det fortener dei honnør for. Dei er elles opptekne av å samla ein del offentlege IKT-funksjonar og -tenester. Dei er det einaste partiet som har talfesta minstekravet til breiband, utan at dei seier så mykje om korleis det skal oppnåast ("alle delar av landet" er også eit litt uklart begrep).

Raudt

Ikkje mykje IKT-politikk å spora i Raudt sitt partiprogram. Eg kan ikkje sjå at IKT er nemnt med eit einaste ord før ein kjem på sluttan av programmet, til temaet "Kultur, media, kommunikasjonsteknologi og idrett".

• Offentleg utbygd  breiband gratis til alle husstandar og arbeidsplassar 
• Støtte til utvikling av prosjektet Skule-Linux
• Avkriminalisera ikkje-kommersiell fildeling
• Forbod mot lukka, proprietær programvare i offentleg sektor
• Stipendordning for programmerarar som utviklar fri programvare
• Arbeida for å halda på nett-nøytralitet
• Redusera vernetida til åndsverk
• Avskaffa datalagringsdirektivet
• Overføring av kontrollorgana for IP og DNS (dvs. ICANN) til FN 

Partiprogrammet er nesten blotta for IKT, bortsett frå det nemnde kapitlet. Det er veldig rart at IKT ikkje blir sett på som ein naturleg del av mange hovudtema (helse og utdanning berre for å nemna eit par). Forslaget om å overføra kontrollen med IP- og DNS-styringa til FN talar for seg. Dei kan umuleg ha sett seg inn i konsekvensane og ha innsikt i den kampen som føregår på dette området, jf blogginnlegget eg skreiv på Vestforsk-bloggen for ei tid sidan: "Bør FN styra Internett?".

Arbeidarpartiet

Taxi-sjåfør Jens Stoltenberg tek kaka, ingen tvil! Men me kan ikkje la AP og Jens sjarmera seg vekk frå realitetane, partiprogrammet må saumfarast for IKT:

• Sikra nett-nøytralitet
• Arbeida for grøne datasenter
• Eit ope og ikkje-diskriminerande Internett
• Norge som eit aktivt land i standardiseringsarbeidet
• Ein innbyggjar - ein journal
• Kvalitetsportal for barnehagane

AP har hatt makta i 8 år og det må telja tungt i vurderinga av forslaga i partiprogrammet. Dei har mellom anna stått i spissen for innføring av Datalagringsdirektivet og har ikkje akkurat rast mot overvakingsskandalen i USA som nyleg er avslørt. Politikken stadfestar eit inntrykk av eit parti som ikkje er spesielt kritisk til overvaking, og som har hatt overvaking som ein sentral del av praktisk politikk sidan siste verdskrig (tenk på avlyttingsskandalen med LO).

Senterpartiet

Senterpartiet har ikkje eit eige IKT- eller digitaliseringskapittel i partiprogrammet. IKT er omtalt under dei enkelte hovudtema.

• Alle skular skal få tilstrekkeleg tilgang til nye læremiddel og oppdatert IKT
• Stimulera til nettbaserte studiar
• Fiberbasert kommunikasjon i heile landet innan 2015

Dette var skuffande tynt! Som venta er det breiband som dominerer IKT-politikken, men at SP ikkje har særleg visjonar ut over det, er ganske skuffande. Partiet var ganske tidleg ute med breibandpolitikk då det passar godt med slagordet om å ta heile landet i bruk. Dei hadde også på eit tidspunkt eit begrep som "digital allemannsrett", eit godt begrep som dei kunne ha gjort mykje meir ut av.

Høgre

Det er lite IKT i Høgres partiprogram, og ikkje nokon systematisk omtale. Mykje av det som står om IKT er også lite forpliktande 

• "arbeide for nett-nøytralitet og åpne løsninger for å sikre konkurranse"
• "Om helse: "innføring av moderne kommunikasjonsteknologi"
• "øke bruken av velferdsteknologi"
• "videreutvikle Altinn og ha som mål at næringslivet bare skal behøve å rapportere samme informasjon én gang til det offentlige"
• "gjøre flere offentlige tjenester tilgjengelig på nett, slik at de kan brukes uavhengig av åpningstider"
• Byggja opp ein plattform for sikker ID og kommunikasjon i stat og kommunar
• Felles IKT-plattform for skulen
• Open tilgang til offentlege data, også kartdata

Høgre sitt partiprogram er nesten fritt for IKT-politiske standpunkt og det som står om teknologi er vagt formulert. Ein må kunna seia at Høgre har tapt seg når det gjeld personvern. Dei har tradisjonelt hatt eit sterkt forsvar for personvernet, men med ja til Datalagringsdirektivet mista dei mykje av truverde sitt. Ikkje rart Georg Apenes melde seg ut av partiet.

Flink pike

"Flink pike" av Gillian Flynn

Ikkje ofte eg les krim, men denne boka har fått så mykje og god omtale at eg vart ganske nysgjerrig. Og boka var verdt å lesa.

Krim er ofte klisjéar. Det er den einsame, drikkfeldige etterforskaren - outsideren som har alle odds mot seg og likevel klarer det. Det blir i grunnen det same om etterforskaren heiter Harry Hole, Varg Veum, Rolf Randen; eller Hanne Wilhelmsen! - det freistar ikkje meg.

"Flink pike" ("Gone Girl" er originaltittelen) av Gillian Flynn er ein annleis krim. Her er det vanlege folk som er hovudpersonane, og det er ein original vri på krimsjangeren. Det er eit ekteskap som er i hovudrollane, og det utviklar seg som ein moderne variant av "Who's Afraid of Virginia Wolf". Ekteskapet som startar så lovande, utviklar seg i feil retning og endar fatalt.

Gillian Flynn er tidlegare journalist og det kan merkast på stilen. Ho er etter mi meining i overkant "flink pike" sjølv, den delen av stilen har eg ikkje så stor sans for. Oversetjinga er også litt merkeleg enkelte stader. For eksempel blir eit (slang-)uttrykk som "ondt godt" brukt, eit uttrykk som ikkje smakar godt. Her ville eit uttrykk som "ille bra" vore betre fordi det faktisk finst i dialektane våre. Andre stader blir f.eks. teksten på eit t-skjorte oversett til eit merkeleg uttrykk. Her ville det vore betre å behalda den engelske teksten.

Eit sentralt tema i handlinga er gåter, eller rebusar. Desse er nok vanskelege å oversetja og ber preg av det. Kanskje ville det vore betre å la dei stå på originalspråket?

Trass i desse skjønnheitsfeila er boka vel verdt å lesa, men eg trur eg ville valt originalspråket.

The Master Switch

I boka "The Master Switch - The Rise and Fall of Information Empires" tek Tim Wu for seg utviklinga av ulike informasjonssystem frå telefon til Internett. Alle tidlegare medieinformasjonssystema fram til Internett har starta som frie og opne system og enda som lukka og kontrollerte (telefon, radio, film, tv, kabel-tv..). Dei har alle vorte pressa inn i den organiserte strukturen arva etter den industrielle revolusjonen. Tim Wus hovudspørsmål er om Internett vil få ei liknande utvikling, frå dagens opne system til eit meir kontrollert og lukka. Han er ikkje spesielt optimistisk med tanke på framtida for nettet, men meiner (sjølvsagt) at den tilsynelatande uunngåelege utvikla mot lukka og kontrollert kan unngåast.

Det som er trua, er ikkje berre den frie talen, men kontrollen av den store brytaren ("At stake is not the First Amendment or the right of free speech, but exclusive custody of the master switch" - Fred Friendly).

Starta med nettverksnøytralitet
Tim Wu er professor ved Columbia Law School og mannen bak begrepet nettverksnøytralitet (frå artikkelen hans Network Neutrality, Broadband Discrimination) og såleis godt rusta til å skriva om dette temaet. Arbeidet hans med nettnøytralitet har vore svært viktig og må seiast å vera avgjerande for dagens lov på området i USA.

Boka gir ein grundig oversikt over utviklinga av sentrale informasjonssystem og Wu er ikkje altfor optimistisk med tanke på utvklinga for nettet.

The Cycle
Vekslinga mellom ope og lukka, som Wu kallar "syklusen" (The Cycle) er viktig å forstå. Det er difor viktig å sjå på den historiske utviklinga for medieteknologiar, men også viktig å forstå korleis informasjonsteknologiar er ulike andre industriar.

Kvar tidsalder og teknologi er spesiell, på den måten at det ofte blir sagt "but this one really is different". Som Tom Stoppard formulerte det i "The invention of love" i 1876 1997 (han skreiv om 1876): "Every age thinks it's the modern age, but this one really is".

Om innovasjon
Myten om "den einsame oppfinnaren" er ein myte utan mykje hald i. Samtidig er det viktig at oppfinnarar har nok avstand til den dominerande teknologien på området. Då Bell arbeidde med konstruksjon av telefonen, var nesten alle andre opptekne av å forbetra telegrafen. Western Union, som hadde monopol på telegrafi i USA, skulle ha tilstrekkeleg ressursar til å gjera nye oppdagingar og føreta ny innovasjon innan området, men avgrensa seg til forbetringar av eksisterande teknologi. Dei var nok også redde for kannibalisering av eige produkt, noko som er ei ganske vanleg frykt (her er det rett å nemna Steve Jobs som framsynt då han argumenterte for iPhone trass i at det ville gå ut over iPod-salet: "If we don't cannibalize [the iPod], someone else will").

Telefon
Då Western Union omsider skjønte mulegheitene med telefon, hyra dei inn Thomas Edison for å laga ein betre telefon enn Bell sin. Kampen stod og vippa mellom monopolisten Western Union og Bell. Vinnaren ville ta alt og taparen døy, slik alle syklusar endar. Dette er i tråd med øknomen Joseph Schumpeter og hans teori om kreativ øydelegging (creative destruction) som det heilt sentrale i kapitalismen.

I staden for eit monopol styrt av Western Union, vart det eit monopol styrt av AT&T, etter kvart som dei uavhengige telefonselskapa vart nedkjempa med ganske brutale middel. Strategien var den same som J. D. Rockefeller brukte i oppbygginga av Standard Oil Company: "Purchase or perish". AT&T rådde grunnen heilt til 1984 då myndigheitene greip inn og splitta opp selskapet. Det er interessant at dette starta med Nixon-administrasjonen og vart fullført av Reagan.

Seinare har AT&T i det stille samla kreftene og gjennom oppkjøp av tidlegare Baby Bells nesten reetablert det gamle monopolet.

Radio
Radioen gjekk gjennom ei liknande utvikling som telefoni. I starten var radioen eit tovegs kommunikasjons-apparat; den kunne både motta og senda. Ved utgangen av 1924 var det selt meir enn 2 mill. radioar med kringkastingsfunksjon! Etter kvart fekk selskapet Radio Corporation of America, RCA, monopol på radiokringkasting over heile USA. RCA var finansiert av private midlar, ulikt den europeiske statskontrollerte radioen.

BBC representerte ei heilt anna utvikling enn den amerikanske og var ei monopolkringkasting frå starten. Likevel kom BBC, trass den elististiske tilnærminga, nærmare dei utopiske draumane om radio som undervisar og oppdragar ("dannelsesinstrument"), idear som rådde i starten ikkje minst i USA. BBC-modellen vart kopiert av mange europeiske land. Først på 1980-talet vart monopolet oppheva og radiolisensar frigitt også til kommersielle aktørar.

Ei rein samanlikning mellom Storbritannia og USA vil likevel bli feil. USA er eit veldig kontinent, med dei utfordringar det fører med seg for denne typen teknologiar.

Film
Den første filmindustrien vart bygt på austkysten, med New York som sentrum. Det etablerte seg eit kartell basert på patentar eigd av Edison, Eastman Kodak og andre. Dette kartellet, med Thomas Edison i spissen, kontrollerte alt av filminnspelingar og også import. Dei forbaud mellom anna langfilmar for å halda prisane nede, og dei forbaud import av europeiske filmar. Ei slik styring av innhald og kveling av kreativ utvikling er viktig å hugsa på i diskusjonen om kontroll og sensur i informasjonsalderen.

Filmindustrien i Los Angeles (Hollywood) vart etablert der for å komma lengst muleg unna filmtrusten og deira søksmål! Los Angeles var framleis litt i "ville vesten", og nye filmskaparar med Adolph Zukor i spissen bygde etter kvart opp ein omfattande filmindustri som tok knekken på det tidlegare Edison-styrte filmmonopolet. Med oppkjøp av kinoar i stor stil utvikla det seg eit nytt kontrollerande system, eit system med full vertikal kontroll frå produksjon til framvising.

TV og kabel-tv
TV hadde ei anna utvikling i USA enn radio (og telefoni). Her brukte RCA alle middel for å få myndigheitene til å halda igjen og ikkje sleppa til konkurrentar. Det klarte dei slik at RCA fekk god tid på seg til å førebu satsinga på fjernsyn.

Kabel-tv var ein klassisk disruptiv teknologi som bygde seg opp på 1970-talet. Med god hjelp frå Nixon-administrasjonen fekk kabel-tv lov å utfordra dei mektige tv-selskapa (ABC, CBS, NBC). Ted Turner var mannen som såg potensialet og som bygde opp imperiet CNN basert på kabel-tv. Frå starten av var kabel-tv innretta på nisjer. Men snart vart det "alt for alle", med eit utal nisjekanalar. Resultatet vart ei sterk fragmentering av tilbod og sjåargrupper.

Cass Sunstein, jusprofessor ved Harvard og tidlegare CIO i Obama-administrasjonen, har kritisert denne fragmenteringa og særleg trekt fram Internett som eksempel på ei farleg utvikling. Fragmenteringa er i følgje Sunstein ein trussel mot det frie samfunnet og ein fare for demokratiet. Folk kan lukka seg inn i informasjonskapslar og dyrka sine skrudde haldningar heilt utan motførestillingar. Med 22. juli 2011 framleis sterkt i minnet, er det ikkje vanskeleg å sjå at kritikken har mykje for seg.

På den andre sida kan det også argumenterast med at kabel-tv, og seinare Internett, ikkje har skapt ny fragmentering, men heller oppheva den kunstige idéen om eit felles folk med like interesser som radio og tv i stor grad var bygde på. Idéen om massemedia var på mange måtar kunstig og tilslørande. Det nådde høgdepunktet i 50- og 60-åra, i Norge eit tiår eller to seinare. I 1956 såg 83 % av amerikanske tv-hushaldningar Elvis Presley opptre på Ed Sullivan Show!

Kabel-tv, og seinare Internett, var såleis meir ein motrevolusjon enn ein revolusjon.

Internett - kva så?
Internett representerte ein (mot-)revolusjon, både teknologisk, men også organisatorisk. Illustrasjonen under viser skilnaden mellom eit linjesvitsja og eit pakkesvitsja nettverk. Dei tradisjonelle telekom-selskapa var baserte på linjesvitsja nett, medan Internett var basert på eit pakkesvitsja nett. Her er det ikkje den teknologiske skilnaden som er mest interessant, men kva den teknologiske skilnaden betyr for den organisatoriske kontrollen over nettverket. Det var ikkje rart AT&T, og andre telekom-selskap, avfeia pakkesvitsja nettverk som tull. Dei såg straks at det ville bety langt vanskelegare kontroll over nettverket enn det dei hadde. Det sentraliserte nettverket gir store mulegheiter for kontroll for den som sit sentralt. Eit pakkesvitsja nettverk er vanskelegare å kontrollera.

Tim Wu brukar den katastrofale fusjonen mellom America Online (AOL) og Time Warner til å kasta lys over spesielle trekk ved Internett. På papiret såg ekteskapet mellom superdistributøren AOL og innhalds-leverandøren Time Warner ut til å vera bortimot genial. Massiv distribusjon for massivt innhald. Men prinsippet om nettnøytralitet gjer det svært vanskeleg å låsa kundane inne, og konkurransen med alle andre tilbydarar på nettet blir tilsvarande hard. Det er dette som plagar dagens mediekonsern; korleis skal dei klara å ta betalt for noko folk har vant seg til er gratis? I ei verd med millionar av gratis YouTube-videoar skal det godt gjerast å ta betalt for video.

Wu brukar vidare Apple og Google som eksempel på ulike utviklingsscenario for nettet. Selskapa er motsatsar ved at Apple representerer det lukka og kontrollerte der Google står for det opne og til ein viss grad ukontrollerte. Google kan også ha sine problematiske sider, men er i det store og heile meir tru mot dei opprinnelege ideala for Internett. Google sin hovudforretning, søk, Google si hovudforretning er annonsar på nettet, drive fram gjennom søk, og denne verksemda står og fell på eit ope nett.

Men Tim Wu er klar på at dei industrielle strukturane som har forma dei tidlegare medieteknologiane også har begynt å visa seg i utviklinga av Internett. Syklusen er i ferd med å dreia også her.

Kva kan gjerast for eit fritt og ope Internett?
Ein annan sterk forsvarar for det opne nettet er Sir Tim Berners-Lee, mannen bak web-en. Han har ved fleire høve peikt på den viktige opne strukturen for Internett. Han kunne ikkje sjølv ha utvikla WWW utan denne opne strukturen. Han trengde ikkje spørja nokon om lov til å laga WWW-systemet på toppen av nettet - det er ei av dei grunnleggjande og mest verdifulle sidene ved Internett.

Tim Wus argumenterer for bruk av ulike separasjonsprinsipp for å bevara eit fritt og ope Internett. Separasjonsprinsippa kan på mange måtar sjåast på som ei næringslivsregulering basert på maktfordelingsprinsippet (lovgivande, utøvande og dømmande). Prinsippa kan grovt sett delast i tre:

1. Tidsavgrensa separasjon (temporal separation)
   Unge, nystarta bedrifter må få eit visst vern frå å bli skvisa ut av marknaden eller overtekne av eldre og større bedrifter.
2. Separasjon mellom marknader, funksjonar og/eller plattformer
   Dette prinsippet kan synast vagt, men målet er å hindra monopol som omfattar heile informasjonområde og -plattformer. Integrasjonen av Western Union og Associated Press skapte i si tid eit totalt monopol innan nyheitsformidling i USA. AT&T hadde eit suverent monopol innan telefoni (på same måten Televerket her i landet). Bell-systemet sitt monopol var av ein dimensjon som ga dei full kontroll over eit veldig omfattande område med mange marknader.
3. Regulatorisk separasjon
   Utfordringa er å skapa ein sunn og balansert avstand mellom myndigheiter og industri. Den første læresetninga her, i følgje Wu, er at "skal ikkje" er betre enn "bør" som reguleringsprinsipp. "Du skal ikkje drepa" er langt tydelegare og absolutt enn "du skal elska naboen som deg sjølv".
   
   Meir hardhendt regulering i form av oppdeling av konsern, stopping av store fusjonar osv. må til for å hindra maktkonsentrasjon og monopoldanning. Her meiner Tim Wu at myndigheitene må bli hardare i klypa. Og så må ein også læra av historia, framfor alt AT&T som fekk halda på monopolet altfor lenge (70 år!) og som har fått lov å samla seg etter oppsplittinga.

Tim Wu meiner at mykje av dette alt er bakt inn i dagens lovverk og at det slik sett ikkje er nødvendig med nye lover. Men handhevinga av lovene må bli tydelegare og ein må tora å bruka sterkare verkemiddel for å hindra konsentrasjon og monopoldanning. Han meiner vidare at det er Storbritannia og Australia som har komme lengst i gjennomføringa av desse prinsippa. 

This time is different, or?

Til slutt spør Wu om det verkeleg er annleis denne gongen. Er det noko spesielt med Internett som gjer at det vil motstå press mot kontroll og lukking? Boka er ein gjennomgang av historia som viser at fri konkurranse har vore eit unnatak i tidlegare medieteknologiar og at lukka system med kontroll av få har vore standarden. Tim Wu er nokså klar på at Internett ikkje er eit unnatak og at utviklinga her godt kan gå i same retning som andre medieteknologiar. Det må difor ei aktiv haldning til, både hos politikarar og folk flest, for å hindra at noko liknande skjer med nettet.

"The Master Switch" er ei viktig bok. Den er ein grundig dokumentert gjennomgang av utviklinga for tidlegare informasjonssystem som grunnlag for påstanden om at Internett ikkje er noko heilt nytt som er immunt mot denne typen utvikling mot kontroll og lukking. 

Er VPN trygt?

Foto: Cubicgarden (CC BY-NC)

Avsløringar av NSA si omfattande overvaking av nettet, frå varslaren Edward Snowden, har ført til uro om kva som er trygt eller ikkje. I ein del avisoppslag i forrige veke vart det påstått av VPN (Virtual Private Network) måtte sjåast på som usikre tenester. Eg har skrive eit blogginnlegg på Vestforsk-bloggen for å prøva å oppklara.

Andre aktuell lenker om temaet_
NSAs XKeyScore-program
Blogginnlegg på BestVPN.com om NSA Prism-programmet og tilrådde VPN-løysingar.

Oppdatering 29.09.2022:

Her er også ein oversikt over aktuelle VPN-løysingar (i USA). 

Hugs at med ei VPN-løysing stolar du fullt og heilt på tilbydaren av tenesta. Ikkje gå ut frå at ei slik løysing er 100 % trygg med tankt på personvern.

Android 4.3 med nytt liv til Nexus 7

Googles nettbrett Nexus 7, produsert av Asus, var ein av fjorårets store positive overraskingar. Endeleg nokon som kunne ta opp kampen med Apple på nettbrett. Det vart då også kåra til Editor's Choice i PCMag. Det same vart oppfølgjaren som kom nett no.

Eg kjøpte brettet kort tid etter at det kom i sal i fjor og var veldig godt fornøyd. Men som dei fleste andre Nexus-eigarar har eg opplevd ei gradvis forverring i respons og før siste Android-oppgraderinga var det verkeleg ille. Ulike operasjonar kunne ta veldig lang tid og det vart mykje venting.

Android 4.3 vart lasta ned i går og voila! - det var som å få nettbrettet på nytt. Det er kanskje litt tidleg å seia at brettet er redda, men oppgraderinga ser veldig lovande ut. Borte er den frustrerande tregheiten og ventinga på at ting skal skje. Nettbrettet kjennest like "friskt" ut som då det var nytt.