Forbod mot kryptograving i Norge

Bitcoin-sikring i Dale (Foto: Svein Ø.)

Raudt har kasta seg på populist-bølgja mot kryptograving og har lagt fram forslag i Stortinget om forbod mot denne typen aktivitet i Norge. Subsidiert ønskjer dei at slike datatenester ikkje skal nyta godt av redusert el-avgift. For ordens skuld brukar eg bitcoin-graving heretter, sidan det i all hovudsak er den kryptovalutaen det er snakk om.

Det er nesten unison oppslutning blant dei politiske partia om at bruk av elektrisk kraft til bitcoin-graving er sløsing med energi som burde vore forbode, eller i det minste ikkje nyta godt av redusert el-avgift. Det er kanskje berre Venstre som har vist eit meir nyansert syn på saka. Eg er usikker på om det berre gjeld Sveinung Rotevatn eller om partiet også er på linje med han i dette spørsmålet.

Eg sende ein epost til forslagsstillar Sofie Marhaug, Raudt, for å prøva å opplysa om at denne saka ikkje er så enkel som den kan sjå ut til ved første augekast. Her er eposten:

Hei!

Eg les i e24.no at Raudt vil ha forbod mot energibruk til kryptovaluta, subsidiert bortfall av elavgift-rabatt. I artikkelen kjem det fram fleire moment som tyder på at det er ein del misforståelse kring temaet, og det er uheldig om lovgiving blir basert på det.

Eg arbeider som forskar ved Vestlandsforsking i Sogndal og har følgt Bitcoin og kryptovaluta sidan 2011. I tillegg til publisering av mange vitskaplege artiklar underviser eg også i temaet ved Høgskulen på Vestlandet. I fjor søkte over 200 studentar opptak på kurset og det var det desidert mest populære valfaget ved HVL.

Energispørsmålet er viktig, men også langt meir komplisert enn du og dei fleste politikarane gir inntrykk av. Det er ikkje plass til omfattande utgreiing i denne eposten, men la meg berre nemna nokre punkt:

1. Energibruken er for å sikra Bitcoin (ev. blokkjedesystemet) og ikkje først og fremst for utvinning. Utvinning av nye bitcoin kunne vore gjort nærmast utan bruk av energi. Til meir energi som blir brukt, til sikrare er systemet.

2. Bitcoin er eit svar på finanskrisa og den skakkøyrde økonomien globalt. Det er difor veldig rart at den største motstanden mot kryptovaluta er å finna på venstresida. Eg oppfattar Raudt som realistar meir enn idealistar, og Bitcoin er ein pragmatisk måte å adressera dagens enormt problematiske finansielle verd på. Kva er Raudt sitt realistiske forslag her? Så langt eg kan sjå, har situasjonen stadig vorte verre, ikkje betre. Og det trass i svært omfattande regulering.

3. Bitcoin-graving er svært konkurranseutsett slik at det berre er den billegaste energien som vil bli brukt. Med dagens høge straumprisar er det ikkje lønnsamt å driva slikt gravearbeid i Norge, i alle fall ikkje i Sør-Norge. Bitcoin konkurrerer ikkje om straumen anna enn der den frå før er billig, der det med andre ord er overflod av energi.

4. Bitcoin kan bli løysinga og ikkje problemet på det grøne skiftet. Det høyrest kontra-intuitivt ut, men forklaringa er at for å kunna byggja ut store mengder fornybar energi, noko som er nødvendig for å fasa ut fossil energi, må det inn lastbalanserande tiltak i nettet. Den fornybare energien vil stort sett vera i form av sol og vind, og vil ha store svingingar i produksjon ("null til hundre" i løpet av kort tid). Me kan ikkje byggja ut eit energinett som kan takla dei veldige toppane, og her kjem Bitcoin inn som eit muleg balanserande verktøy. Bitcoin-graving kan skje når det er stor overproduksjon og kan strypast eller stengjast ned når det er lite produksjon. Dette har alt fått ein del omfang i USA og blir kalla "demand response".

5. Til slutt nytteperspektivet. Bitcon er ikkje nyttig for deg og meg i dag, anna enn som muleg verdioppbevaring. Men for folk utan tilgang til banktenester, eller der det plutseleg blir ein enormt trykk på bankane (Ukraina, Russland, Afghanistan ++) vil bitcoin kunna bli ei redning. Det er ikkje utan grunn at afrikanske, asiatiske og sør-amerikanske land er der Bitcoin-bruken  veks mest.

Eg håpar dette kan bidra til ein meir opplyst debatt om saka. Eg vil elles tilrå "Den vesle boka om Bitcoin" som ei god og lettlesen innføring i temaet.

Mvh

Svein Ølnes, Vestlandsforsking

(For ordens skuld vil eg opplysa om at eg eig bitcoin)

Bjørn Stærks hest til venstre..

Bjørn Stærk har sett seg på sin høge hest og langar ut mot både Bitcoin, blokkjede og meg i ein ny kommentar i Morgenbladet 10.03.2022: "Blokkjedeentusiastene snakker som Trollmannen fra Oz" (bak betalingsmur). Ingressen er "Ikke la deg bløffe. Det som gjemmer seg bak teppet, er bare en sær ideologi og en drøm om å bli rik". Hovudpunkta elles i BS' kommentar:

• Blokkjedeentusiastar er aggressive i kritikk mot teknologien arresterer fort dei som prøver seg på det
  
  
• "troen på at teknologi er en løsrevet og ustoppelig kraft som på egen hånd fører oss frem mot en bedre fremtid."
  
  
• "Noe som burde vært et politisk valg – hva slags penger ønsker vi? – blir gjort om til en uunngåelig utvikling som du bare har å godta."
  
  
• Han går deretter laus på meg og det han meiner er uredeleg rolleblanding sidan eg ikkje opplyser (i lesarinnlegg) at eg eig bitcoin/kryptovaluta
  
  
• Visjonen bak Bitcoin er en verden hvor penger er utenfor sentralbankenes, politikernes og rettsvesenets kontroll. Beskyttelse mot tyveri, kamp mot hvitvasking, økonomiske sanksjoner mot aggressive stater? Ikke i en bitcoinverden.
  
  
• Lovverket og domstolene skal erstattes med programvare. Dette har en del uhyrlige konsekvenser som jeg skal komme tilbake til en annen gang. Uansett er det en sær ideologisk visjon.
  
  
• Blokkjeden er ikke en teknologi som åpner døren til utallige spennende muligheter, slik internett gjorde, men snarere den teknologien du sitter igjen med etter at du, av ideologiske grunner, har lukket alle andre dører. 

Og her er tilsvaret mitt (som Morgenbladet dessverre ikkje publiserte samtidig med BS' kommentar fordi eposten frå meg til debattredaktøren hamna i spam-filteret):

Svart-kvitt om Bitcoin

Svein Ølnes, seniorforskar ved Vestlandsforsking

Eg må ha treft eit ømt punkt hos teknologispaltist Bjørn Stærk sidan han verkeleg tek fram storslegga i vekas kommentar. I Bjørn Stærks verd er det ikkje rom for nyansar. Alle som promoterer blokkjeder og kryptovaluta meiner at teknologi er ei lausriven og ustoppeleg kraft som på eiga hand fører oss fram til ei betre verd. Vel, eg trur ikkje det, og er kritisk til mykje teknologi, også innan kryptovaluta. Men Bjørn Stærk inviterer ikkje til dialog, han hamrar laus og eksponerer ei svart-kvitt-haldning som stengjer for interessant og opplysande meiningsutveksling. Det er synd, for det er mange interessante dimensjonar også ved dagens pengepolitikk som fortener diskusjon, ikkje minst kor politisk styrt den faktisk er, og kor store fordelar du har ved å vera nær pengekjelda («Cantillon-effekten»).

Han hevdar eg driv uredeleg rolleblanding sidan eg både forskar på Bitcoin og blokkjedeteknologi og i tillegg investerer i bitcoin. Han insinuerer at eg vil ha økonomiske fordelar av dette samtidig som han frikjenner meg for økonomisk motiv. Eg blir ikkje heilt klok på kva han meiner. Det som derimot er uredeleg, er å påstå ting eg ikkje har sagt, som at me alle skal bruka Bitcoin.

Det verkar som Stærk meiner entusiasme er eit dårleg utgangspunkt for ein forskar. Kan ein klimaforskar vera medlem av ein klima- eller miljøorganisasjon, eller er det ei uheldig rolleblanding? Bør klimaforskaren alltid opplysa om organisasjonane hen er medlem av, i alle lesarinnlegg og andre publikasjonar? Kan ein økonom som også har euro eller dollar uttala seg om valutaspørsmål utan å oppgi beholdningen sin?  Sjølv oppgir eg alltid at eg har investert i kryptovaluta i forelesingar, kurs, seminar og liknande. Eg gjer det ikkje kvar gang eg skriv lesarinnlegg, som her i Morgenbladet, men kanskje eg må utstyra dei framtidige innlegga mine med ein lengre byline eller faktaboks der eg listar opp investeringane mine?

Bjørn Stærk har store problem med Bitcoin og andre opne blokkjeder fordi dei ikkje er under politisk kontroll. Ut frå det argumentet bør han også ha problem med Internett, noko det ikkje verkar som han har. Sist eg sjekka, var heller ikkje Internett underlagt politisk kontroll. Faktisk er styringa av nettet og Bitcoin ganske like i forma, som dei opne systema begge er.

Bjørn Stærk er ikkje i tvil om Bitcoins visjon; det er liberalistisk anti-politikk. Men Bitcoin har ikkje noko visjons- eller policy-dokument. Bitcoin er ulike ting for ulike folk. Det er kanskje ei overvekt av liberale og liberalistiske synspunkt i vestlege land, men den sterke veksten i bruken av bitcoin i afrikanske, asiatiske og sør-amerikanske land viser at politisk syn er mindre viktig enn praktisk nytte.. Det kan Bjørn Stærk og andre få meir informasjon om ved å delta på årets Oslo Freedom Forum 23.-25. mai i år der Bitcoin er blant hovudtema.

 

Venstresida misforstår Bitcoin

Lesarinnlegg i Klassekampen 05.03.2022. Dessverre endra Klassekampen tittelen til "Venstrasida forstår ikkje noko av bitcoin". Den tittelen er meir polariserande og unødvendig konfronterande - det var ikkje bra!

Dei tok også ut avsnittet om Canada for å få plass i papiravisa. Det siste var ok og noko dei spurde meg om.

Venstresida misforstår Bitcoin

Det er veldig synd at venstresida avviser Bitcoin, nærmast på autopilot, som Hege Skarrud i Attac også gjer i ein artikkel i Klassekampen 3. mars. Ho sausar saman mykje i denne artikkelen, men eg vil her konsentrera meg om Bitcoin. Det betyr at NFT og andre «ville ting», og her er eg faktisk einig med Skarrud, blir utelate. Det eksisterer knapt på Bitcoin-blokkjeda.

Finanskrisa
Bitcoin var eit svar på finanskrisa som Skarrud er inne på. Filosofien bak Bitcoin byggjer på dei same idéane Internett vart bygt på; eit system som skal vera svært vanskeleg å stoppa fordi det er konstruert så desentralt som muleg. Dessverre har Internett utvikla seg til eit sentralisert mareritt, og det er her Bitcoin går tilbake til utgangspunktet og prøver å laga eit system som skal unngå den same utviklinga. Når Skarrud snakkar om nokre få aktørar som har stor makt over Bitcoin, avslører ho at ho ikkje forstår systemet. Makta i Bitcoin er fordelt mellom mange aktørar og er uavhengig av kor mange bitcoin ein eig. Ein kan ikkje kjøpa seg innflytelse over systemet, i motsetnad til dagens ordinære finanssystem. 

Bitcoin-sikring, ikkje utvinning
Utan å gå for langt inn i tekniske detaljar er energibruken heller ikkje for å utvinna bitcoin, men for å sikra systemet. Til meir energi som blir brukt, til sikrare er systemet. Nye bitcoin er godtgjersle til aktørane som sikrar systemet. Mange blir tiltrekte Bitcoin og andre kryptovalutaer for å bli rike, det er ikkje grunn til å leggja skjul på det. Men som den indisk-fødde Silicon Valley-entreprenøren Naval Ravikant har uttalt: 

«Bitcoin is a tool for freeing humanity from oligarchs and tyrants, dressed up as a get-rich-quick scheme.»

Protestane i Canada
Skarrud latterleggjer indirekte lastebil-protestane i Canada, men det er det liten grunn til. Dei voldsomme reaksjonane frå Canadiske styresmakter på ein fredeleg demonstrasjon er vanskeleg å forstå og også akseptera. Styresmaktene var raskt ute med å klistra «vaksinemotstand» og «høgrekrefter» til demonstrantane for å få aksept for innføring av unntakslover. Dessverre var venstresida igjen på feil side, slik også Kari Elisabet Svare gjorde greie for i eit lesarinnlegg i denne avisa 12. februar.

Energispørsmålet
Energispørsmålet er sentralt og fortener brei diskusjon. Men den må baserast på kunnskap og ikkje på moralsk forarging. Å rekna ut energibruken pr. transaksjon er ei feilkopling. Talet på transaksjonar påverkar ikkje energibruken i Bitcoin, og dessutan må Bitcoin sjåast på som eit oppgjerssystem liknande Noregs Banks oppgjersystem. Oppgjerssystemet bør ikkje brukast til betaling for kaffi eller andre småbeløp. Til slike betalingar finst det eit tilleggssystem kalla Lightning Network. Der brukar ikkje ein transaksjon meir energi enn ei epostmelding, men systemet blir likevel sikra av Bitcoin som oppgjers- og hovudsystem.

Det gjeldsdrivne forbrukarsamfunnet
Til slutt nokre ord om dagens gjeldsbaserte forbrukssamfunn me lever i. Eg er ikkje mellom dei som i utgangspunktet er tilhengjar av den austerriksk økonomimodellen og svermar for ein ny gullstandard, men samtidig meiner eg at dagens økonomiske modell på ingen måte er berekraftig. Og eg ser heller ikkje at Attac synleggjer dette problemet. Me har målt oss inn i eit hjørne økonomisk sett der det blir gale uansett kva som blir gjort. Sentralbankane er tøffe i trynet og varslar heving av rentenivået, men med den enorme gjelda som er bygd opp, vil det fort kunna føra til økonomisk tilbakegang og resesjon. På den andre sida truar inflasjonen stadig meir. Bitcoin løyser ikkje desse problema, men eg er veldig glad for at det finst eit uavhengig, alternativt økonomisk system.