tirsdag 11. februar 2014

eForvaltningskonferansen 2014 - dag 1

eForvaltningskonferansen 2014 er den sjuende i rekka. Konferansen er eit samarbeid mellom LO-forbunda Fagforbundet, NTL, El & IT og avd. for forvaltningsinformatikk ved UiO.  Årets konferanse går 11. og 12. februar og her er mine observasjonar frå den.

[Litt interessant at dei ikkje har kasta seg på nyord-bølgja og døypt den om til Digitaliseringskonferansen, men det namnet har kanskje Difi rett på? eForvaltning høyrest plutseleg litt gammaldags ut, nesten som EDB.]

Presentasjonane finst på www.fagforbundet.no/ska

Fredrik Oftebro, nestleiar NTL:
NTL er sjølvsagt opptekne av regjeringsskiftet som har skjedd. Dei set si lit til at den nye regjeringa vil vidareføra den ambisiøse digitaliseringsprogrammet den raud-grøne regjeringa la opp til. Han er difor spent på å høyra statssekretær Paul Chaffey fortelja meir om det.

Tidstjuvar har vorte eit sentralt begrep for statsråd Jan Tore Sanner, og det er umuleg å ikkje kopla dette til digitaliseringsarbeidet. Men også mål- og resultatstyringa bør under lupa. Oftebro viser til professor Anne Lise Fimreite som peiker på at måla frå dei enkelte departementa blir sette ut frå snever sektortenking. Ein annan problemstilling er om kravet til rask gjennomføring kan gå på kostnad av politiske prosessar.

Paul Chaffey, statssekretær i KMD:
Regjeringas moderniseringsagenda: Fornya, forenkla og forbetra
- leiing og gjennomføringskraft
- fjerna tidstjuvar
- enklare plan- og byggjesakprosessar
- digitalisering

Interessant konferanse fordi her er det folk som ikkje berre er opptekne av teknologi, men også kva teknologien gjer med oss og kva me kan bruka den til.

Kommunereform står ikkje i overskriftene, men det er heilt klart eit område den nye regjeringa vil bli målt på.

1. Leiing og gjennomføringskraft
Naturleg å begynna her; for får du ikkje til dette, får du ikkje til resten.
Regjeringa starta med å oppretta det nye Kommunal- og moderniseringsdep., eit uttrykk for at leiing og gj.føringskraft er viktig på høgste hald.

Færre og tydelegare mål. Dei siste 10 åra har talet på mål i tildelingsbreva vorte dobla. Har vi difor fått dobbel så god forvaltning? Nei!
Målet er å redusera talet på mål

Tydeleggjera leiarane sitt ansvar og handlingsrom.

Gjennomgang av DIFI. Naturleg å ta ein slik gjennomgang både fordi DIFI har eksistert i 5-6 år og fordi overliggjande strukturar er endra.

Eitt av måla med gjennomgangen er å utvikla ein betre leiarplattform, og her er teknologi/IKT sentralt. Det kan verka opplagt, men det er det ikkje på alle nivå. Ofte er det IT-leiar som blir sendt dersom verksemdsarkitektur skal diskuterast..

2. Fjerna tidstjuvar 
Identifisera rutinar og reglar som fører til dobbeltarbied eller unødvendig arbeid.
Klart språk i staten vil bli vidareført. Her er det mykje å ta tak i. Vil også ta tak i lovtekstar som utgangspunkt både for forskrifter, rettleiarar og generelle tenestebeskrivelsar.

Har bedt underliggjande etatar å rapportera om forenklingar som er gjennomførte siste år.

3. Enklare plan- og byggjesaksprosessar
Dette punktet sa ikkje Chaffey noko særleg om.

4. Digtitalisering
Ny eforvaltningsforskrift som seier at digitalt førsteval er standard og at det krevst reservasjon for ikkje å motta kommunikasjon frå offentleg sektor digitalt.
Så er det mykje arbeid som må gjerast for å følgja opp intensjonen med forskrifta. Eitt av dei viktigaste stega er sikker digital postløysing.

Kommunesektoren er sentral i digitaliseringa, det er dei som har mest kontakt med innbyggjarane. Det har vore ei positiv utvikling dei siste åra med meir samarbeid, og KommIT-initiativet frå KS verkar lovande.

Enkelte sentrale problemstillingar:
- Difis rolle: Må sjå på rollefordeling. Kven er rådgivar i statleg sektor på innovasjonsprosessar? Er det Difi, er det Innovasjon Norge, er det andre? Korleis blir Difis rolle fylt når det gjeld leiarutvikling?

- Prioritering av IT-prosjekt: Kva prosjekt skal flyttast fram? Det er i statsbudsjettet slike prioriteringar skjer. Men er prioriteringsmekanismane for IT-prosjekt gode nok?

- Finansiering av felleskomponentar: For sterke sektorinteresser kan føra til underfinansiering av fellestiltak.

- Finna gevinstar og henta dei ut (gevinstrealisering). Ofte blir store IT-prosjekt godt dokumenterte innleiingsvis, men på gevinstsida smuldrar det ofte bort.

Politisk organisering:
Departementsnivå: Her er det etablerte strukturar og felles fora.
Statssekretærutval som blir leia av Paul Chaffey. Utvalet sitt område er snevra inn til IT.
SKATE på etatsnivå (etatsleiarar som møter og diskuterer IKT-problemstillingar). Bør delta på toppleiarnivå!

- Spørsmål om IT-planar på nasjonalt nivå og Difis roll
Ønskjer seg eit tydelegare Difi på rådgiving i IT-spørsmål som går på tvers.

- Spørsmål om forholdet mellom SKATE og statssekr.utv:
Forholdet mellom SKATE og statssekretærutvalet: Ingen formelle strukturar. Eksisterande organisasjonar og strukturar bør vera hovudregelen, utval av typen SKATE og statssekretærutval er nødvendige møteplassar for å løfta opp problemstillingar som kan falla mellom stolar.

Vidar Lødrup, direktør for kunnskapsleiing, Abelia
Abelia er 4. største NHO-forening.

Viser til område der staten har sleppt opp taket og deregulert: telekom, energi, luftfart og post og dei store endringane som har følgt på desse områda.
- auka effektivitet og kvalitet
- nye marknader er etablerte
- internasjonalt konkurransedyktige norske næringslivsaktørar

Kva seier Abelia sine medlemmer:
- ønskje om å konkurrera om å levera dei mest innovative løysingane
- meir fokus på behov enn på definerte løysingar
- meir fokus på korleis innkjøpa blir gjennomførte og at avgrensingane i regelverket i mindre grad blir problem
- meir kompetanse om off. innkjøp både hos kjøpar og leverandør
- tempo er særleg viktig for IKT-innkjøp

Har offentleg sektor det for godt slik at motivasjon for endring i mange tilfelle ikkje er er reelle?

Mange grunnar til at større IKT-prosjekt ofte blir mislykka:
- for mange prosjekt på same tid
- testar ikkje ut måla
- manglande/for dårleg leiing
- manglande risikostyring
- mistar fokus på det som skal oppnåast

Mandatet for den nye produktivitetskommisjonen:

" Kommisjonen bør også sjå på teknologi som grunnlag for endringar..."

Men er det ikkje det som er hovudpoenget? Kan verka som det er slengt på i ein bisetning..

Viktig for å lykkast med digitalisering:
- systematisk endringsleiing
- rammevilkår som gjer det muleg å vera innovative
- IKT som både drivar og muleggjerar for produktivitet

Kirsti Kierulf, leiar for KommIT:
Samordning i kommunesektoren: Arbeidsgrupper og nettverk
Saomordning stat/kommune: medl. av styringsråd

Altinn skal brukast som plattform også i kommunesektoren. Viktig med gjenbruk, kan spara sektoren for ca 750 mill. kr [tal henta frå?]
Betre innsikt og styring av IKT-bruken
- kommunar må gå saman om drift og utvikling av IT [men det har dei vel i stor grad alt gjort?]
- Oslo kommune kan frigjera ca. 50 årsverk innan plan- og byggjesak berre ved å forenkla og digitalisera garasjebygg-saker
- alle kommunar kan ikkje gjera alt på eiga hand

KommIT har 7 personar i sekretariatet, men det er over 200 personar som arbeider i ulike arbeidsgrupper.
- både store og små kommunar er viktige

Mål for 2014
Samordning i kommuneektoren
- arkitektur
- SvarUT ver. 2
- eDialog

Samordning stat/kommune
- arkitektur
- SvarUT, Altinn og Sikker post skal hengja saman
- ByggSøknad med SvarUT
- Skule - integrasjon mappe og læremiddel
- Helse
- Noark5

Auke kommunal IKT-kompetanse
- kompetanseplattform (kurs.kommit.no)
- prosjektstøtte verktøy (prosjekt.kommit.no)
- gevinstrealisering
- IKT kostnads- og modningsanalyse

Felles kommunal IKT-arkitektur
- må sjå på IKT-arkitektur på same måten som annan basis-infrastruktur (vatn, straum, kloakk)

Nasjonale felleskomponentar
- Folkeregister
- Einingsregisteret
- Matrikkelen
- Altinn
- ID-porten

Prosjektportal for felles metodikk og kunnskap om prosjektgjennomføring.

Fem digitale tips:
- spør kven som har ansvaret for digital leiing
- bruk KommIT-metodikk
- KS SvarUt (sjå video på kommIT-sidene)
- arbeid i prosjektportalen
- digitaliser med kunnskap

Elin Kristine Fjørtoft, Difi:
Korleis står det til med digitalisering?
- delen av tenester som er elektronisk tilgjengelege framleis låg, og liten auke dei siste tre åra

Nasjonal IT-styring
- Digit-utvalet føreslo ein sektorovergripande prosjektorganisasjon og ein digitaliseringsdirektør

Fleire digitale tenester
- innan 30.06.14 skal alle søknader, skjema og rapporteringar med volum > 5000 vera digitraliserte
- innan 30.06.15: volum 3-5000
- ikkje tidsbestemt: meir avanserte tenester

Danmark
- digitaliseringsbølgjer
- obligatoriske løysingar for brukarane
- eige kval.sikr.regime for alle IT-prosjekt over 10 mill. DKK
- open oversikt over utviklinga av desse prosjekta

Storbritannia
- Major Projects Authority som kval.sikr. og følgjer opp større prosjekt
- MPA etablerer også "Centers of excellence" i verksemdene
- Kompetanseakademi på Oxford-univ. for leiarar

Norge
- Utgreiingsinstruksen med rettleiar (FAD)
- Regelverk for øk.styring i staen
- +++ (mange pålegg og råd frå mange ulike etatar

Kva bør prioriterast framover?
- Solid infrastruktur
- Fleire og betre digitale tenester
- Innbyggjarane må ta tenestene i bruk

Dag Wiese Schartum, professor UiO, avd. for forvaltningsinformatikk
Teknologisk
Eit reint teknologisk perspektiv på digitalisering blir for snevert
- korte fristar for "digitalisering" kan invitera til feil

Juridisk
Å sjå på lovgivinga som eit hinder for digitalisering, blir også feil. Forvaltninga er i stor grad rettsleg styrt, gjennom lover og reglar, vedtekne etter demokratiske prosessar.

Lovmessige hinder kan også vera ønskjeleg: det er ikkje alltid det skal vera fritt fram for enklast muleg forvaltning (jf. personvern)

Organisatorisk
Skal innbyggjarane gjera meir eller mindre?
Erstatta sjølvbetening med automatisk og proaktiv forvaltning? Kva demokratiske følgjer kan det få?

Viktig at slike spørsmål blir diskuterte! Teknologien gjer det muleg for oss å kunna gjera slike val, men kva ønskjer me?

Økonomisk
Økonomiske grunnar åleine kan ikkje vera argument for digitalisering eller ikkje.

Arbeidsmiljø
Digitalisering kan dreia seg både om forbetringar, men også forverringar sett frå eit arbeidsmiljø-synspunkt

Korleis kan systemutviklingsprosessen påverkast?
1. Føregåande prosessar, fram til mandat
- økonomiske og tidsmessige rammer
- kontekst og avhengigheit
- særleg prioriterte mål og krava
- organisering, kompetanse og metode

2. Sjølve systemutviklingsarbeidet
- fastleggja implikasjonane av mål og krav

3. Godkjenning av utvikla løysing
- reell utøving av myndigheit

I dag blir hovudvekta lagt på steg 2, og altfor lite på steg 1.

Krav og mål til informasjonssystem
I tillegg til vanlege krav som effektive, brukarvennlege, somordna og sikre system, kan det også stillast krav om
- rettsrette (rettsriktige)
- transparente
- etterprøvbare
- kompetanseutviklingande

Avgjerande problem:
- mange krav og mål er så vage at dei i liten grad gir retning
- i møte med mothensyn blir vage mål utan særleg styringseffekt

- lov- og avtalerammer må eksplisitt uttrykkjast i mandatet
- mål og krav må vera konkrete ("systemet skal sikra eit godt arbeidsmiljø" er for vagt)
  • Systemutvikling er ein viktig avgjerdsarena
  • Bør leggja stor vek på å gi spesifikke rammer og føringar i mandat for arbeidet og bruka mandatet aktivt gjennom heile arbeidet
  • Nærliggjande for fagrørsla å krevja at arbeidsmiljøspørmål blir handsama me eigen avgjerdsprosess
Torstein Brechan, tillitsvalt (NTL) i Nav
Tek utgangspunkt i skrinlegginga av det store moderniseringsprogrammet i Nav, kostnadsrekna til 3,3 mrd. kr. Prosjektet vart stoppa etter bruk av over ein halv milliard kroner.

IKT-utvikling eller verksemdsutvikling?
Tillitsvalde må leggja vekt på det siste; på det første punktet blir dei finta ut ganske raskt pga. manglande teknologikompetanse (ikkje likeverdige partar)

- må brukar heile Hovudavtalen
- forplikta arb.givar til å etterleva intensjonane
- klart språk
- opplæring
- unngå utvatning av former for medbestemming

I staden for heile tida å advara mot bruk av konsulentar (i off. sektor), må fagrørsla heller peika på betre konsulentkontroll, meir openheit, innkjøpsprosessar, kontraktsomsyn m.m.

Verksemdsstyring i Nav
- dagleg produksjonsstyring
- sanntidsovervaking
- automatisk fordeling av opgåver
- statistikkinnhenting for samanlikning

Forvaltningsfaget er under press
- forvaltning redusert til kundeforhold og "service for brukaren"
- medvit om myndigheitsutøving blir svekka
- automatisering blir likestilt med likebehandling

Manglar ikkje på ambisjonane: Det gamle systemet i arbeidsformidlinga heitte TOTALSYSTEMET (!)

Institusjonelt minne:
- manglande styring
- manglande fagforankring
- undervurderte kompleksiteten
- for ambisiøst målbilete

Er det snakk om Tress 90 eller det nye Moderniseringsprogrammet? Det passar på ein prikk begge gigant-prosjekta.

Panelsesjon med spørsmål frå salen
Kva med universell utforming i systemutviklinga?
- ikkje noko klart svar frå panelet

Frå Vegdirektoratet:
- vil gjerne ha foredraget til Brechan og så berre endra litt på overskrifter, så passar det perfekt i Vegetaten (les: Autosys i staden for Tress 90/Moderniseringsprogram)

Spørsmål/kommentar frå meg:
Difi sin undersøking av status for digitalisering byggjer på ein for svak metodikk og er difor lite egna til å seia noko sikkert om dette. Difi må rett og slett gå tilbake og gjera ein betre jobb; det må ryddast i begrep og definisjonar slik at ein veit kva ein snakkar om.

Svar frå Difi: Einig i at det er viktig at beslutningsgrunnlaget er viktig og må vera mest muleg korrekt for å kunna fungera som vegvisar i digitaliseringsarbeidet.



Ingen kommentarer: