onsdag 31. desember 2014

Maserati i 100!

Maserati markerer 100-årsjubileet
Året 2014 er snart over og eg har ikkje markert viktige bilhistoriske hendingar - ikkje bra! Før året ebbar ut, skundar eg meg å helsa Maserati med 100 år.

På slutten av 1914, godt inn i første verdskrigen, starta brødrene  Alfieri, Bindo, Carlo, Ettore, and Ernesto verkstaden Alfieri Maserati. Første bilen kom rett nok ikkje før i 1926.

Maserati-børdrene var opptekne av racing og bygde bilar først og fremst for å delta i løp. Dei selde bedrifta i 1937 til Orsi-familien.

Storheitstida for Maserati var på 1950-talet, og då særleg med konkurransebilen 250F. Legendariske racerførarar som argentinske Juan Manuel Fango og italienske Tazio Nuvolari

I 1968 overtok Citroën eigarskapen over Maserati. Noko av problemet for Maserati har vore skiftande eigarskap og dermed skiftande strategi. For eit luksusmerke som Maserati var det ikkje spesielt kjekt for kundane å sjå at mange delar var delte mellom billege Citroën-modellar og dyre Maserati..

Maserati 250F - eit ikon frå seint 1950-talet

Etter eit mellomspel med De Tomaso tok Fiat over Maserati i 1993 og eig det framleis. Etter mange år med problem og tvilsam kvalitet, ser no Maserati så smått ut til å ha komme til hektene att og har fleire interessante modellar. Produksjonen er likevel ikkje veldig stor; knappe 16 000 bilar i 2013 (men til samanlikning laga Ferrari berre halvparten så mange).

søndag 28. desember 2014

Alan Turing - The Imitation Game

"The Imitation Game" - vel verdt å sjå,
men les også boka!
Filmen om Alan Turing er ein av årets store hendingar på filmfronten, og med norske Morten Tyldum som regissør, får den ekstra stor merksemd her i landet. Dessverre er ikkje filmen så god som Alan Turing hadde fortent. Den er basert på boka "Alan Turing - The Enigma" av Andrew Hodges, men tek seg svært stor fridom i forhold til den.

Tittelen er god, den har minst dobbel betydning, kanskje trippel. Den spelar både på Turings problem med å spela "normal", gitt at han var homoseksuell og på det hemmelege livet ved Bletchley han måtte prøva å dekka over. I tillegg kan også hans eigen Turing test lesast inn i den, ein test for å prøva å finna ut kva som er maskin og kva som er menneske, når maskinene etterliknar menneska. Som det heiter i boka til Andrew Hodges:
"But as chief consultant to GC and CS, he was living at the heart of yet another imitation game, doing work that did not officially exist. Now there was almost nothing n his life that he could talk about but chess-playing and fir cones."
Gode skodespelarar, dårleg manus
Gode skodespelarar gjer at dette ikkje blir ein dårleg film, og for dei som ikkje kjenner boka, eller historia om Alan Turing i meir detalj, er filmen sikkert god, trass i at den er meir Hollywood enn Hollywood sjølv. Eg er midt i boka til Andrew Hodges og skal omtala den når eg er ferdig.

Filmen har fått blanda mottaking, men mest god omtale i norske media. Mykje skuldast sikkert at den har norsk regissør. Av meir kritiske omtalar er The New York Times og vårt eige Dagens Næringsliv. NY Times avsluttar omtalen med "It’s kind of perfect, and also kind of stale." medan DN kallar den  "en vellaget film, men ganske banal",

Feil framstilling av Bletchley
Mykje av det som blir framstilt i krigsperioden, i Government Code and Cypher School (GC and CS) Bletchley Park, er feil og misvisande om me skal leggja Hodges' bok til grunn, og det skal me vel. Ikkje noko tyda på at det var konflikt mellom leiing og Turing, og mellom Turing og kollegaene. Og i følgje Hodges var det aldri snakk om at Alan Turing vart trua med oppseiing. Han var ein spesiell person, og som einstøing litt vanskeleg å samarbeida med fordi han likte best å gjera ting sjølv. Men han var aldri vanskeleg på den måten filmen framstiller det.

Bletchley som fristad for Turing & co.
Den største feilen i filmen er å framstilla GC and CS som ein klassisk militært kommandodriven organisasjon. Det var tvert om fridommen organisasjonen ga Turing og kollegaene som var sjølve nøkkelen til suksess. Dei prøvde aldri å tvinga sivilistane inn i "order, discipline and chain of command", som nok elles var den militære formelen. Alan Turing kunne aldri fungert i ein slik organisasjon, og det såg heldigvis leiinga. Her var også Churchill sjølv sentral, men ikkje på den måten det blir framstilt i filmen.

Turing og tre kollegaene skreiv eit brev direkte til Churchill fordi det mangla arbeidskraft til å formidla resultata frå "bombene" etter kvart som talet på meldingar skaut i veret. I brevet blir det understreka at dei ikkje går bak leiinga ved GC and CS sin rygg, tvert om har leiinga gjort alt dei kan, men at leiinga dessverre ikkje når fram gjennom ordinær linje. Churchill ga resolutt beskjed same dagen: "Make sure they have all they want on extreme priority and report to me that this has been done."

Også rekrutteringsprosessen gjennom kryssordkonkurransen er eit "filmtriks". Joan Clarke var matematikar som Turing og vart også rekruttert frå King's College i Cambridge. Sidan kvinner ikkje kunne ha stillingar som kryptoanalytikarar på same måte som menn, måtte ho rekrutterast til ei meir mjuk "lingvistikk"-stilling.

The Bombe(s)
Framstillinga av The Bombe(s) er heller ikkje korrekt. Det var rett nok Alan Turing som hadde ide og gjorde mykje av arbeidet, men dei starta ikkje på nullpunktet slik det vart framstilt i filmen. Polakkane hadde gjort viktig og avgjerande arbeid med Enigma som gjorde at engelskmennene fekk ein god start. Innan kryptoanalyse låg England mange år bak Polen og andre land; dei hadde i realiteten ikkje utvikla fagfeltet sidan første verdskrig. I marinen var det framleis ideal frå forrige århundre som gjaldt då krigen tok til i 1939. Dei var konservative som berre engelskmenn kan.

Mange andre detaljar frå filmen verkar også å vera fri fantasi, og ser ikkje ut til å vera nødvendig for å laga ei spennande historie. Turing var forlova med Joan Clarke, det er rett, men brotet var på ingen måte slik det vart framstilt i filmen. Alan sende Joan følgjande utdrag frå Oscar Wildes dikt The Ballad of Reading Gaol:

Yet each man kills the ting he loves,
By each let this be heard,
Some do it with a bitter look,
Some with a flattering word,
The coward does it with a kiss,
The brave man with a sword!

Det var noko ganske anna enn den ynkelege måten det vart framstilt på i filmen.

Hadde fortent ein betre film
Eg veit ikkje om det er manusforfattar eller regissør som har ansvaret for at filmen vart som den vart; til slutt er det vel uansett regissøren som må ta det endelege ansvaret. Eg meiner uansett at Alan Turing hadde fortent ein betre film. Men om filmen kan bidra til å heidra Turings ettermæle og retta opp noko av den grove uretten han vart utsett for, har den i alle fall gjort noko bra.

onsdag 24. desember 2014

Drikk jól med godt juleøl

Årets heimelaga juleøl - ein jule-ale
Det var i dei dagar det gjekk ut bod om at alle skulle bryggja juleøl. Ja, ikkje berre bod, men påbod. I den gamle Gulatinglova var det var straff for dei som ikkje bryggja øl til jul.

Tidene har endra seg sidan den gangen, for 7-800 år sidan, til det motsette der det fram til få år sidan var ulovleg å bryggja øl dersom du ikkje brukte ditt eige korn! Den lova er heldigvis borte, og tradisjonen med juleøl har teke seg kraftig opp. Der det før var konkurranse mellom Ringnes, Frydenlund, Hansa, Mack og nokre få andre bryggeri om å ha det beste juleølet, får testpanela i dag opp mot 100 ulike variantar juleøl.

Juleølet skal vera mørkt og kraftig!
Juleølet skal helst vera litt mørkare og kraftigare enn anna øl. Det typiske juleølet frå dei store bryggeria, har styrke 6-7 volumprosent og med mykje bruk av karamellmalt som gir eit søtleg øl. Det er også vorte meir vanleg å tilsetja ulike krydder, men det må gjerast med ei varleg hand, elles kan det ta heilt overhand.

For eigen del held eg Ringnes julebokk som eit av dei beste juleøla, og har gjort det lenge. I fjor var det dessverre ikkje muleg å få tak i pga. ein produksjonsfeil. Men i år er den tilbake, like god som før. Også Balder sin Julebukk må nemnast. Den liknar på Ringnes sin julebokk, men er litt meir alkoholsvak (7 %) og har ikkje fullt så karakteristisk brent ettersmak.

Krydder eller ikkje?
Sjølv bryggja eg ein jule-ale for 4 veker sidan, på Speidel Braumeister. Vørteren vart tilsett krydder, flaska og sett til ettergjæring og modning. Av frykt for å få ein heil produksjon øydelagt av for mykje krydder, eller feil krydder, let eg halvparten vera utan slik at eg i verste fall berga noko av ølet.

Tomasmesse og ølsmaking
Men ølet viste seg å vera godt, både med og utan krydder. Som skikken tilseier, vart juleølet smakt på Tomasmesse-dagen (21. des.), som også er dagen for solsnu. Det med Tomasmesse og smaking på juleølet stod å lesa på Kinn sitt Tomasmesse-øl, eit kraftig og godt øl med heile 10 % alkohol.

Drikk jol!
Då står det berre att å drikka jól og seia god jul med Olav H. Hauge sitt enkle vers, funne på eit julekort han sende i 1981:

Me fær halda jol 
i kvart vårt bol 
og vera sæle te 
at me har fred 
- og mykje ved

fredag 19. desember 2014

Julenissen kom tidleg - med Samsung Galaxy Tab S 8.4

Galaxy Tab S 8.4 ligg godt i handa
Eg fann ut at eg har vore så snill i år at eg fortener ein fin julepresang. Og sidan eg ønskte meg eit nytt nettbrett, vart det ein Samsung Galaxy Tab S 8.4. Det stod mellom denne og Sony Xperia 3. Men sidan Sony er veldig dårlege til å marknadsføra og selja produkta sine, i alle fall her til lands, fall valet på Samsung.

Nexus 7 ut
Eg har alt eit nettbrett, ein Nexus 7 som eg har vore veldig godt fornøyd med. Men alderen begynner å setja sitt preg, og særleg batteriet har begynt å tapa seg. Farten er heller ikkje som då den var ny; det verkar som kvar oppgradering av Android syg litt meir krefter ut av brettet, med unnatak av 4.3-oppgraderinga.

Eihands-grepet
Det beste med Nexus-en er eitthands-grepet: Den er svært god å halda med ei hand (i portrett-modus). Ein viktig test før eg kjøpte Galaxy-brettet var difor eihands-testen. Og Galaxy-en er god å halda i ei hand. Den er berre eit par millimeter breiare enn Nexus-en, trass i at skjermen er 20 % større.

16:10-forhold
Ein viktig grunn til, og føresetnad for, eit godt eihands-grep er at nettbrettet har 16:10-forhold mellom lengde og breidde (evt. 16:9). iPad og enkelte andre nettbrett som nye Nexus 9, har 4:3-forhold. Dermed blir sjølv den minste iPad-en for brei til at den er særleg god å halda i ei hand.

Super skjerm
Skjermen er den delen av nettbrettet som har fått mest skryt. Samsung "pumpar" rett nok opp fargane på AMOLED-skjermane sine, men det funkar. Fargane står rett og slett ut frå brettet. Med ei oppløysing på 2560 x 1600 må du ha lupe for å sjå piklsar, men sjølv då slit du. I Amobil.no/Tek.no sin test var det berre prisen dei hadde noko å utsetja på. Men når den no kostar 2.880,- (på Elkjøp), kan det punktet strykast.

Så langt kan eg berre seia: Ei slik julegåve kan ikkje bli feil, skund deg å handla før det blir utselt!

mandag 8. desember 2014

Norges låver

"Norges låver" frå Skald forlag
Det er årets boktittel, ikkje tvil om det. Boka "Norges låver" av Oddleif Apneset (foto) og Eva Røyrane (tekst) og utgitt på Skald forlag, har fått mykje og fortent merksemd og ros. I tillegg til ein knakande god tittel er også idéen god: å fotografera og dokumentera dei mange låvane/fjøsa rundt om i landet vårt. Dersom noko skal seiast å vera typisk for landet, er det den spreidde busetnaden og dei mange gardsbruka, med uthus i mange stilartar.

Det er viktig å dokumentera denne sida av Norge, både kulturelt og arkitektonisk. Riksantikvar Jørn Holme skriv i forordet at endringa frå klyngetun til frittståande hus og større låvar, er ei av dei største og mest dominerande endringane me har sett. Denne bygningsforma er igjen i endring og det er viktig å få dokumentert før altfor mykje forsvinn. Forfallet har starta mange stader, og heldigvis har ikkje Oddleif Apneseth lete vera å ta bilete også av halvt nedfalne låvar. Det er kanskje litt trist å sjå, men det er samtidig ein viktig dokumentasjon av endringane som skjer.

Typisk Apneseth: Eit bilete med ganske så oppstilte motiv, til og med traktorane er regisserte

Etter innleiingskapitlea "Den store låvereisa" og  "Landbrukets katedralar" er boka delt inn i kapittel for kvart fylke. Innan kvart fylke ser bilete og tekst litt tilfeldig ut og følgjer ikkje noko fast mal.

Dette er ei praktbok som etter mi meining har to store feil:

  1. Feil format!
    Bokformatet er tilnærma kvadratisk (24 x 23 cm), noko som gjer at biletformatet ikkje passar godt.
  2. Manglande bilettekstar!
    Dessverre er bilettekstane mangelfulle. Det blir berre oppgitt kommunenamn, og det er for dårleg for eit slikt dokumenterande verk. Biletteksten er heller ikkje kopla til bileta anna enn med eit nummer, og det gjer lokaliseringa endå vanskelegare
Eksempel på uheldig format og bilete som strekkjer seg over den eine sida

Trass i desse manglane er boka absolutt å tilrå og bør vera å finna på mange stovebord (det er ei  typisk "kaffibord"-bok [coffee table book]).

Dessverre ingen bilettekstar og heller ingen gardsnamn/presis lokalisering

lørdag 6. desember 2014

Slaget om lommeboka

Førsteamanuensis Eirik Sjåholm Knudsen, NHH, tok i ein kronikk i Dagens Næringsliv fredag 27.11 opp temaet kampen om mobilen som lommebok, med tittelen "Slaget om lommeboken". Eg reagerte på at kryptovaluta/Bitcoin ikkje var nemnt som ein muleg utfordrar, og skreiv eit lesarinnlegg til DN. Det stod på trykk i dag, 06.12. Litt seint med andre ord..

Slaget om lommeboka
Eirik Sjåholm Knudsen ved NHH/forskargruppa STOP tek i fredagens kronikk opp kampen om teknologiske betalingsløysingar. Det oppsiktsvekkjande er at forskaren ikkje ser ut til å ha fått med seg den mest radikale innovasjonen på området dei siste åra: kryptovaluta, først og fremst representert ved Bitcoin.

Teknologiane Knudsen omtalar, spelar alle på lag med dagens gammaldagse infrastruktur i finansverda. Dei representerer berre eit nytt brukargrensesnitt på ein gammal struktur. Det er viktig nok på kort sikt, men i den store samanhengen likevel mindre viktig.

Bitcoin representerer på den andre sida ei fundamentalt ny teknologiplattform for finansielle tenester. Den er ein radikal innovasjon som truar ein etablert struktur. Ein struktur som stort sett har vore uendra dei siste 30-40 åra.

Mange radikale innovasjonar går gjennom tre fasar: 1) Latterleggjering, 2) Intens motarbeiding og 3) Allmenn aksept der teknologien blir teken for sjølvsagt. Utviklinga av Internett er eit godt eksempel. Bitcoin er i dag på nivå 2 med intens motarbeiding frå myndigheiter og finansnæring globalt. Det er difor altfor tidleg å seia om og korleis Bitcoin som teknologisk plattform, vil utvikla seg. Men den har sprengstoff nok til å kunna bli for finansnæringa det mp3 og strøyming vart for musikkindustrien.

fredag 5. desember 2014

Ny ultrabook - ThinkPad X1 Carbon




Lenovo ThinkPad X1 Carbon -
ser i grunnen ut ut som ein kva som helst ThinkPad
Eg er ganske stolt over å ha hatt den gamle ThinkPad T400s i 5 1/2 år. Eg kunne nok hatt den endå lenger, viss det ikkje var for eit sakn av lenger batteritid. Det er ikkje veldig hard og krevjande bruk, det største presset på prosessoren er fire aktive nettlesarar (og IE er ikkje ein av dei!) med 10-15 faner, til ei kvar tid.

Fornya pc-interesse?
PC-ar har mista interesse etter framveksten av smarttelefonar og nettbrett, men ting tyder på at trenden har snudd litt. Sjølv om det ikkje har skjedd nokon revolusjon innan berbare, har slankinga som har ført til den nye klassen ultra-bok skapt fornya interesse. Eg trur også det har samanheng med at folk har funne ut at nettbrettet ikkje er særleg produktiv i arbeidslivet. Eg ser stadig folk som dreg med seg ein iPad i tillegg til Macbook..

Kravspek
Å velja ny pc er ikkje eit enkelt val. Eg brukte lang tid på å vurdera alternativa. Dei viktigaste krava mine var:

  • lang batteritid (helst meir enn 6 timar med vanleg bruk)
  • låg vekt (helst under 1,3 kg)
  • god skjerm (oppløysing min. HD - 1920x1080)
  • godt tastatur
T400s og X1 Carbon har om lag same størrelse overflatemessig,
begge har 14" skjerm
Aktuelle modellar
Macbook ville klart vore eit alternativ om eg hadde vilja skifta operativsystem, men det var ikkje aktuelt. Eg har hatt ThinkPad-pc i alle år og har vore veldig godt fornøyd med dei. Eg ville difor gjerne halda fram med ThinkPad, men såg også at Lenovo har visse problem med å matcha andre produsentar på dette området.

Av pc-ar eg vurderte, var det særleg Microsoft Surface Pro 3. Den har mange gode eigenskapar, men vekta kjem fullt utstyrt opp på same nivå som X1 Carbon. Den er eit nettbrett som har same kraft som ein berbar, men er ikkje like god berbar som dei som er bygde slik. 

Eg vurderte også Lenovo Yoga, ein hybrid som løyser kombinasjonen nettbrett/berbar på ein annan måte enn MS Surface. Yoga 3 har komme med ein ny hengsletype, men problemet er at innmaten i den er svakare enn Yoga 2, så enn så lenge er Yoga 2 den kraftigaste modellen.

X1 Carbon er mykje tynnare..
X1 Carbon
Etter veldig mykje fram og tilbake, vart det ein X1 Carbon 2 (oppdatert modell etter den første X1 Carbon som kom i 2012). Trass i mange imponerande funksjonar, har det også vore klare svakheiter med modellen. Ein av dei store svakheitene har vore for dårleg batteritid. Den første versjonen hadde knapt 4 timar. 

Batteritid? Tja..
Batteritida var også det store spørsmålet denne gangen. Produsentane sine tal er lite å stola på. Lenovo oppgir 8-9 timar batteritid, men då trur eg ikkje du kan røra tastane. Erfaringane mine så langt er at batteriet varer 5-6 timar. Det er i underkant av kva ein bør forventa av ein berbar pc i dag, og klart den svakaste sida ved pc-en. Ved samanhengjande videoavspeling (Youtube) held faktisk ikkje batteriet 3 timar ein gang. Det er for dårleg av ein så dyr pc!
Tastaturet på nye X1 Carbon - legg merke til Fn-rada øvst.
Eit dårleg påfunn!

Endra tastaturutlegg
Ein annan ting produsentar, og særleg Lenovo, må vera forsiktige med å endra tastaturet. ThinkPad T400s som no blir skifta ut, har eg brukt kvar dag i fem og eit halvt år, utan ekstra tastatur eller skjerm. Tastaturutlegget er difor brent inn i hjernen. Å avlæra enkelte tastar er veldig vanskeleg. Dessverre må eg avlæra enkelte tastar og det betyr mykje feiltasting i starten.

Dynamiske Fn-tastar
Ein ny ting Lenovo har introdusert med denne X1 Carbon, er funksjonstastar implementert som "soft-keys". Funksjonstast-rada skifter dynamisk mellom fire typar utlegg avhengig av programmet som er aktivt, men kan også stillast inn slik at den blir styrt av brukaren. Det kan kanskje høyrast ut som eit lurt påfunn, men eg ser i grunnen berre ulemper med det. Tilgangen til funksjonar som tidlegare hadde eigne tastar, t.d. styring av lyd, ligg no skjult bak den dynamiske Fn-lista. Ikkje bra!

Bør du kjøpa ein ThinkPad X1 Carbon?
Så vil eg tilrå andre å kjøpa ein ThinkPad X1 Carbon?
Svaret må bli eit ja, men med eit atterhald. Prismessig er den for dyr, og du må nesten vera ThinkPad-frelst for å forsvara kjøpet. Men tastaturet, som ThinkPad alltid har vore betre enn konkurrentane på, er framleis veldig bra. Bortsett frå flytting av ein del tastar, og tullet med dynamiske Fn-tastar, er tastaturet minst like bra som tidlegare modellar, faktisk endå betre.