Partia sin IKT-politikk

IKT er dessverre ikkje valkampsak, heller ikkje i år. Det er både synd og merkeleg særleg med tanke på overvakingsskandalen Edward Snowden avslørte. Men om ikkje partia vil fremja IKT-politikken, må andre gå inn og vurdera den. Her følgjer ei vurdering av dei ulike partia sin IKT-politikk, sortert etter terningkast. Berre hovudpunkt som konkrete tiltak er tekne med her (alle partia vil t.d. ha betre breibandutbygging, men det er for lite forpliktande). Karakterane er gitt ut frå kor sentral plass IKT har i programmet, både som eige tema og som del av andre tema, kva type forslag partia har på IKT-sida og kva dei har vist i praktisk politikk på området dei siste åra.

Venstre

IKT er ikkje eige punkt i partiprogrammet, men inngår i dei fleste hovudtema.

• Styrking av personvernet gjennom grunnlovfesting av privatliv, personvern og privat kommunikasjon 
• Styrka både Datatilsynet og Post- og teletilsynet
• Styrka innsynsretten i offentleg sektor (data som er registrert om den enkelte innbyggjaren)
• Ein nettportal for kommunikasjon med det offentlege (gjenoppliving av Miside/Norge.no?)
• Offentleg digital satsing må også omfatta kommunane
• Meir satsing på fri programvare (open source) og opne standardar
• Lovfesta nettnøytralitet
• Fri tilgang offentlege data (også kartdata!)
• Gjera alle offentleg finansierte forskingsresultat tilgjengelege straks etter publisering gjennom open tilgang (Open Access)
• Oppdatert opphavsrettslovgiving
• Fjerna datalagringsdirektivet

Venstre er vinnaren på IKT-sida. Dei har eit tydeleg og konsekvent syn på teknologien prega av omsynet til personvern og eit fritt, open Internett. Politikken synest også realistisk og er eit godt utgangspunkt for gjennomføring av viktige endringar.

Miljøpartiet dei grøne (MDG)

MDG har eit snevrare partiprogram enn dei etablerte partia, men har likevel funne plass til digitale rettar på hovudtema både i det overordna prinsipp-programmet og det detaljerte arbeidsprogrammet.

• Verna om eit fritt Internett
• Introdusera programmering i grunnskulen ("Lær kidsa koding")
• Forbetra dei digitale låneordningane i biblioteka
• Alle data og publikasjonar som er resultat av offentleg finansiert forsking skal vera gratis tilgjengeleg gjennom open tilgang (Open Access)
• Prioritera omsynet til personvern og innbyggjarrettar i behandling av nye lover
• Verna om retten til å vera anonym på nettet på same måte som elles i samfunnet
• Fråkopling frå Internett skal aldri brukast som straff i seg sjølv
• Lovfesta nett-nøytralitet
• Det offentlege, og særleg skulen, skal visa veg i bruken av fri programvare
• All programvare utvikla av eller på oppdrag frå offentleg sektor skal utstyrast med fri programvare-lisens
• Oppheva datalagringsdirektivet
• Tilpassa åndsverkslovgivinga til dagens digitale samfunn. Ta sikte på å redusera vernetida.
• Oppretta register over verk som fell i det fri, og oppdatera det årleg
• Gi Nasjonalbiblioteket rett til klarare bruk av såkalla foreldrelause verk
• Forby bruk av DRM (Digital Rights Management - kopisperre)
• Sjå på mulegheitene til å gjera ikkje-kommersiell fildeling lovleg, kombinert med ulike betalingsordningar for utøvarar m.m.

MDG overraskar positivt. Dei er ikkje einsidig opptekne av miljøet, som eg hadde trudd, men har mange fornuftige meiningar om IKT. Dei er på linje med Venstre i mange spørsmål, og i synet på opphavsrett ligg dei nær Piratpartiet.

Piratpartiet

Piratpartiet er endå snevrare i politikkutforminga enn MDG og har Internett-politikk som det viktigaste temaet i programmet. 

• Lovfesta tilgangen til Internett
• Reservera frekvensområde til fri bruk ("white WiFi")
• Opna for fri tilgang kartdata
• Stoppa implementeringa av Datalagringsdirektivet
• Styrka Datatilsynet
• Verna norsk kommunikasjon mot avlytting, t.d. frå den svenske FRA-lova
• Bevara og styrka retten til privat kommunikasjon
• Tillata og tilretteleggja for anonyme ytringar på nettet
• Etablera digitale forbrukarrettar
• Styrka ytrings- og varslingsfridommen
• Avgrensa lengda på KID-nummer (!)
• Avkriminalisera privat og ikkje-kommersiell deling av åndsverk
• Redusera vernetida for åndsverk til maksimalt 20 år etter utgiving og innføra krav til registrering etter 5 år
• Ta inn "Fair use" i lovverket
• Resultat og publikasjonar frå offentleg støtta forsking skal vera ope tilgjengeleg (Open Access)

Piratpartiet er oppretta for å styrka brukarane sine interesser på nettet. Det er særleg opphavsretten, og praktiseringa av lovgivinga, som har provosert tilhengjarane. Hovudpunkta i IKT-synet deira har eg kommentert i eit tidlegare blogginnlegg.

Sosialistisk Venstreparti

SV har eit eige hovudkapittel om digitalisering i partiprogrammet (eitt av 17 i alt).

• Alt på ein stad - ein offentleg inngang både for statlege og kommunale tenester
• Full tilgang til eigen informasjon - varsel når nokon ser journalen din
• Felles løysingar for kommune og stat
• Alle tenester som let seg digitalisera, skal gjerast tilgjengelege på nettet
• All offentleg informasjon skal vera tilgjengeleg så sant den ikkje utfordrar personvern, privatliv eller rikets sikkerheit
• Lovfesta nett-nøytralitet
• Arbeida for avskaffing av datalagringsdirektivet
• Felles IKT-arkitektur for skulen
• 100 % el. samhandling basert på felles opne standardar i helsevesenet

SV overraskar stort og er nesten på linje med Venstre når det gjeld eit gjennomtenkt program for IKT. Dei er i det store og heile ganske like Venstre i tilnærminga. Men SV har vore i regjering i 8 år og har hatt ansvaret for kartdata utan å klara å hogga av den gordiske knuten med frigjeving. Det trekkjer ned.

Kristeleg folkeparti

Krf har "Mediepolitikk" som ei overskrift i partiprogrammet, med under-overskrifta "Internett". Dei har elles IKT under andre tema.

• Staten må tilretteleggja IKT-løysingar for kommunane, men kommunane må sjølve velja kva tenester som skal digitaliserast 
• Ansvaret for alle store, statlege IKT-løysingar bør samlast i eitt departement
• Sentralisering av databasar og forvaltning
• Avklaring av redaktøransvaret for nettinnhald (Krfs Internett-politikk handlar i stor grad om å skjerma barn og unge frå skadelen/uheldig innhald på nettet)
• Styrka personvernet i Personverndirektivet
• Fortgang med utvikling og utbreiing av eID

Også Krf overraskar positivt ved å ha eit meir aktivt forhold til IKT-politikk enn mange av dei andre partia. Når ein finles programmet er det likevel klart at partiet har eit litt anstrengt forhold til nettet, og er mest opptekne av å verna folk motall styggedommen.

Framstegspartiet

Frp sitt prinsipp-program er nesten kjemisk fritt for IKT, men i handlingsprogrammet er det lista opp ein del forslag.

• Også IKT-investeringar skal unnatakast handlingsregelen
• Felles innloggingssystem for offentlege tenester knytt opp mot nettbank-innlogging
• Felles innbyggjarportal for alle offentlege tenester
• Overordna ansvar for IKT-politikk (inkl. breibandutbygging) i eitt departement
• Lovbestemt vern av ytringsfridom og anonymitet på nettet
• Kvar enkelt skal kunna bestemma over eigne persondata
• Alle delar av landet skal ha breiband med min. 100 Mbit/s kapasitet

Frp har overraska med ei nokså konsekvent haldning til personvernet med det resultatet at dei stemde mot Datalagringsdirektivet. Det fortener dei honnør for. Dei er elles opptekne av å samla ein del offentlege IKT-funksjonar og -tenester. Dei er det einaste partiet som har talfesta minstekravet til breiband, utan at dei seier så mykje om korleis det skal oppnåast ("alle delar av landet" er også eit litt uklart begrep).

Raudt

Ikkje mykje IKT-politikk å spora i Raudt sitt partiprogram. Eg kan ikkje sjå at IKT er nemnt med eit einaste ord før ein kjem på sluttan av programmet, til temaet "Kultur, media, kommunikasjonsteknologi og idrett".

• Offentleg utbygd  breiband gratis til alle husstandar og arbeidsplassar 
• Støtte til utvikling av prosjektet Skule-Linux
• Avkriminalisera ikkje-kommersiell fildeling
• Forbod mot lukka, proprietær programvare i offentleg sektor
• Stipendordning for programmerarar som utviklar fri programvare
• Arbeida for å halda på nett-nøytralitet
• Redusera vernetida til åndsverk
• Avskaffa datalagringsdirektivet
• Overføring av kontrollorgana for IP og DNS (dvs. ICANN) til FN 

Partiprogrammet er nesten blotta for IKT, bortsett frå det nemnde kapitlet. Det er veldig rart at IKT ikkje blir sett på som ein naturleg del av mange hovudtema (helse og utdanning berre for å nemna eit par). Forslaget om å overføra kontrollen med IP- og DNS-styringa til FN talar for seg. Dei kan umuleg ha sett seg inn i konsekvensane og ha innsikt i den kampen som føregår på dette området, jf blogginnlegget eg skreiv på Vestforsk-bloggen for ei tid sidan: "Bør FN styra Internett?".

Arbeidarpartiet

Taxi-sjåfør Jens Stoltenberg tek kaka, ingen tvil! Men me kan ikkje la AP og Jens sjarmera seg vekk frå realitetane, partiprogrammet må saumfarast for IKT:

• Sikra nett-nøytralitet
• Arbeida for grøne datasenter
• Eit ope og ikkje-diskriminerande Internett
• Norge som eit aktivt land i standardiseringsarbeidet
• Ein innbyggjar - ein journal
• Kvalitetsportal for barnehagane

AP har hatt makta i 8 år og det må telja tungt i vurderinga av forslaga i partiprogrammet. Dei har mellom anna stått i spissen for innføring av Datalagringsdirektivet og har ikkje akkurat rast mot overvakingsskandalen i USA som nyleg er avslørt. Politikken stadfestar eit inntrykk av eit parti som ikkje er spesielt kritisk til overvaking, og som har hatt overvaking som ein sentral del av praktisk politikk sidan siste verdskrig (tenk på avlyttingsskandalen med LO).

Senterpartiet

Senterpartiet har ikkje eit eige IKT- eller digitaliseringskapittel i partiprogrammet. IKT er omtalt under dei enkelte hovudtema.

• Alle skular skal få tilstrekkeleg tilgang til nye læremiddel og oppdatert IKT
• Stimulera til nettbaserte studiar
• Fiberbasert kommunikasjon i heile landet innan 2015

Dette var skuffande tynt! Som venta er det breiband som dominerer IKT-politikken, men at SP ikkje har særleg visjonar ut over det, er ganske skuffande. Partiet var ganske tidleg ute med breibandpolitikk då det passar godt med slagordet om å ta heile landet i bruk. Dei hadde også på eit tidspunkt eit begrep som "digital allemannsrett", eit godt begrep som dei kunne ha gjort mykje meir ut av.

Høgre

Det er lite IKT i Høgres partiprogram, og ikkje nokon systematisk omtale. Mykje av det som står om IKT er også lite forpliktande 

• "arbeide for nett-nøytralitet og åpne løsninger for å sikre konkurranse"
• "Om helse: "innføring av moderne kommunikasjonsteknologi"
• "øke bruken av velferdsteknologi"
• "videreutvikle Altinn og ha som mål at næringslivet bare skal behøve å rapportere samme informasjon én gang til det offentlige"
• "gjøre flere offentlige tjenester tilgjengelig på nett, slik at de kan brukes uavhengig av åpningstider"
• Byggja opp ein plattform for sikker ID og kommunikasjon i stat og kommunar
• Felles IKT-plattform for skulen
• Open tilgang til offentlege data, også kartdata

Høgre sitt partiprogram er nesten fritt for IKT-politiske standpunkt og det som står om teknologi er vagt formulert. Ein må kunna seia at Høgre har tapt seg når det gjeld personvern. Dei har tradisjonelt hatt eit sterkt forsvar for personvernet, men med ja til Datalagringsdirektivet mista dei mykje av truverde sitt. Ikkje rart Georg Apenes melde seg ut av partiet.